Tashxodjaeva Asal Aziz qizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Variabel`nost` serdechnogo ritma i sostoyanie miokarda u voennoslujashhix s ojireniem” 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.4.PhD/Tib5268.
Ilmiy konsul`tant: Nuralieva Dilafruz Mamadiyorovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar nomi), IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Rasmiy opponentlar: Xidoyatova Muxlisa Raxmatullaevna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Alyavi Baxrom Anisxanovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat tibbiyot universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: semizlik va insulinorezistentlikga ega shaxslarda yurak-qon tomir holatini, jumladan, yurak ritmi o‘zgaruvchanligi va chap qorincha miokardining tuzilishi va funksional holatini o‘rganish, shuningdek, harbiy xizmatchilar orasida hayot tarzini o‘zgartirish fonida ko‘rsatkichlarning dinamikasini baholashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor semizligi va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda yurak epikard qavatida yog‘ qatlamining rivojlanishi bilan chap bo‘lmacha, chap qorincha hajmi, chap qorincha massa miokardning ortishi va miokardning global bo‘yla deformatsiya o‘lchamining pasayishiga (GLS) olib kelishi aniqlangan;
ilk bor semizligi va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda umumiy sutkalik yurak ritm o‘zgaruvchanligining pasayishi (yurak sikli davomiyligining standart og‘ishi (SDNN), 24 soat davomida hisoblangan NN intervallarining o‘rtacha 5 daqiqalik standart og‘ishlari (SDNNi), yuqori chastotali ritm o‘zgaruvchanligi bo‘lgan (RMSSD)) va insulin miqdorining ortishi o‘rtasida 1:1 teskari korrelyasion bog‘liqliq isbotlangan;
ilk bor semizlik va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda epikarda eg‘ qatlamining ortishi sababli yurak chap kameralarining dilatatsiyasi ya’ni remodelingi hisobidan qonda miya natriuretik peptid miqdorini ortishi aniqlangan;
ilk bor semizlik va insulinrezistentlik kombinatsiyasiga ega bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda modifisirlangan terapiya asosida (jismoniy mashqlar va dietaning buyurish), yurak epikard qatlamidagi yog‘ massasining kamayishi shu bilan birga yurak ritm o‘zgaruvchanligi oshishi va miokard struktur-funksional ko‘rsatkichiga qayta o‘z shakliga qaytish ta’sir samarasi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Semizligi va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda profilaktika, diagnostika va terapevtik nuqtai nazaridan olib borishni optimallashtirish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor semizligi va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda yurak epikard qavatida yog‘ qatlamining rivojlanishi bilan chap bo‘lmacha, chap qorincha hajmi, chap qorincha massa miokardning ortishi va miokardning global bo‘yla deformatsiya o‘lchamining pasayishiga (GLS) olib kelishi asosida olingan ilmiy natijalar asosida “Izuchenie osobennostey kardiovaskulyarnogo statusa u lis s ojireniem i insulinrezistentnost`yu” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №8) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №8) Farg‘ona harbiy gospitali (21.11.2024 y., №29/12), Qarshi harbiy gospitali (21.11.2024 y., №21/3), Samarqand harbiy gospitali (21.11.2024 y., №36) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 14-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik semizlik va insulinrezistentligi rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,1 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor semizligi va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda umumiy sutkalik yurak ritm o‘zgaruvchanligining pasayishi (yurak sikli davomiyligining standart og‘ishi (SDNN), 24 soat davomida hisoblangan NN intervallarining o‘rtacha 5 daqiqalik standart og‘ishlari (SDNNi), yuqori chastotali ritm o‘zgaruvchanligi bo‘lgan (RMSSD)) va insulin miqdorining ortishi o‘rtasida 1:1 teskari korrelyasion bog‘liqliq asosida “Izuchenie osobennostey kardiovaskulyarnogo statusa u lis s ojireniem i insulinrezistentnost`yu” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №8) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №8) Farg‘ona harbiy gospitali (21.11.2024 y., №29/12), Qarshi harbiy gospitali (21.11.2024 y., №21/3), Samarqand harbiy gospitali (21.11.2024 y., №36) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 14-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik semizlik va insulinrezistentligi rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,1 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor semizlik va insulinrezistentligi bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda epikarda yog‘ qatlamining ortishi sababli yurak chap kameralarining dilatatsiyasi ya’ni remodelingi hisobidan qonda miya natriuretik peptid miqdorini ortishi asosida olingan ilmiy natijalar asosida “Izuchenie osobennostey kardiovaskulyarnogo statusa u lis s ojireniem i insulinrezistentnost`yu” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №8) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №8) Farg‘ona harbiy gospitali (21.11.2024 y., №29/12), Qarshi harbiy gospitali (21.11.2024 y., №21/3), Samarqand harbiy gospitali (21.11.2024 y., №36) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 14-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik semizlik va insulinrezistentligi rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,1 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilk bor semizlik va insulinrezistentlik kombinatsiyasiga ega bo‘lgan harbiy xizmatchi bemorlarda modifisirlangan terapiya asosida (jismoniy mashqlar va dietaning buyurish), yurak epikard qatlamidagi yog‘ massasining kamayishi shu bilan birga yurak ritm o‘zgaruvchanligi oshishi va miokard struktur-funksional ko‘rsatkichiga qayta o‘z shakliga qaytish ta’sir samarasi asosida olingan ilmiy natijalar asosida “Izuchenie osobennostey kardiovaskulyarnogo statusa u lis s ojireniem i insulinrezistentnost`yu” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining (4.11.2024 y., №8) hamda O‘R QK HTA ilmiy kengashning (8.11.2024 y., №12) bayonnomalari bilan tasdiqlangan hamda O‘zR Mudofaa vazirligining ko‘rsatma xatiga asosan (18.11.2024 y., №8) Farg‘ona harbiy gospitali (21.11.2024 y., №29/12), Qarshi harbiy gospitali (21.11.2024 y., №21/3), Samarqand harbiy gospitali (21.11.2024 y., №36) buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.11.2024 yil 14-sonli ma’lumotnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: mazkur ilmiy yangilik semizlik va insulinrezistentligi rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: harbiy xizmatchilarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1,1 mln so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.
