Tojiboev Dostonbek Raximjon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Ayrim moy beruvchi o‘simliklar: kimyoviy tarkibi va ular asosidagi kompozision mahsulotlar», 02.00.09 – Tovarlar kimyosi (kimyo fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/K831.
Ilmiy rahbar: Isaqov Muxamedjan Yunusovich, kimyo fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.K.05.01.
Rasmiy opponentlar: Xojimatov Maxsadbek Mo‘ydinovich, kimyo fanlari doktori, professor; Imomova Mukammalxon Exmuxamatovna, kimyo fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Namangan davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: mahalliy sharoitda etishtiriladigan ayrim moy beruvchi o‘simliklarning kimyoviy tarkibini o‘rganish, ular asosida kompozision ozuqalar, tabiiy gigienik vositalar tayyorlash, moylarning mansubligini aniqlash va moyli urug‘larning TIF TN da kimyoviy tarkibi asosida sinflash yuzasidan takliflar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor moy beruvchi o‘simliklarning element tarkibi tuproq-ildiz-poya-urug‘ tizimidagi makro-, mikroelementlar va og‘ir metallarning miqdoriy qiymatlari aniqlangan;
turli hududlarda etishtirilgan o‘simliklar moylarining tarkibidagi yog‘ kislotalarining miqdoriy ketma-ketligi doimiy ekanligi aniqlangan;
qoldiq o‘simlik poyalarining oqsil miqdori o‘rganilib, chorva hayvonlari uchun kompozision dag‘al ozuqalar tayyorlandi va o‘tkazilgan tajribalar ularni yuqori smaradorlikka ega ekanligi isbotlangan;
o‘simlik moylarining aralashmasidan foydalanib terini parvarish qilishda qo‘llaniladigan kompozision tabiiy gigienik vosita olingan;
sedana (Nigella sativa) o‘simligi urug‘i uchun TIF TN qoidalariga asosan yangi tovar kodi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Soya, zig‘ir, sedana va kunjut o‘simliklarning ildiz poya va urug‘lari hamda ulardan olingan moylarning kimyoviy tarkibini aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
soya va kunjut poyalari hamda qoldiq urug‘larining kimyoviy tarkibi asosida qo‘ylar uchun dag‘al ozuqali kompozisiyalar Farg‘ona viloyati Uchko‘prik tumani “Z.Madraximov” chorva naslchilik va “Far-Uchko‘prik parvoz” ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklari hamda Qo‘qon davlat pedagogika instituti huzuridagi Dang‘ara ko‘p tarmoqli texnikumida amaliyotga joriy qilingan (Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasining 2024 yil 6 sentyabrdagi 02/23-2032-son xulosasi). Natijada, qo‘y go‘shti va terisiga bo‘lgan talabni ma’lum darajada qondirish imkonini bergan;
sedana (Nigella sativa) urug‘lari uchun tashqi iqtisodiy faoliyat tovar nomenklaturasi bo‘yicha yangi: maydalanmagan va yanchilmagan urug‘lar uchun 0909 61 000 3, maydalangan yoki yanchilgan urug‘lar uchun 0909 62 000 3 tovar kodlari ishlab chiqildi va davlat bojxona qo‘mitasi amaliyotiga joriy qilish uchun qabul qilindi (Davlat bojxona qo‘mitasining 2024 yil 18 oktyabrdagi 17/05-24-1894-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, eksport va import jarayonlarida sedana urug‘larini tasniflashni soddalashtirish, statistik ma’lumotlarning aniqligini oshiradi hamda boj to‘lovlarini to‘g‘ri belgilash imkonini bergan.