Рахматова Нилуфар Мустақимовнанинг  
Фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
“Мустақиллик йилларида Навоий вилояти хотин-қизларининг касаначилик ва қўл меҳнатини ривожлантиришдаги иштироки” мавзусидаги 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № B2023.1.PhD/Tar1328
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат педагогика институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.09.2024.Tar.72.07 рақамли Илмий кенгаш
Илмий  раҳбар:  Юнусова Хуршида Эркиновна - тарих фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Агзамходжаев Саидакбар Саидович - тарих фанлари доктори, профессор.
Джураева Нилуфар Далибаевна - тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти
Диссертация  йўналиши: назарий аҳамиятга  молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда Навоий вилояти мисолида касаначилик ва қўл меҳнатини ривожлантириш масалаларини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Навоий вилояти аёлларининг иш билан бандлигини таъминлашда мустақилликнинг дастлабки йилларида вилоятдаги саноат соҳасидаги имконият ва йирик ишлаб чиқариш корхоналари (“Навоий иссиқлик электр станцияси”, “Навоиязот”, “Навоийконметаллургия”, “Қизилқумцемент” акциядорлик жамияти) кабиларда касаначилик йўлга қўйилганлиги, Навоий шаҳридан узоқ туманларда корхоналар нотекис ҳолатда тарқалгани, аёлларни иш билан таъминлашга эҳтиёжнинг мавжудлиги туфайли касаначилик ва қўл меҳнати ҳунармандчилигини йўлга қўйиш ҳамда ривожлантириш зарурати мавжудлиги асосланган;
вилоятнинг Қизилтепа туманида матолар билан ишлаш, кандакорлик, зардўзлик буюмлари, Кармана туманида кулолчилик, ёғочдан тайёрланган халқ ҳунармандчилиги маҳсулотлари, чинни, фаянс ва сопол буюмлари йўналишлари, Нурота тумани ва Гозғон шаҳрида миллий каштачилик, тош ўймакорлиги, майда ҳайкалтарошлик буюмлари, Навбаҳор туманида ёғоч ўймакорлиги, кандакорлик, мисгарлик буюмлари тайёрлаш ривожланганлиги, уларда касаначилик ва қўл меҳнатини йўлга қўйиш имкониятлари кенглиги ҳудудий-географик жойлашув ҳамда аёлларнинг шу ихтисосликни яхши ўзлаштириши оқибати эканлиги  далилланган;
касаначиликни ривожлантириш ва уйда қўл меҳнати билан шуғулланишга яратилган шарт-шароитларга қарамай давлат рўйхатидан ўтмасдан норасмий тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиб келаётганлар (ширинликлар ва миллий таомлар тайёрлаш, мева ва сабзавотларни консерва қилиш, мебелларни таъмирлаш, дераза ва эшик ромларини ясаш, чакана савдо, автомобиллар, сантехника ва бошқа турли маиший хизмат техникаларини таъмирлаш, косибчилик, бичиш-тикиш) мавжудлиги исботланган;
вилоятда иш ўринлари танқислиги, ёшларни ишга жойлашишларидаги қийинчиликлар, тақдим этилаётган иш ўринларида ишга ҳақ тўлаш таърифини пастлиги сабабли иш излаб хорижга чиқиб кетиш ҳолатлари кучлилиги, қишлоқ жойларда юқори ҳақ тўланадиган доимий иш ўринларининг мавжуд эмаслиги, қишлоқ жойларида тадбиркорлик учун кредит олиш муаммолари мавжудлиги кабилар касаначилик ва қўл меҳнатини ривожлантиришга таъсир кўрсатаётгани асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Мустақиллик йилларида Навоий вилояти хотин-қизларининг касаначилик ва қўл меҳнатини ривожлантиришдаги иштироки масалаларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар, хулоса ва таклифлар асосида:
