Шоҳруз Фахриддин ўғли Шариповнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
    Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда хусусийлаштириш жараёни тарихи (1991 - 2022 йй.)”. 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2023.3.PhD/Tar1597
Илмий раҳбар: Азамат Зиё, тарих фанлари доктори, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фанлар академияси Тарих институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти. DSc.02/30.12.2019. Tar.56.01.
Расмий оппонентлар: Қаҳрамон Кенжаевич Ражабов тарих фанлари доктори, профессор;
Бобур Батирович Валиев, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 1991-2022-йилларда Ўзбекистонда амалга оширилган хусусийлаштириш жараёнининг тарихини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
совет мустамлакачилиги даврида давлатнинг иқтисодиётдаги ролини ошириб юборилиши ва хусусий тадбиркорликка йўл берилмаслиги оқибатида мустақилликнинг дастлабки даврида Ўзбекистонда пайдо бўлган маҳсулот ишлаб чиқаришнинг камайиши, бирламчи озиқ-овқат маҳсулотларининг етишмаслиги, инфлациянинг ошиши каби иқтисодий муаммоларни ечишда ва бозор иқтисодиётига ўтиш йўлида хусусийлаштириш жараёни муҳим аҳамият касб этганлиги асосланган;
давлатнинг иқтисодиётдаги улушини камайтириш жараёнида рўй бериши мумкин бўлган иқтисодий муаммолар, хусусан, аҳолининг даромадларини камайиши, ишчи ўринларининг қисқариши, бирламчи озиқ-овқат маҳсулотларининг нархининг кескин кўтарилиши шароитида аҳолини моддий жиҳатдан (уларга хусусийлаштираётган уй-жойларини имтиёз шартларда бериш, давлат корхонасининг акцияларининг 10 фоизини ушбу корхона жамоасига бериш, ижтимоий ҳимояга муҳтожларга бирламчи озиқ-овқат маҳсулотларни текинга бериш каби) қўллаб-қувватлаш мақсадида давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш жараёни ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиёти асосларида олиб борилганлиги далилланган;
республикада 1991-2016 йилларда амалга оширилган хусусийлаштириш жараёнида бир қанча салбий ҳолатлар мавжудлиги (бу жараёнда талон-тарожликлар, фақат кичик ва ўрта тизимдаги давлат корхонлари ва обектларининг хусусийлаштирилиши, катта корхонларнинг давлат қўлида сақлаб қолиниши ва иқтисодиётда давлатнинг улуши юқорилиги) сабабли Ўзбекистон иқтисодиёти етарли даражада ривожланмаганлиги, бу эса аҳоли миграцияси, давлат монополияси каби муаммолар пайдо бўлишига олиб келганлиги аниқланган;
2017-2022 йилларда хусусийлаштириш жараёнида янгича бошқарув тизимини ташкил этилганлиги, йирик давлат корхоналарининг акцияларини халқаро биржаларда сотилиши йўлга қўйилганлиги, соҳада халқаро бошқарув компанияларини жалб этилганлиги натижасида янги иш ўринларини яратилиши, аҳолининг даромадларининг ошиши, чет эл инвестициясининг кўпайиши ҳамда солиқ тушумининг ортиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мавзу юзасидан ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Ўзбекистонда хусусийлаштириш жараёни тарихини тадқиқ этиш натижасида ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Ўзбекистонда бозор иқтисодиётига ўтиш ва эркин рақобат муҳитини яратиш мақсадида Республика давлат мулкини хусусийлаштириш жараёнининг ўрни юқори экани, аҳолида хусусий мулкчиликка бўлган қарашни ўзгартишга қилинган ҳаракатлар ва Ўзбекистон ҳукуматининг бу йўналишда қилган ишлари борасидаги маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Очиқ дарс” кўрсатуви сенарийсини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2023-йил 15-сентябрдаги 06-28-1388-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий этилиши хусусийлаштириш тарихи тўғрисидаги янги маълумотларни оммалаштиришга хизмат қилган.
Республикада 1991-2016 йилларда амалга оширилган хусусийлаштириш жараёнида бир қанча салбий ҳолатлар мавжудлиги (бу жараёнда талон-тарожликлар, фақат кичик ва ўрта тизимдаги давлат корхонлари ва обектларининг хусусийлаштирилиши, катта корхонларнинг давлат қўлида сақлаб қолиниши ва иқтисодиётда давлатнинг улуши юқорилиги) сабабли Ўзбекистон иқтисодиёти етарли даражада ривожланмаганлиги, бу эса аҳоли миграцияси, давлат монополияси каби муаммолар пайдо бўлишига олиб келганлиги аниқланган маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Очиқ дарс” кўрсатуви сенарийсини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2023-йил 15-сентябрдаги 06-28-1388-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари асосида аниқланган архив ҳужжатлари мустақиллик йилларида аҳолининг хусусийлаштириш жараёнига бўлган муносабати тарихи бўйича кам ўрганилган маълумотлар билан тўлдиришга хизмат қилади.
Мустақиллик шароитидаги Ўзбекистонда бозор иқтисодиётига ўтиш ва эркин рақобат муҳитини яратиш учун мамлакатда амалга оширилган давлат мулкини хусусийлаштириш жараёни, иқтисодиётда давлат улушини камайтириш мақсадида Ўзбекистонда амалга оширилган ишлар, хусусийлаштириш жараёнида рўй берган бир қанча қинғирликлар ва давлат мулкини талон-тарож қилиш каби ҳолатларни очиб берувчи маълумотлардан Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий ёдгорлик мажмуасида “Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши” номли кўргазма ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий ёдгорлик мажмуасининг 2023-йил 19-сентябрдаги 1/164-сон маълумотномаси). Улар музейлаштирилиши давом этаётган “Ислом Каримов музейи” фондини ва соҳани янги маълумотлар билан тўлдириш ҳамда кенг оммага тақдим этиш имконини берган.
2017-2022 йилларда хусусийлаштириш жараёнида янгича бошқарув тизимини ташкил этилганлиги, йирик давлат корхоналарининг акцияларини халқаро биржаларда сотилиши йўлга қўйилганлиги, соҳада халқаро бошқарув компанияларини жалб этилганлиги натижасида Республика иқтисодиётида юксалиш қайд этилганлиги ва бу эса янги иш  ўринларини яратилишига, аҳолининг даромадларининг ошишига, чет эл инвестициясининг кўпайишига, солиқ тушумининг ортишига  муҳим аҳамият касб этганлиги ҳақидаги берувчи маълумотлардан Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий ёдгорлик мажмуасида “Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши” номли кўргазма ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ислом Каримов номидаги илмий-маърифий ёдгорлик мажмуасининг 2023-йил 19-сентябрдаги 1/164-сон маълумотномаси). Улар музейлаштирилиши давом этаётган “Ислом Каримов музейи” фондини ва Ўзбекистон иқтисодиётини тасвирловчи музей кўргазмаларини тўлдиришга, бу орқали эса, халқимизнинг янги Ўзбекистон иқтисодиёти юксалиши ҳақидаги билимларини кенгайишига хизмат қилган.