Азизова Фарида Фахритдин қизининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳарбий хизматчилар қорин бўшлиғи гипертензияси шошилинч ҳолатларида абдоминал жарроҳлик аралашувининг кардиоваскуляр асоратлари предикторлари” 14.00.43 – Профилактик тиббиёт.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Tib939.
Илмий маслаҳатчи: Мухамедова Муяссар Гафуржановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучлари ҳарбий тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар номи), ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучлари ҳарбий тиббиёт академияси, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Расмий оппонентлар: Арнопольская Дина Иосифовна, тиббиёт фанлари доктори; Баймаков Сайфиддин Рисбаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Аляви Бахром Анисханович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети. Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳарбий хизматчиларда қорин бўшлиғи гипертензиясида (ИАГ) хамроҳ асорат кўринишидаги абдоминал бўшлиқ шошилинч жарроҳлигида ва жарроҳлик амалиёти олди ўткир кардиоваскуляр асоратлар предикторларини ташҳислаш усулларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор интраабдоминал гипертензия сабабли қоринчалар дисфункцияси ривожланиши фонида, коронар қон ҳажмининг кескин камайиши ва миокард гипоксияси ривожланиши билан ҳаёт учун хавф солувчи аритмиялар юзага келиши (юқори синфли навбатдан ташқари қоринчалар деполеризацияси, қоринчалар ва қорича усти пораксизмал тахикардиялар, юқори даражали блокадалар) аниқланган;
илк бор интраабдоминал гипертензия фонида қорин ва кўкрак ичи босим ошиши ҳисобидан юракни механик фаолиятининг кескин лимитланиши сабабли миокарднинг ўткир гипоксия ҳолатига ва юрак камераларининг ремоделланишига олиб келиши исботланган;
илк бор ҳарбий хизматчиларда интраабдоминал гипертензияси ҳисобидан, юрак ичи гемодинамикасининг дисфункцияси, магистрал ва периферик томирларнинг қаршилигининг ортиши аниқланган;
илк бор интраабдоминал гипертензия сабабли қоринчалар дисфункцияси ривожланиши фонида, коронар қон ҳажмининг кескин камайиб кетиши ва миокардда ўткир ўчоқли ўзгаришлар ривожланиши билан (ўткир коронар синдром, Q-тишчали ва Q-тишчасиз ўткир миокард инфаркти)га олиб келиши исботланган;
илк бор интраабдоминал гипертензияси сабабли юзага келган ўткир юрак ходисаларининг асоратини камайтиришга қаратилган юрак протекциясининг алгоритми такомиллаштирилган(ноинвазив усул-ЭхоКГ нинг юрак фаолияти ўткир бузилиши специфик белгилари,кардиоспецифик ферментлар бошланғич патологик даражасининг кўрсатгичлари, Электрокардиография ўзгариш паттернлари ва буларнинг барчасининг клиник холат билан корреляциясининг эрта ташҳислашдаги роли).
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
биринчи илмий янгилик: илк бор ҳарбий хизматчиларда интраабдоминал гипертензияси ҳисобидан, юрак ичи гемодинамикасининг дисфункцияси, магистрал ва периферик томирларнинг қаршилигини ортиши аниқлангани бўйича олинган илмий натижалар асосида “Способ прогнозирования инфаркта миокарда у пациентов с острой абдоминальной патологией на фоне внутрибрюшной гипертензии” ва “Способ профилактикии острого коронарного синдрома у пациентов с внутрибрюшной гипертензии при ургентной абдоминальной патологии в военный медицине” мавзусидаги услубий тавсиянома ЎР ҚК ҲТА мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 8.10.24 йилдаги 8-сон ҳамда ҲТА илмий кенгашнинг 11.10.24 йилдаги 14-сон баённомалари билан тасдиқланган ҳамда ЎзР Мудофаа вазирлигининг 21.10.2024 йилдаги 425-сонли кўрсатма хатига асосан Фарғона ҳарбий госпитали бўйича 21.10.2024 йилдаги 22/10-сон, Марказий ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 19/4-сон, Самарқанд ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 34-сон буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (ЎзР Мудофаа вазирлигининг 