Alimardonov G‘ayratjon Nuralievichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “O‘zbekistonda soliqqa tortish va norasmiy iqtisodiyot muammolari”, 08.00.07 – Moliya, pul muomalasi va kredit (iqtisodiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/Iqt3243
Ilmiy rahbar: Isaev Faxriddin Ikromovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti huzuridagi «O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning ilmiy asoslari va muammolari» ilmiy-tadqiqot markazi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, DSc.03/10.12.2019.I.16.01
Rasmiy opponentlar: Alimardonov Ilxom Muzrabshoxovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Xusanov Durbek Nishonovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.  
Yetakchi tashkilot: Toshkent xalqaro Kimyo unversiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi O‘zbekistonda soliqqa tortish va norasmiy iqtisodiyot muammolariga qaratilgan ilmiy taklif va amaliy tavsiyalarni ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
norasmiy iqtisodiyot va yashirin (xufiyona) iqtisodiyot o‘rtasidagi tafovutli jihatlarni belgilash orqali norasmiy iqtisodiyot tushunchasi soliqqa tortilmaydigan va hukumat tomonidan nazorat qilinmaydigan barcha iqtisodiy faoliyat turi sifatida ilmiy asoslangan;
yangi ish o‘rinlari yaratadigan kichik biznes sub’ektlariga nisbatan har bir yangi ish o‘rni uchun oylik ish haqi bo‘yicha to‘langan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining 50 foizini respublika byudjetidan ish beruvchiga (har bir ishchi uchun bazaviy hisoblash miqdorining ikki barobaridan oshmagan miqdorda) qaytarib berish hamda ularga ijtimoiy soliq stavkasini 50 foizga kamaytirilgan holda qo‘llash taklifi asoslangan;
norasmiy iqtisodiyotning rasmiy iqtisodiyotga o‘tishini rag‘batlantirishda soliq siyosatini yaxshilash, majburiy ijro mexanizmlarini kuchaytirish, hamkorlik va maslahatlashuvni yo‘lga qo‘yish, moliyaviy savodxonlikni oshirish yo‘nalishlari doirasida norasmiy biznesning rasmiy sektorga o‘tishining samarali amalga oshirilishi va korxonalarning o‘zgaruvchan ehtiyojlari va iqtisodiy holatiga moslashuvini ta’minlash asoslangan;
norasmiy sektordagi iqtisodiy sub’ektlarni aniqlashning tarmoq tahlili usullaridan foydalangan holda norasmiy iqtisodiyot sharoitida noqonuniy moliyaviy oqimlar, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash va noqonuniy savdo kabi xavflarning o‘zaro bog‘langan tarmoqlar orqali tarqalishining oldini olish taklif etilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekistonda soliqqa tortish va norasmiy iqtisodiyot muammolari bo‘yicha ishlab chiqilgan takliflar asosida:
norasmiy iqtisodiyot va yashirin (xufiyona) iqtisodiyot o‘rtasidagi tafovutli jihatlarni belgilash orqali norasmiy iqtisodiyot tushunchasi soliqqa tortilmaydigan va hukumat tomonidan nazorat qilinmaydigan barcha iqtisodiy faoliyat turi sifatida ilmiy asoslash taklifi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasi tomonidan 2024 yil 26 iyuldagi 239-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlanib amaliyotga joriy etildi (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasining 2024-yil 10-sentyabrdagi 31-90136-son ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida norasmiy iqtisodiyot tushunchasi alohida iqtisodiy kategoriya sifatida yashirin (xufiyona) iqtisodiyot tushunchasidan farqlanishi ilmiy asoslantirilgan;
yangi ish o‘rinlari yaratadigan kichik biznes sub’ektlariga nisbatan har bir yangi ish o‘rni uchun oylik ish haqi bo‘yicha to‘langan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining
50 foizini respublika byudjetidan ish beruvchiga (har bir ishchi uchun bazaviy hisoblash miqdorining ikki barobaridan oshmagan miqdorda) qaytarib berish hamda ularga ijtimoiy soliq stavkasini 50 foizga kamaytirilgan holda qo‘llash taklifi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 9-yanvardagi «2024-yilda yangi ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligiga ko‘maklashish dasturi to‘g‘risida»gi PQ-7-son qarorida o‘z aksini topib amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasining 2024-yil 10-sentyabrdagi 31-90136-son ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida 2024-yil 1-yanvardan 2025-yil 1-yanvarga qadar mikrofirma va kichik korxonalar tomonidan yaratilgan har bir yangi ish o‘rni uchun oylik ish haqi bo‘yicha to‘langan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining 50 foizi respublika byudjetidan ish beruvchiga (har bir ishchi uchun bazaviy hisoblash miqdorining ikki barobaridan oshmagan miqdorda) qaytarib beriladi hamda ularga ijtimoiy soliq stavkasi 50 foizga kamaytirilgan holda qo‘llanadigan tartib joriy etilgan;
norasmiy iqtisodiyotning rasmiy iqtisodiyotga o‘tishini rag‘batlantirishda soliq siyosatini yaxshilash, majburiy ijro mexanizmlarini kuchaytirish, hamkorlik va maslahatlashuvni yo‘lga qo‘yish, moliyaviy savodxonlikni oshirish yo‘nalishlari doirasida norasmiy biznesning rasmiy sektorga o‘tishining samarali amalga oshirilishi va korxonalarning o‘zgaruvchan ehtiyojlari va iqtisodiy holatiga moslashuvini ta’minlash taklifi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasi tomonidan 2024-yil 26-iyuldagi 239-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlanib amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasining 2024-yil 10-sentyabrdagi 31-90136-son ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida norasmiy biznesning rasmiy sektorga utishining samarali amalga oshirilishi va korxonalarning o‘zgaruvchan ehtiyojlari va iqtisodiy holatiga moslashuvi ta’minlangan;
norasmiy sektordagi iqtisodiy sub’ektlarni aniqlashning tarmoq tahlili usullaridan foydalangan holda norasmiy iqtisodiyot sharoitida noqonuniy moliyaviy oqimlar, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash va noqonuniy savdo kabi xavflarning o‘zaro bog‘langan tarmoqlar orqali tarqalishining oldini olish taklifi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasi tomonidan 2024-yil 24-yanvardagi 029-sonli buyrug‘i bilan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «2024-yilda yangi ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligiga ko‘maklashish dasturi to‘g‘risida» 2024-yil 9-yanvardagi PQ-7-son qarori ijrosini ta’minlash yuzasidan Soliq qo‘mitasining nazorat rejasi tasdiqlanib amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Soliq qo‘mitasining 2024-yil 10-sentyabrdagi 31-90136-son ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida norasmiy iqtisodiyot sharoitida noqonuniy moliyaviy oqimlar, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash va noqonuniy savdo kabi xavflarning o‘zaro bog‘langan tarmoqlar orqali tarqalishi bartaraf etilgan.