Ruxsatova Rushana O‘ktamovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligini statistik baholash», 08.00.06 – Ekonometrika va statistika.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/Iqt873.
Ilmiy rahbar: Xatamov Ochildi Qurbonovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Termiz davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, DSc.03/30.01.2021.1.16.03.
Rasmiy opponentlar: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Salimov Baxtiyor Tadjievich,
Urganch davlat unversiteti, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Do‘schanov Tangribergan Duschanovich,
Yetakchi tashkilot: Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishining nisbiy samaradorligini statistik baholash bo‘yicha ilmiy taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligi” tushunchasining iqtisodiy mazmuni muayyan resurs yoki ishlab chiqarish omilidan foydalanishning samaradorligini baholashda resurslar sarfini mahsulot chiqishi hajmi bilan solishtirish orqali aniqlanuvchi bir resurs sarfiga nisbatan mahsulot ishlab chiqarish darajasining yuqori qiymatini hamda iste’molni qondirish, ishlab chiqarishning maqsadga muvofiqligi, korxonalarning samarali shakllanishini ta’minlash nuqtai nazaridan takomillashtirilgan;
hududlarda asosiy qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligini mehnat sarfi mezoni orqali baholashning  ko‘p va bir omilli algoritmlari (1/ALS)(PP /PF) > 1/ALF qiymatga muvofiq keluvchi o‘zaro bog‘liqlik asosida takomillashtirilgan;
Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida qishloq xo‘jalik mahsulotlari etishtirish hajmini Xolt-Vinters modeli asosida baholash modeli orqali 2026-yilga qadar prognoz qiymatlari aniqlangan;
O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida asosiy kapitalga investisiyalar hajmi, mehnat resurslari soni va sug‘oriladigan ekin maydonlari ta’sirini ifodalovchi ekonometrik model asosida mahsulot ishlab chiqarish hajmining 2027-yilga qadar prognoz ko‘rsatkichlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishining nisbiy samaradorligini statistik baholash bo‘yicha ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalar asosida:
uslubiy yondashuvga ko‘ra “ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligi” tushunchasining iqtisodiy mazmunini muayyan resurs yoki ishlab chiqarish omilidan foydalanishning samaradorligini baholashda resurslar sarfini mahsulot chiqishi hajmi bilan solishtirish orqali aniqlanuvchi bir resurs sarfiga nisbatan mahsulot ishlab chiqarish darajasining yuqori qiymatini hamda iste’molni qondirish, ishlab chiqarishning maqsadga muvofiqligi, korxonalarning samarali shakllanishini ta’minlash nuqtai nazaridan takomillashtirishga oid nazariy va uslubiy ma’lumotlardan oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun tavsiya etilgan “Ekonometrika” nomli o‘quv qo‘llanmani tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2024-yil 7-maydagi 149-sonli buyrug‘i). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida talabalarda bir resurs sarfiga nisbatan mahsulot ishlab chiqarish darajasining yuqori qiymatini hamda iste’molni qondirish, ishlab chiqarishning maqsadga muvofiqligi, korxonalarning samarali shakllanishini ta’minlash nuqtai nazaridan takomillashtirilgan ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligi tushunchasiga oid nazariy bilimlarni kengaytirish imkoni yaratilgan;
hududlarda asosiy qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishning nisbiy samaradorligini mehnat sarfi mezoni orqali baholashning  ko‘p va bir omilli algoritmlari (1/ALS)(PP /PF) > 1/ALF qiymatga muvofiq keluvchi o‘zaro bog‘liqlik asosida takomillashtirishga oid taklifdan O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi tomonidan “Hududlar qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish dasturi”ni ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2024-yil 7-avgustdagi 05/06-02-617-sonli ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida Surxondaryo viloyatida er maydonlarini foydalanishga kiritish bo‘yicha dastur ishlab chiqish va mazkur dastur doirasida 2024-yilda 2,7 ming gektar er maydonini zamonaviy suv tejaydigan texnologiyalarni qo‘llash orqali foydalanishga kiritish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash ko‘rsatkichining 13-14 foizdan yuqori bo‘lishini ta’minlash imkoni yaratilgan;
Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida qishloq xo‘jalik mahsulotlari etishtirish hajmini Xolt-Vinters modeli asosida baholash modeli orqali 2026-yilga qadar aniqlangan prognoz qiymatlaridan O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi tomonidan “Hududlar qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish dasturi”ni ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2024-yil 7-avgustdagi 05/06-02-617-sonli ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida qishloq xo‘jalik mahsulotlari etishtirish hajmi va boshqa statistik ko‘rsatkichlarning o‘zaro muvofiqligini ta’minlash imkoni yaratilgan;
O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida asosiy kapitalga investisiyalar hajmi, mehnat resurslari soni va sug‘oriladigan ekin maydonlari ta’sirini ifodalovchi ekonometrik model asosida mahsulot ishlab chiqarish hajmining 2027-yilga qadar ishlab chiqilgan prognoz ko‘rsatkichlaridan O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi tomonidan “Hududlar qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish dasturi”ni ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2024-yil 7-avgustdagi 05/06-02-617-sonli ma’lumotnomasi). Mazkur ilmiy taklifning amaliyotga joriy etilishi natijasida uzoq muddatli davrda qishloq xo‘jaligida asosiy kapitalga investisiyalar hajmi, mehnat resurslari soni va sug‘oriladigan ekin maydonlari ta’siriga oid asosiy parametrlarning o‘zaro muvofiqligini ta’minlash imkoni yaratilgan.