Azizova Farida Faxritdin qizining
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Harbiy xizmatchilar qorin bo‘shlig‘i gipertenziyasi shoshilinch holatlarida abdominal jarrohlik aralashuvining kardiovaskulyar asoratlari prediktorlari” 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.3.DSc/Tib939.
Ilmiy maslahatchi: Muxamedova Muyassar Gafurjanovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar nomi), IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Rasmiy opponentlar: Arnopol`skaya Dina Iosifovna, tibbiyot fanlari doktori; Baymakov Sayfiddin Risbaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Alyavi Baxrom Anisxanovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
 Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat tibbiyot universiteti. Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: harbiy xizmatchilarda qorin bo‘shlig‘i gipertenziyasida (IAG) xamroh asorat ko‘rinishidagi abdominal bo‘shliq shoshilinch jarrohligida va jarrohlik amaliyoti oldi o‘tkir kardiovaskulyar asoratlar prediktorlarini tashhislash usullarini takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor intraabdominal gipertenziya sababli qorinchalar disfunksiyasi rivojlanishi fonida, koronar qon hajmining keskin kamayishi va miokard gipoksiyasi rivojlanishi bilan hayot uchun xavf soluvchi aritmiyalar yuzaga kelishi (yuqori sinfli navbatdan tashqari qorinchalar depolerizatsiyasi, qorinchalar va qoricha usti poraksizmal taxikardiyalar, yuqori darajali blokadalar) aniqlangan;
ilk bor intraabdominal gipertenziya fonida qorin va ko‘krak ichi bosim oshishi hisobidan yurakni mexanik faoliyatining keskin limitlanishi sababli miokardning o‘tkir gipoksiya holatiga va yurak kameralarining remodellanishiga olib kelishi isbotlangan;
ilk bor harbiy xizmatchilarda intraabdominal gipertenziyasi hisobidan, yurak ichi gemodinamikasining disfunksiyasi, magistral va periferik tomirlarning qarshiligining ortishi aniqlangan;
ilk bor intraabdominal gipertenziya sababli qorinchalar disfunksiyasi rivojlanishi fonida, koronar qon hajmining keskin kamayib ketishi va miokardda o‘tkir o‘choqli o‘zgarishlar rivojlanishi bilan (o‘tkir koronar sindrom, Q-tishchali va Q-tishchasiz o‘tkir miokard infarkti)ga olib kelishi isbotlangan;
ilk bor intraabdominal gipertenziyasi sababli yuzaga kelgan o‘tkir yurak xodisalarining asoratini kamaytirishga qaratilgan yurak proteksiyasining algoritmi takomillashtirilgan(noinvaziv usul-ExoKG ning yurak faoliyati o‘tkir buzilishi spesifik belgilari,kardiospesifik fermentlar boshlang‘ich patologik darajasining ko‘rsatgichlari, Elektrokardiografiya o‘zgarish patternlari va bularning barchasining klinik xolat bilan korrelyasiyasining erta tashhislashdagi roli).
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor harbiy xizmatchilarda intraabdominal gipertenziyasi hisobidan, yurak ichi gemodinamikasining disfunksiyasi, magistral va periferik tomirlarning qarshiligini ortishi aniqlangani bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida “Sposob prognozirovaniya infarkta miokarda u patsientov s ostroy abdominal`noy patologiey na fone vnutribryushnoy gipertenzii” va “Sposob profilaktikii ostrogo koronarnogo sindroma u patsientov s vnutribryushnoy gipertenzii pri urgentnoy abdominal`noy patologii v voenniy medisine” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 8.10.24 yildagi 8-son hamda HTA ilmiy kengashning 11.10.24 yildagi 14-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining 21.10.2024 yildagi 425-sonli ko‘rsatma xatiga asosan Farg‘ona harbiy gospitali bo‘yicha 21.10.2024 yildagi 22/10-son, Markaziy harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 19/4-son, Samarqand harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 34-son buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 28.10.2024 yildagi 430-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik intraabdominal gipertenziya holatida yurak qon-tomir tizimining asoratlarini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,5 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor intraabdominal gipertenziya fonida qorin va ko‘krak ichi bosim oshishi hisobidan yurakni mexanik faoliyatining keskin limitlanishi sababli miokardning o‘tkir gipoksiya holatiga va yurak kameralarining remodellanishiga olib kelishi isbotlangani aniqlangani bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida “Sposob prognozirovaniya infarkta miokarda u patsientov s ostroy abdominal`noy patologiey na fone vnutribryushnoy gipertenzii” va “Sposob profilaktikii ostrogo koronarnogo sindroma u patsientov s vnutribryushnoy gipertenziey pri urgentnoy abdominal`noy patologii v voennoy medisine” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 8.10.24 yildagi 8-son hamda HTA ilmiy kengashning 11.10.24 yildagi 14-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining 