Каххарова Дилноза Шавкатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон Республикасида пул кредит сиёсати инструментларидан фойдаланиш амалиётини такомиллаштириш”. 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий раҳбар: Норов Акмал Рузимаматович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Кимё халқаро университети, DSc.03/31.10.2024.I.133.02
Расмий оппонентлар: Каримов Норбой Ғаниевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Зиёдиллоев Ҳушнуд Раҳимбоевич, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: “Ўзбекистон Республикаси банк молия академияси”.
II. Тадқиқотнинг мақсади “Ўзбекистон Республикасида пул кредит сиёсати инструментларидан фойдаланиш амалиётини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклифлар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “Марказий банк пул-кредит сиёсати трансмиссион механизми” тушунчасининг иқтисодий мазмуни монетар сиёсат инструментларидаги ўзгаришлар натижасида механизм каналлари орқали корхоналарнинг инвестицион харажатларига, давлат харажатларига, аҳолининг истеъмолига, соф экспортга таъсир этган ҳолда ялпи ишлаб чиқариш, инфляция, ишсизлик ҳамда тўлов балансларида ўзгаришларга олиб келувчи иқтисодий жараён нуқтаи назаридан такомиллаштирилган;
Марказий банк томонидан бозор инструментлари, жумладан қарз олиш ва харажатларни рағбатлантириш амалиётини жорий этиш орқали асосий фоиз ставкасини камайтириш асосида мамлакат ялпи ички маҳсулотига ижобий таъсирини ошириш таклиф этилган;
мамлакат иқтисодиётининг пул билан таъминланганлик даражасини такомиллаштириш мақсадида тижорат банкларига аукцион йўли билан қисқа муддатли кредитлар тақдим этиш таклифи асосланган;
Ўзбекистон тижорат банкларининг фоиз ставкалари ва кредитлаш жараёнларини такомиллаштириш асосида 2030 йилга қадар ялпи ички маҳсулоти ва кредитлар ҳажми ошишининг прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистон Республикасида пул-кредит сиёсати инструментларидан фойдаланиш амалиётини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
услубий ёндашувга кўра “Марказий банк пул-кредит сиёсати трансмиссион механизми” тушунчасининг иқтисодий мазмунини монетар сиёсат инструментларидаги ўзгаришлар натижасида механизм каналлари орқали корхоналарнинг инвестицион харажатларига, давлат харажатларига, аҳолининг истеъмолига, соф экспортга таъсир этган ҳолда ялпи ишлаб чиқариш, инфляция, ишсизлик ҳамда тўлов балансларида ўзгаришларга олиб келувчи иқтисодий жараён нуқтаи назаридан такомиллаштириш бўйича муаллифлик ишланмаларидан олий ўқув юртлари талаблари учун тавсия этилган “Банк иқтисодиёти” номли ўқув қўлланмани тайёрлашда фойдаланилган (Тошкент давлат иқтисодиёт университети ректорининг 2023-йил 14-июлдаги 228-сон буйруғи). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида талабаларда ялпи ишлаб чиқариш, инфляция, ишсизлик ҳамда тўлов балансларида ўзгаришларга олиб келувчи иқтисодий жараён нуқтаи назаридан такомиллаштирилган “Марказий банк пул-кредит сиёсати трансмиссион механизми” тушунчаси юзасидан назарий билимларни кенгайтириш имкони яратилган;
Марказий банк томонидан бозор инструментлари, жумладан қарз олиш ва харажатларни рағбатлантириш амалиётини жорий этиш орқали асосий фоиз ставкасини камайтириш асосида мамлакат ялпи ички маҳсулотига ижобий таъсирини ошириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 18 ноябрдаги ПФ-5877-сонли «Инфляцион таргетлаш режимига босқичма-босқич ўтиш орқали пул-кредит сиёсатини такомиллаштириш тўғрисида»ги Фармонида ўз аксини топган («Туронбанк» Акциядорлик тижорат банкининг 2024 йил 15 апрелдаги 15/03-35-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида фоиз ставка каналининг пул бозоридаги реал фоиз ставкаларга таъсири таъминланган ва мамлакат ялпи ички маҳсулотининг ўсишига ҳисса қўшган;
Мамлакат иқтисодиётининг пул билан таъминланганлик даражасини такомиллаштириш мақсадида тижорат банкларига аукцион йўли билан қисқа муддатли кредитлар тақдим этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 18 ноябрдаги ПФ-5877-сонли «Инфляцион таргетлаш режимига босқичма-босқич ўтиш орқали пул-кредит сиёсатини такомиллаштириш тўғрисида»ги Фармонида ўз аксини топган («Туронбанк» Акциядорлик тижорат банкининг 2024 йил 15 апрелдаги 15/03-35-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида фоиз ставка канали орқали пул бозоридаги ҳолатга ҳамда макроиқтисодий кўрсаткичларга таъсирини янада кучайишига эришилган;
Ўзбекистон тижорат банкларининг фоиз ставкалари ва кредитлаш жараёнларини такомиллаштириш асосида 2030 йилга қадар ишлаб чиқилган ялпи ички маҳсулоти ва кредитлар ҳажми ошишининг прогноз кўрсаткичларидан «Туронбанк» Акциядорлик тижорат банкининг ривожланиш стратегиясини шакллантиришда фойдаланилган («Туронбанк» Акциядорлик тижорат банкининг 2024 йил 15 апрелдаги 15/03-35-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши «Туронбанк» Акциядорлик тижорат банкининг узоқ муддатли истиқболдаги ривожланиш стратегияси асосий параметрларининг аниқлигини ошириш ҳамда мувофиқлигини таъминлашга хизмат қилган.