Homidov Farhod Faxridinovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon.
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yig‘ilgan massali qovushoq-elastik plastinkaning erkin va majburiy tebranishlar xususiyatlari (Cvoystva sobstvennix i vinujdennix kolebaniy vyazkouprugoy plastinki s sosredotochennimi massami)”, 01.02.04- Deformatsiyalanuvchan qattiq jism mexanikasi va 01.02.01-Nazariy mexanika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/FM467
Ilmiy rahbar: Teshaev Muxsin Xudoyberdievich, fizika-matematika fanlari doktori(DSc), dotsent. Boltaev Zafar Ixtiyorovich fizika-matematika fanlari doktori(DSc), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Buxoro muhandislik-texnologiya instituti huzuridagi ilmiy daraja beruvchi PhD.03/27.02.2021.FM.101.02 raqamli bir martalik ilmiy kengash
Rasmiy opponentlar:Dusmatov Olimjon Musurmonovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Mavlanov To‘lqin Mavlanovich, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot nomi: Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi - yig‘ilgan massali qovushoq-elastik plastinkaning erkin va majburiy (vibratsion yuklanishlar) tebranishlar masalalarini analitik va sonli o‘rganish metodikasi va algoritmini ishlab chiqish hamda sonli natijalar olib tahlil qilishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bora yig‘ilgan massali qovushoq-elastik plastinkaning erkin va majburiy (vibratsion yuklanishlar ta’siridagi) tebranishlari masalalarining Gamilton-Ostrogradskiy prinsipi asosida matematik qo‘yilishi, yechish uslubiyoti hamda Gauss, Myuller, Laplas usullariga asoslangan algoritmi ishlab chiqilib, qovushoq-elastik plastinkani rezonans tebranishlardan himoya qilish imkoniyati yaratilgan;
dissipativ sistemalarda energiya so‘nishini ifodalovchi metodika asosida harakatlanuvchi transpot vositalariga o‘rnatilgan elektron qurilmalarni turli zararli tebranishlardan himoyalash usullari aniqlangan;
Troyanovskiy-Safarov effekti asosida Rabotnovning kasr-eksponensial va Koltunov-Rjanisin yadrolari parametrlarining global so‘nish koeffisienti (GSK)ga ta’siri kichik chastotalar sohasida 10 % gacha farq qilishi topilgan;
massalar joylashgan nuqtalar geometrik o‘rnini o‘zgartirish orqali dissipativ mexanik sistema tebranishlar chastotasi haqiqiy va mavhum qismlarini 15 % gacha kamaytirish imkoniyati yaratilgan.
ilk bora servo bog‘lanishli mexanik sistemalar klassik nazariyasi asosida qovushoq-elastik elementlar orqali o‘zaro bog‘langan yig‘ilgan massali plastinkani kichik chastotalar sohasida vibratsiyadan faol himoya qilish metodikasi ishlab chiqillgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tadqiqotdagi yig‘ilgan massali qovushoq-elastik plastinkaning erkin va majburiy tebranishlari masalalarini echish metodikasi va algoritmi bo‘yicha olingan natijalar asosida:
vibratsion yuklanish ta’sihi ostidagi ko‘chish va zo‘riqish amplitudalarining chastotaga bog‘liq o‘zrgarishini aniqlashda hamda strukturaviy bir jinsli bo‘lmagan qovushqoq-elastik mexanik sistemalar xos chastotalarinining haqiqiy va mavhum qismlarining oniy bikirlik koeffisientiga bog‘liq o‘zgarishi samaralaridan Toshkent kimyo-texnologiya institutda 2017-2020 yillarda bajarilgan OT-F4-01 “Qovııshqoq suyuqlik oquvchi ko‘p qatlamli kompozit quvurlar egri chiziqli bo‘laklarining harorat va dinamik yuklanishlar ta’sirida chiziqli bo‘lmagan dinamik kuchlanish-deformatsiya holatini o‘rganish usullarini ishlab chiqish va nazarıyasini rivojlantirish” mavzusidagi fundamental loyiha doirasida foydalanilgan (2024 yil 24 avgustdagi 1101-2248 - sonli ma’lumotnoma). Natijada bu qovushqoq suyuqlik oquvchi ko‘p qatlamli kompozit quvıırlar egri chiziqli bo‘laklarining harorat va dinamik yuklanishlar ta’sirida chiziqli bo‘lmagan dinamik kııchlanish-deformatsiya holati nazarivasini rivojlantirish imkonini bergan;
vibratsion tuklanish ta’siri ostida ko‘chish va zo‘riqish amplitudalarining chastotaga bog‘liq o‘zgarishini aniqlashda va strukturaviy bir jinsli bo‘lmagan qovushqoq-elastik mexanik sistemalar xos chastotalari haqiqiy va mavhum qismlarining oniy bikrlik koeffisientiga bog‘liq o‘zgarishi samaralaridan 2019-2021 yillarda Mexanika va inshootlar seysmik mustahkamligi institutda bajarilgan S-OKP-17 raqamli “Takomillashtirilgan 138 arrali jin ishchi kamerasini ishlab chiqish” mavzusidagi innavatsion loyihani bajarishda foydalanilgan (2024 yil 6 sentyabrdagi 1002-3 sonli ma’lumotnoma). Natijada bu arrali jin mexanizmida energiyani 10-15% tejashga va tola shikastlanihini kamaytirish imkoniyati yaratilgan.