28.10.2024 йилдаги 430-сонли маълумотномаси). Ижтимоий самарадорлиги: мазкур илмий янгилик интраабдоминал гипертензия ҳолатида юрак қон-томир тизимининг асоратларини олдини олиш орқали касалликларни даволаш харажатларини тежаш ва ногиронликни камайтириш натижасида ҳарбий хизматчиларнинг хизмат муддатини узайтириш ва яшаш сифатини яхшилаш тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига хизмат қилган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳарбий хизматчиларни ташхислаш ва даволаш ишларига сарфланадиган 1,5 млн сўмни иқтисод қилиш имкони беришга муайян даражада хизмат қилган;
иккинчи илмий янгилик: илк бор интраабдоминал гипертензия фонида қорин ва кўкрак ичи босим ошиши ҳисобидан юракни механик фаолиятининг кескин лимитланиши сабабли миокарднинг ўткир гипоксия ҳолатига ва юрак камераларининг ремоделланишига олиб келиши исботлангани аниқлангани бўйича олинган илмий натижалар асосида “Способ прогнозирования инфаркта миокарда у пациентов с острой абдоминальной патологией на фоне внутрибрюшной гипертензии” ва “Способ профилактикии острого коронарного синдрома у пациентов с внутрибрюшной гипертензией при ургентной абдоминальной патологии в военной медицине” мавзусидаги услубий тавсиянома ЎР ҚК ҲТА мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 8.10.24 йилдаги 8-сон ҳамда ҲТА илмий кенгашнинг 11.10.24 йилдаги 14-сон баённомалари билан тасдиқланган ҳамда ЎзР Мудофаа вазирлигининг 21.10.2024 йилдаги 425-сонли кўрсатма хатига асосан Фарғона ҳарбий госпитали бўйича 21.10.2024 йилдаги 22/10-сон, Марказий ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 19/4-сон, Самарқанд ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 34-сон буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (ЎзР Мудофаа вазирлигининг 28.10.2024 йилдаги 430-сонли маълумотномаси). Ижтимоий самарадорлиги: мазкур илмий янгилик интраабдоминал гипертензия ҳолатида юрак қон-томир тизимининг асоратларини олдини олиш орқали касалликларни даволаш харажатларини тежаш ва ногиронликни камайтириш натижасида ҳарбий хизматчиларнинг хизмат муддатини узайтириш ва яшаш сифатини яхшилаш тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига хизмат қилган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳарбий хизматчиларни ташхислаш ва даволаш ишларига сарфланадиган 1,5 млн сўмни иқтисод қилиш имкони беришга муайян даражада хизмат қилган;
учинчи илмий янгилик: илк бор интраабдоминал гипертензия сабабли қоричалар дисфункцияси ривожланиши фонида, коронар қон ҳажмининг кескин камайиши ва миокард гипоксияси ривожланиши билан ҳаёт учун хавф солувчи аритмиялар юзага келиши (юқори синфли навбатдан ташқари қоринчалар деполеризацияси, қоринчалар ва қорича усти пораксизмал тахикардиялар, юқори даражали блокадалар) аниқлангани бўйича олинган илмий натижалар асосида “Способ прогнозирования инфаркта миокарда у пациентов с острой абдоминальной патологии на фоне внутрибрюшной гипертензии” ва “Способ профилактикии острого коронарного синдрома у пациентов с внутрибрюшной гипертензии при ургентный абдоминальной патологии в военный медицине” мавзусидаги услубий тавсиянома ЎР ҚК ҲТА мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 8.10.24 йилдаги 8-сон ҳамда ҲТА илмий кенгашнинг 11.10.24 йилдаги 14-сон баённомалари билан тасдиқланган ҳамда ЎзР Мудофаа вазирлигининг 21.10.2024 йилдаги 425-сонли кўрсатма хатига асосан Фарғона ҳарбий госпитали бўйича 21.10.2024 йилдаги 22/10-сон, Марказий ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 19/4-сон, Самарқанд ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 34-сон буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (ЎзР Мудофаа вазирлигининг 28.10.2024 йилдаги 430-сонли маълумотномаси). Ижтимоий самарадорлиги: мазкур илмий янгилик интраабдоминал гипертензия ҳолатида юрак қон-томир тизимининг асоратларини олдини олиш орқали касалликларни даволаш харажатларини тежаш ва ногиронликни камайтириш натижасида ҳарбий хизматчиларнинг хизмат муддатини узайтириш ва яшаш сифатини яхшилаш тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига хизмат қилган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳарбий хизматчиларни ташхислаш ва даволаш ишларига сарфланадиган 1,5 млн сўмни иқтисод қилиш имкони беришга муайян даражада хизмат қилган;
