Baymurzaev Erkin Nukusbay ulining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Dunaliella salina mikrosuvo‘tining Orol shtammini ochiq havoda ko‘paytirish texnologiyasining asoslarini ishlab chiqish», 03.00.12 – Biotexnologiya (biologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.PhD/V908.
Ilmiy rahbar: Tonkix Anatoliy Konstantinovich, biologiya fanlari nomzodi, katta ilmiy xodim.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Mikrobiologiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Mikrobiologiya instituti, DSc.02/30.12.2019.V.38.01.
Rasmiy opponentlar: Nasmetova Saodat Mamajanovna, biologiya fanlari doktori; Mirzaraxmetova Dilbar Toxtamuratovna, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Botanika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: O‘zbekiston iqlim sharoitida Dunaliella salina mikrosuvo‘ti Orol shtammini ochiq havoda sun’iy suv havzalarida etishtirish texnologiyasi asoslarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor O‘zbekiston iqlim sharoitida Dunaliella avlodga mansub mikrosuvo‘tlarining Orol populyasiyasini ochiq havoda etishtirish texnologiyasi asoslari ishlab chiqilgan;
D.salina Orol shtammini etishtirish ikki bosqichda olib borilishi, ya’ni: birinchi «yashil» bosqichda 30 sm chuqurlikdagi hovuzlarda yashil biomassa to‘planib o‘sishi, ikkinchisi sariq bosqichi 5-10 sm chuqurlikdagi hovuzlarda olib borish texnologiyasi ishlab chiqilgan;
ilk bor kultural muhitni impulsli elektromagnit maydonlar bilan ishlov berish orqali Dunaliella avlodiga mansub mikrosuvo‘tlarning ko‘payishi va rivojlanishini stimullashtirishi aniqlangan;
xlorofill fluoressensiyasi yordamida fotosintez faolligini yoki erigan kislorod konsentratsiyasini aniqlash orqali mikrosuvo‘tlarning fiziologik holatini va biogen elementlarni qo‘shish zarurligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Dunaliella salina Orol shtammini ochiq havoda etishtirish bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqot natijalari asosida:
D. salina Orol shtammi kultural muhitdan maxsus separatsiya usuli yordamida ajratib olingan va quritilgan sariq biomassa Qoraqalpog‘iston Respublikasi «Qiyat», «Bunyodbek Parrandachi» hamda «TAXIATOSH CHICKEN» fermer xo‘jaliklarida tovuqlar uchun ozuqa qo‘shimchasi sifatida joriy etilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 23 iyundagi 01/01-2309 son ma’lumotnomasi). Natijada, tuxum qo‘yishni 2,3-3,2% oshirish va parrandachilik fermalarida tuxum qo‘yadigan tovuqlarning tirik vazni esa 41-62 grammga oshirish imkoni bergan;
Janubiy Orolbo‘yi mintaqasi va uning atrofidagi ko‘llardan D.salina mikrosuvo‘tlarini etishtirish manbai sifatida foydalanish bo‘yicha amaliy tavsiyalar Qoraqalpog‘iston Respublikasi Moynoq tumani "Aral Artemiya Sanoat" MChJ sanoat strategiyasini ishlab chiqish bo‘yicha ishchi dasturlarni tayyorlashda samarali foydalanilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 2023 yil 27 iyundagi 01/18-2-1686-son ma’lumotnomasi). Natijada Janubiy Orolbo‘yi mintaqasi bioresurslarini sanoatlashtirish bo‘yicha uzoq muddatli strategiyalar ishlab chiqish imkoni bergan.