Hakimov Hakimjon Abdullo o‘g‘lining
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirishning metodologik asoslarini takomillashtirish”, 08.00.02 – Makroiqtisodiyot, 08.00.07 – Moliya, pul muomalasi va kredit (iqtisodiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.DSc/Iqt595.
Ilmiy maslahatchi: Eshov Mansur Pulatovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti huzuridagi DSc.03/30.01.2021.I.16.03 raqamli ilmiy kengash asosidagi bir martalik ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Gulyamov Saidaxror Saidaxmedovich, iqtisodiyot fanlari doktori, akademik; Mambetjanov Qahramon Qurbandurdievich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; To‘raev Shavkat Shuxratovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Xalqaro Nordik universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirishning metodologik asoslarini takomillashtirishga qaratilgan ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirish metodologiyasi” tushunchasining iqtisodiy mazmuni institusional va operativ chora-tadbirlarni o‘z ichiga olgan, iqtisodiy o‘sish va moliyaviy barqarorlikni ta’minlash orqali moliya bozorlarining rivojlanishi hamda fiskal siyosatning shaffofligi kabi omillarning o‘zaro ta’sirlari va uyg‘unligini ta’minlash asosida takomillashtirilgan;
pul-kredit, fiskal va tashqi savdo siyosatlarini o‘zaro muvofiqlashtirish,  tovarlar va xizmatlar bozori muvozanatini ta’minlash va iqtisodiyotda raqobat muhitini yaxshilash orqali inflatsiya sur’atining barqaror darajasini ta’minlash bo‘yicha taklifi asoslangan;
iqtisodiyotning real sektorini rag‘batlantirishga  yo‘naltirilgan fiskal siyosat qoidalari va byudjet xarajatlari samaradorlik ko‘rsatkichlarini ishlab chiqish hamda byudjetdan moliyalashtiriladigan subsidiya va taqdim etiladigan imtiyozlarni iqtisodiy samaradorligidan kelib chiqib tartibga solish taklifi asoslangan;
uslubiy yondashuvga ko‘ra fiskal va monetar siyosatning muvofiqlik darajasini “yuqori darajadagi muvofiqlik” (0,7<PCh≤1), “o‘rtachadan yuqori darajali muvofiqlik” (0,5<PCha≤0,7), “o‘rta darajali muvofiqlik” (0,3<PCa≤0,5), “past darajadagi muvofiqlik” (0 < PCl ≤ 0,3) guruhlariga ko‘ra tasniflash orqali baholash hamda davlat qarzining yalpi ichki mahsulotga nisbatini barqarorlik mezonlaridan oshmasligi uchun o‘rta muddatlarga mo‘ljallangan davlat qarzini boshqarish strategiyasini amalga oshirishda tashqi va ichki qarzlarning yuqori darajasi va ulardan foydalanish samaradorligini baholash indikatorlari asoslangan;
O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy o‘sish va davlat byudjeti ko‘rsatkichlariga ta’sir etuvchi omillar o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalovchi ekonometrik modellar asosida 2030-yilga qadar prognoz parametrlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirishning metodologik asoslarini takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirish metodologiyasi” tushunchasining iqtisodiy mazmuni institusional va operativ chora-tadbirlarni o‘z ichiga olgan, iqtisodiy o‘sish va moliyaviy barqarorlikni ta’minlash orqali moliya bozorlarining rivojlanishi hamda fiskal siyosatning shaffofligi kabi omillarning o‘zaro ta’sirlari va uyg‘unligini ta’minlash asosida takomillashtirishga oid nazariy va uslubiy materiallardan oliy ta’limning 60310100-Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) va 60410400-Moliya va moliyaviy texnologiyalar bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun tavsiya etilgan “Makroiqtisodiyot” nomli darslikni tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2022-yil 9-sentyabrdagi 302-sonli buyrug‘i). Mazkur ilmiy natijalardan darsliklarda foydalanish talabalarda fiskal va monetar organlarning uyg‘unlashgan holda, o‘zaro hamkorlikda ishlash tizimining nazariy-uslubiy jihatlarini hamda “fiskal va monetar siyosatni muvofiqlashtirish” kabi iqtisodiy kategoriyalarining mohiyatini to‘g‘ri va kengroq tushunishlariga imkon yaratgan;