тўртинчи илмий янгилик: илк бор интраабдоминал гипертензия сабабли қоричалар дисфункцияси ривожланиши фонида, коронар қон ҳажмининг кескин камайиб кетиши ва миокардда ўткир ўчоқли ўзгаришлар ривожланиши билан (ўткир коронар синдром, Q-тишчали ва Q-тишчасиз ўткир миокард инфаркти)га олиб келиши исботлангани бўйича олинган илмий натижалар асосида “Способ прогнозирования инфаркта миокарда у пациентов с острой абдоминальной патологии на фоне внутрибрюшной гипертензии” ва “Способ профилактикии острого коронарного синдрома у пациентов с внутрибрюшной гипертензии при ургентный абдоминальной патологии в военный медицине” мавзусидаги услубий тавсиянома ЎР ҚК ҲТА мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 8.10.24 йилдаги 8-сон ҳамда ҲТА илмий кенгашнинг 11.10.24 йилдаги 14-сон баённомалари билан тасдиқланган ҳамда ЎзР Мудофаа вазирлигининг 21.10.2024 йилдаги 425-сонли кўрсатма хатига асосан Фарғона ҳарбий госпитали бўйича 21.10.2024 йилдаги 22/10-сон, Марказий ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 19/4-сон, Самарқанд ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 34-сон буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (ЎзР Мудофаа вазирлигининг 28.10.2024 йилдаги 430-сонли маълумотномаси). Ижтимоий самарадорлиги: мазкур илмий янгилик интраабдоминал гипертензия ҳолатида юрак қон-томир тизимининг асоратларини олдини олиш орқали касалликларни даволаш харажатларини тежаш ва ногиронликни камайтириш натижасида ҳарбий хизматчиларнинг хизмат муддатини узайтириш ва яшаш сифатини яхшилаш тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига хизмат қилган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳарбий хизматчиларни ташхислаш ва даволаш ишларига сарфланадиган 1,5 млн сўмни иқтисод қилиш имкони беришга муайян даражада хизмат қилган;
бешинчи илмий янгилик: илк бор интраабдоминал гипертензияси сабабли юзага келган ўтир юрак ходисаларининг асоратини камайтиришга қаратилган юрак протекциясининг алгоритми такомиллаштирилгани бўйича олинган илмий натижалар асосида “Способ прогнозирования инфаркта миокарда у пациентов с острой абдоминальной патологии на фоне внутрибрюшной гипертензии” ва “Способ профилактикии острого коронарного синдрома у пациентов с внутрибрюшной гипертензии при ургентный абдоминальной патологии в военный медицине” мавзусидаги услубий тавсиянома ЎР ҚК ҲТА мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 8.10.24 йилдаги 8-сон ҳамда ҲТА илмий кенгашнинг 11.10.24 йилдаги 14-сон баённомалари билан тасдиқланган ҳамда ЎзР Мудофаа вазирлигининг 21.10.2024 йилдаги 425-сонли кўрсатма хатига асосан Фарғона ҳарбий госпитали бўйича 21.10.2024 йилдаги 22/10-сон, Марказий ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 19/4-сон, Самарқанд ҳарбий госпитали бўйича 25.10.2024 йилдаги 34-сон буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (ЎзР Мудофаа вазирлигининг 28.10.2024 йилдаги 430-сонли маълумотномаси). Ижтимоий самарадорлиги: мазкур илмий янгилик интраабдоминал гипертензия ҳолатида юрак қон-томир тизимининг асоратларини олдини олиш орқали касалликларни даволаш харажатларини тежаш ва ногиронликни камайтириш натижасида ҳарбий хизматчиларнинг хизмат муддатини узайтириш ва яшаш сифатини яхшилаш тўғрисидаги маълумотлардан хабардор бўлишига хизмат қилган. Иқтисодий самарадорлиги: ҳарбий хизматчиларни ташхислаш ва даволаш ишларига сарфланадиган 1,5 млн сўмни иқтисод қилиш имкони беришга муайян даражада хизмат қилган.