21.10.2024 yildagi 425-sonli ko‘rsatma xatiga asosan Farg‘ona harbiy gospitali bo‘yicha 21.10.2024 yildagi 22/10-son, Markaziy harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 19/4-son, Samarqand harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 34-son buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 28.10.2024 yildagi 430-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik intraabdominal gipertenziya holatida yurak qon-tomir tizimining asoratlarini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,5 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor intraabdominal gipertenziya sababli qorichalar disfunksiyasi rivojlanishi fonida, koronar qon hajmining keskin kamayishi va miokard gipoksiyasi rivojlanishi bilan hayot uchun xavf soluvchi aritmiyalar yuzaga kelishi (yuqori sinfli navbatdan tashqari qorinchalar depolerizatsiyasi, qorinchalar va qoricha usti poraksizmal taxikardiyalar, yuqori darajali blokadalar) aniqlangani bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida “Sposob prognozirovaniya infarkta miokarda u patsientov s ostroy abdominal`noy patologii na fone vnutribryushnoy gipertenzii” va “Sposob profilaktikii ostrogo koronarnogo sindroma u patsientov s vnutribryushnoy gipertenzii pri urgentniy abdominal`noy patologii v voenniy medisine” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 8.10.24 yildagi 8-son hamda HTA ilmiy kengashning 11.10.24 yildagi 14-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining 21.10.2024 yildagi 425-sonli ko‘rsatma xatiga asosan Farg‘ona harbiy gospitali bo‘yicha 21.10.2024 yildagi 22/10-son, Markaziy harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 19/4-son, Samarqand harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 34-son buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 28.10.2024 yildagi 430-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik intraabdominal gipertenziya holatida yurak qon-tomir tizimining asoratlarini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,5 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilk bor intraabdominal gipertenziya sababli qorichalar disfunksiyasi rivojlanishi fonida, koronar qon hajmining keskin kamayib ketishi va miokardda o‘tkir o‘choqli o‘zgarishlar rivojlanishi bilan (o‘tkir koronar sindrom, Q-tishchali va Q-tishchasiz o‘tkir miokard infarkti)ga olib kelishi isbotlangani bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida “Sposob prognozirovaniya infarkta miokarda u patsientov s ostroy abdominal`noy patologii na fone vnutribryushnoy gipertenzii” va “Sposob profilaktikii ostrogo koronarnogo sindroma u patsientov s vnutribryushnoy gipertenzii pri urgentniy abdominal`noy patologii v voenniy medisine” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 8.10.24 yildagi 8-son hamda HTA ilmiy kengashning 11.10.24 yildagi 14-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining 21.10.2024 yildagi 425-sonli ko‘rsatma xatiga asosan Farg‘ona harbiy gospitali bo‘yicha 21.10.2024 yildagi 22/10-son, Markaziy harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 19/4-son, Samarqand harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 34-son buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 28.10.2024 yildagi 430-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik intraabdominal gipertenziya holatida yurak qon-tomir tizimining asoratlarini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,5 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
beshinchi ilmiy yangilik: ilk bor intraabdominal gipertenziyasi sababli yuzaga kelgan o‘tir yurak xodisalarining asoratini kamaytirishga qaratilgan yurak proteksiyasining algoritmi takomillashtirilgani bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida “Sposob prognozirovaniya infarkta miokarda u patsientov s ostroy abdominal`noy patologii na fone vnutribryushnoy gipertenzii” va “Sposob profilaktikii ostrogo koronarnogo sindroma u patsientov s vnutribryushnoy gipertenzii pri urgentniy abdominal`noy patologii v voenniy medisine” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 8.10.24 yildagi 8-son hamda HTA ilmiy kengashning 11.10.24 yildagi 14-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining 21.10.2024 yildagi 425-sonli ko‘rsatma xatiga asosan Farg‘ona harbiy gospitali bo‘yicha 21.10.2024 yildagi 22/10-son, Markaziy harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 19/4-son, Samarqand harbiy gospitali bo‘yicha 25.10.2024 yildagi 34-son buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 28.10.2024 yildagi 430-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik intraabdominal gipertenziya holatida yurak qon-tomir tizimining asoratlarini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,5 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.