Навоий вилояти аёлларининг иш билан бандлигини таъминлашда мустақилликнинг дастлабки йилларида вилоятдаги саноат соҳасидаги имконият ва йирик ишлаб чиқариш корхоналари (“Навоий иссиқлик электр станцияси”, “Навоиязот”, “Навоийконметаллургия”, “Қизилқумцемент” акциядорлик жамияти) кабиларда касаначилик йўлга қўйилганлиги, Навоий шаҳридан узоқ туманларда корхоналар нотекис ҳолатда тарқалгани, аёлларни иш билан таъминлашга эҳтиёжнинг мавжудлиги туфайли касаначилик ва қўл меҳнати ҳунармандчилигини йўлга қўйиш ҳамда ривожлантириш зарурати мавжудлиги тўғрисидаги маълумотлар Навоий вилояти ҳокимлиги томонидан белгиланган йиллик дастурларни бажаришда кенг фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Навоий вилояти ҳокимлигининг 2023-йил 25-октябрдаги №08/1112 сонли маълумотномаси). Берилган маълумотлар касаначилик ва қўл меҳнати ҳунармандчилигига қизиқувчи аёллар сонининг орттишига ҳамда соҳани ривожлантиришга хизмат қилди;
вилоятнинг Қизилтепа туманида матолар билан ишлаш, кандакорлик, зардўзлик буюмлари, Кармана туманида кулолчилик, ёғочдан тайёрланган халқ ҳунармандчилиги маҳсулотлари, чинни, фаянс ва сопол буюмлари йўналишлари, Нурота тумани ва Гозғон шаҳрида миллий каштачилик, тош ўймакорлиги, майда ҳайкалтарошлик буюмлари, Навбаҳор туманида ёғоч ўймакорлиги, кандакорлик, мисгарлик буюмлари тайёрлаш ривожланганлиги, уларда касаначилик ва қўл меҳнатини йўлга қўйиш имкониятлари кенглиги ҳудудий-географик жойлашув ҳамда аёлларнинг шу ихтисосликни яхши ўзлаштириши оқибати эканлиги ҳақидаги натижалардан Навоий вилоятининг Хатирчи, Томди, Қизилтепа, Нурота туманлари хотин-қизлар бўлимлари томонидан ўтказилган давра суҳбатлари, семинар-тренингларда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Навоий вилояти ҳокимлигининг 2023-йил 25-октябрдаги №08/1112 сонли маълумотномаси). Бу тадбирларда иштирок этган аёлларда касаначилик ҳақида тушунча ҳосил бўлишига, уй меҳнати билан шуғулланувчиларга яратилган шароитлар ҳақида кўникмаларга эга бўлишларига хизмат қилди;
касаначиликни ривожлантириш ва уйда қўл меҳнати билан шуғулланишга яратилган шарт-шароитларга қарамай давлат рўйхатидан ўтмасдан норасмий тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиб келаётганлар (ширинликлар ва миллий таомлар тайёрлаш, мева ва сабзавотларни консерва қилиш, мебелларни таъмирлаш, дераза ва эшик ромларини ясаш, чакана савдо, автомобиллар, сантехника ва бошқа турли маиший хизмат техникаларини таъмирлаш, косибчилик, бичиш-тикиш) мавжудлиги ҳақидаги маълумотлар “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатувининг ссенариуларини таууорлашда кенг фоудаланилди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасанинг 2023-йил 20-декабрдаги 06-28-1928 сонли маълумотномаси). Кўрсатув телетомошабинларда касаначилик ва қўл меҳнати ҳунармандчилигининг ҳуқуққий асослари борасидаги тасаввурларини боуитишга хизмат қилган;
вилоятда иш ўринлари танқислиги, ёшларни ишга жойлашишларидаги қийинчиликлар, тақдим этилаётган иш ўринларида ишга ҳақ тўлаш таърифини пастлиги сабабли иш излаб хорижга чиқиб кетиш ҳолатлари кучлилиги, қишлоқ жойларда юқори ҳақ тўланадиган доимий иш ўринларининг мавжуд эмаслиги, қишлоқ жойларида тадбиркорлик учун кредит олиш муаммолари мавжудлиги кабилар касаначилик ва қўл меҳнатини ривожлантиришга таъсир кўрсатаётгани тўғрисидаги маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатувининг ссенариуларини таууорлашда кенг фоудаланилди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасанинг 2023-йил 20-декабрдаги 06-28-1928 сонли маълумотномаси). Бу маълумотларни амалиётга жорийлантирилиши томошабинларда вилоятда аёллар бандлигини таъминлашда касаначилик, қўл меҳнати, оилавий бизнес, хусусий тадбиркорлик каби олиб борилган ҳаракатлар ҳақида маълумотларга эга бўлишларига хизмат қилган.