pul-kredit, fiskal va tashqi savdo siyosatlarini o‘zaro muvofiqlashtirish, tovarlar va xizmatlar bozori muvozanatini ta’minlash va iqtisodiyotda raqobat muhitini yaxshilash orqali inflatsiya sur’atining barqaror darajasini ta’minlash bo‘yicha taklifidan O‘zbekiston Respublikasining “Raqobat to‘g‘risida”gi Qonun loyihasini ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Byudjet va iqtisodiy masalalar qo‘mitasining 2024-yil 6-noyabrdagi 04/1-13-30-son ma’lumotnomasi). Bu ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi narxlari davlat tomonidan tartibga solinishi lozim bo‘lgan tovarlar uchun narxlarning (tariflarning) qo‘llanilishi ustidan nazoratni amalga oshirishni vakolatli davlat organining vakolatlaridan biri sifatida belgilash imkonini bergan;
iqtisodiyotning real sektorini rag‘batlantirishga  yo‘naltirilgan fiskal siyosat qoidalari va byudjet xarajatlari samaradorlik ko‘rsatkichlarini ishlab chiqish hamda byudjetdan moliyalashtiriladigan subsidiya va taqdim etiladigan imtiyozlarni iqtisodiy samaradorligidan kelib chiqib tartibga solish taklifidan O‘zbekiston Respublikasining 2023-yil 25-dekabrdagi “2024-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to‘g‘risida” Qonuni loyihasini ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Byudjet va iqtisodiy masalalar qo‘mitasining 2024-yil 6-noyabrdagi 04/1-13-30-son ma’lumotnomasi). Bu ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida, O‘zbekiston Respublikasi konsolidatsiyalashgan byudjeti taqchilligi cheklangan miqdorining oshib ketishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg‘armalari hisobidan qo‘shimcha xarajatlar faqat qo‘shimcha daromad manbai mavjud bo‘lganda yoki boshqa xarajatlarni qisqartirish hisobiga amalga oshirilishi belgilangan.
uslubiy yondashuvga ko‘ra fiskal va monetar siyosatning muvofiqlik darajasini “yuqori darajadagi muvofiqlik” (0,7<PCh≤1), “o‘rtachadan yuqori darajali muvofiqlik” (0,5<PCha≤0,7), “o‘rta darajali muvofiqlik” (0,3<PCa≤0,5), “past darajadagi muvofiqlik” (0<PCl≤0,3) guruhlariga ko‘ra tasniflash orqali baholash hamda davlat qarzining yalpi ichki mahsulotga nisbatini barqarorlik mezonlaridan oshmasligi uchun o‘rta muddatlarga mo‘ljallangan davlat qarzini boshqarish strategiyasini amalga oshirishda tashqi va ichki qarzlarning yuqori darajasi va ulardan foydalanish samaradorligini baholash indikatorlaridan foydalanish taklifi oliy ta’limning 5A230601-Davlat moliyasi va xalqaro moliya magistratura mutaxassisligi talabalari uchun tavsiya etilgan “Makroiqtisodiy siyosat va moliya bozorlari” nomli darslik, 70310102 – Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) magistratura mutaxassisligi talabalari uchun tavsiya etilgan “Fiscal and monetary policy” nomli o‘quv qo‘llanmani tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2021-yil 18-avgustdagi 356-sonli buyrug‘i, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti rektorining 2024-yil 30-sentyabrdagi 333-sonli buyrug‘i). Mazkur ilmiy natijalardan o‘quv adabiyotlarida foydalanish talabalarda fiskal va monetar siyosatning muvofiqlik darajasini tahlil qilish, “daromadlilik egri chizig‘i” hamda “fiskal qoidalar” va “monetar qoidalar” kabi iqtisodiy kategoriyalarining mohiyatini to‘g‘ri va kengroq tushunishlariga imkon yaratgan;
O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy o‘sish va davlat byudjeti ko‘rsatkichlariga ta’sir etuvchi omillar o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalovchi ekonometrik modellar asosida 2030-yilga qadar ishlab chiqilgan prognoz parametrlaridan 2024-yil uchun “Byudjetnoma”ni ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligining 2024-yil 7-noyabrdagi №41-7-22818-son ma’lumotnomasi). Bu ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichi hamda inflatsiya bo‘yicha o‘rta muddatli makroiqtisodiy prognozlarni ishlab chiqishga xizmat qilgan.