Omonov Odiljon Solijonovichning
fan doktori (DSc) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Neft va gaz quduqlarini burg‘ilashda sodir bo‘ladigan geologik murakkabliklarga qarshi kurashish”, 04.00.11 – Quduqlarni burg‘ilash va o‘zlashtirish texnologiyasi (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.4. DSc/T563.
Ilmiy maslahatchi: Rahimov Akbarxo‘ja Kamilovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Neft va gaz konlari geologiyasi hamda qidiruvi instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: "O‘ZLITINEFTGAZ" AJ, DSc.23/25.08.2021.T.136.01.
Rasmiy opponentlar: Zakirov Alimdjan Abdduraximovich, texnika fanlari doktori, professor; Xo‘jaev Ismatilla Kushaevich, texnika fanlari doktori, professor; Ratov Boranboy Tovbosarovich, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: quduqlarni burg‘ilash jarayonida yuzaga keladigan geologik murakkabliklarni oldini olish va bartaraflash uchun burg‘ilash, tamponaj qorishmalarining yangi tarkiblarini va tamponaj ko‘priklari o‘rnatishning yangi usulini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor geologik, texnologik va foydalanish omillarni hisobga olgan holda turli mintaqalarda quduqlarni burg‘ilash jarayonida yuzaga keladigan geologik murakkabliklar tizimlashtirilgan;
to‘ldiruvchilarning yutilish kanallari bilan o‘zaro ta’siri mexanizmlari isbotlandi, geologik murakkabliklarning oldini olish va yo‘q qilish uchun mahalliy ishlab chiqarilgan chiqindilardan tashkil topgan to‘ldiruvchi moddalar bilan burg‘ulash qorishmalarining yangi tarkiblari ishlab chiqildi, shuningdek qorishmalarining qatlamga yutilishi sabablari aniqlangan;
murakkab geologik va texnik sharoitlarda avariyasiz burg‘ilab o‘tishni ta’minlash maqsadida anomal-past qatlam bosimli (APQB) quduqlar uchun engillashtirilgan va anomal-yuqori qatlam bosimli (AYuQB) sharoitida quduqlarni burg‘ulash uchun og‘irlashtirilgan burg‘ulash qorishmalarining yangi tarkiblari ishlab chiqilgan;
burg‘ilash qorishmalarining AYuQB sharoitida katostrofik yutilishlarini berkitish uchun TA-1, TA-2 va TA-3 tamponaj aralashmalari va sintetik smolalar asosida tamponaj kompozisiyalarining yangi tarkiblari ishlab chiqilgan;
qatlamlardan neft va gaz sizib chiqib ketishi sabablari  aniqlandi, qatlamlardan neft va gaz sizib chiqib ketishi va ochiq neft va  gaz favvoralarni bartaraf etish uchun TA-4 tamponaj aralashmasi yaratilgan;
beqaror, tuzli va gazli qatlamli quduqlarni burg‘ilash uchun yangi gilmoyasiz, polimerli, tuzga to‘yintirilgan burg‘ilash qorishmalari ishlab chiqilgan;
yuqori o‘tkazuvchan, yuqori g‘ovakli, yoriqli va beqaror qatlamlardagi murakkab oraliqlarni berkitish uchun tamponaj ko‘priklari o‘rnatishning yangi usuli ishlab chiqilgan;
tamponaj ko‘priklari o‘rnatish jarayonining me’yoriy - texnologik ko‘rsatkichlari xaritasini qo‘llash orqali qatlamga burg‘ilash qorishmalari qatlamga yutilishini bartaraf  qilishning matematik modeli ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Neft va gaz quduqlarida sodir bo‘ladigan geologik murakkabliklarga qarshi kurashish ilmiy asoslash bo‘yicha olingan natijalar asosida:
mahalliy ishlab chiqarilgan chiqindilardan (Diatsetat va sellyuloza Triatsetat) iborat to‘ldiruvchilar yordamida ishlab chiqilgan burg‘ulash qorishmalarining yangi tarkiblari Yangi G‘uzor (2-son), G‘uzor (2-son), Shimoliy G‘uzor (5-son), G‘arbiy Kemachi (1-son), Chiston (4-son) maydonlaridagi Shakarbuloq konining (12-son) va Ko‘kdumaloq konining (96, 129-son) quduqlarning qatlamlariga qorishmalarning yutilishini oldini olish va bartaraf etishda joriy qilingan ("O‘zbekneftgaz" AJning 2024 yil 27 martdagi 05-24-251-son ma’lumotnomasi). Natigada, tavsiya etilgan burg‘ulash qorishmalari tarkiblarini joriy etish va qo‘llash natijasida quduqlarni burg‘ulash vaqti qisqartirildi, bu esa bir quduq uchun 5,06 mlrd. so‘m moddiy xarajatlarni tejash imkonini bergan;
TA-3 tamponaj aralashmasi burg‘ulash qorishmalari katastrofik yutilishini izolyasiya qilish uchun tamponaj ko‘priklarini o‘rnatishning yangi usuli Ko‘kdumaloq gaz-neft konida (64, 84, 85, 89, 90, 235, 244, 276- sonli) va Janubiy Tandircha koni (30-son)da amaliyotga joriy qilingan ("O‘zbekneftgaz" AJning 2024 yil 27 martdagi 05-24-251-son ma’lumotnomasi). Natigada, AYuQB sharoitida yutilish oraliqlarini izolyasiyalashning yangi texnologiyasini joriy etish natijasida geologik murakkabliklarni bartaraf etish vaqti qisqartirildi, bu esa har bir quduq uchun 4,94 milliard so‘m moddiy xarajatlarni tejash imkonini bergan;
Arslan №8 qudug‘ini beqaror qatlamlarini burg‘ilash natijasida gaz sizib chiqib ketuvchi oraliqlarni qazib o‘tishda burg‘ulash uchun gilmoyasiz, polimer,  tuzga to‘yintirilgan burg‘ulash qorishmalari joriy qilingan ("O‘zbekneftgaz" AJning 2024 yil 27 martdagi 05-24-251-son ma’lumotnomasi). Natigada, qidiruv qudug‘ini burg‘ulashda qazish asboblarini ushlanib qolishnii va gaz sizib chiqishi kabi geologik asoratlarsiz sifatli burg‘ulash imkonini bergan;
Murakkab konlarini burg‘ulash uchun burg‘ulash qorishvsining ishlab chiqilgan yangi tarkibi Surgil 8-sonli quduqda joriy qilingan ("O‘zbekneftgaz" AJning 2024 yil 27 martdagi 05-24-251-son ma’lumotnomasi). Natijada,  beqaror quduqning bo‘r katlamlarini avariyasiz qazib tugatish imkonini bergan;
90-sonli Kokdumalak qudug‘ida neft va gaz sizib chiqishni bartaraflash uchun TA-4 tamponaj aralashmasi ishlab chiqilgan va joriy qilingan ("O‘zbekneftgaz" AJning 2024 yil 27 martdagi 05-24-251-son ma’lumotnomasi). Natigada, quduqlarni qurish vaqtini qisqartirish va texnologik materiallar va izolyasiya choralari xarajatlarini kamaytirish bilan neft va gaz favvorasi yo‘q qilish imkonini bergan.