Saidov Javohir Olimjon o‘g‘lining
Falsafa doktori (PhD) dissertatsiya ishi himoyasi haqida e’lon
I.Umumiy ma’lumotlar
“Jizzax vohasining Buyuk Ipak yo‘li tizimidagi o‘rni” mavzusidagi 07.00.01 – O‘zbekiston tarixi (tarix fanlari)
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: № B2022.4.PhD/Tar.1126.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Jizzax davlat pedagogika universitetida
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, DSc.03/27.09.2024.Tar.72.07 raqamli Ilmiy kengash
Ilmiy rahbar: G‘oyiboy Bobir Sobirovich - tarix fanlari doktori (DSc), professor.
Rasmiy opponentlar: Xudoyqulov To‘lqin Dustboboevich - tarix fanlari doktori (DSc), professor,
Ergashev Jahongir Yunus o‘g‘li - tarix fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Termiz davlat universiteti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi Jizzax vohasining Buyuk Ipak yo‘li tizimidagi o‘rnini ko‘rsatib berishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
O‘zbekistonning ilk va rivojlangan o‘rta asrlar davri tarixiy-geografiyasida muhim o‘ringa ega bo‘lgan Ustrushonaning shimoliy-g‘arbiy qismini tashkil etgan Jizzax vohasi Buyuk ipak yo‘lining muhim tarmog‘ida joylashgani va bu holat mintaqaning turli davlatlar o‘rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy aloqalarda hal qiluvchi rol o‘ynagani yozma manbalar va arxeologik materiallar asosida dalillangan;
Jizzax vohasi aholisining ishlab chiqarish va savdo-sotiq munosabatlarining yetakchi sohalari (temirchilik, gazlamachilik, kulolchilik, to‘qimachilik, ko‘nchilik, bog‘dorchilik, polizchilik), savdo karvonlariga xizmat ko‘rsatadigan infratuzilma ob’ektlari va ularda ko‘rsatiladigan xizmat turlari (tabobat, tarjimonlik, xavfsizlik, sarroflik, pochta-aloqa, ot-ulovga xizmat ko‘rsatish)ning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy vazifalari aniqlangan;
Jizzax vohasidan o‘tgan Buyuk Ipak yo‘lining turli mintaqalar bilan bog‘lovchi asosiy “Nur yo‘li”, “Choch yo‘li”, “Sug‘d yo‘li” kabi tarmoqlar va yo‘nalishlarning salohiyati, imkoniyatlari, tarkibiy qismlari, bo‘limlarining ahamiyati, davriy xususiyatlari, mintaqa urbanizatsiyasidagi o‘rni va mintaqa ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga ta’siri ochib berilgan;
Jizzax vohasi hududida joylashgan arxeologik va madaniy meros ob’ektlari (G‘ulbo qishlog‘i shimolidagi To‘rtko‘ltepa, Forish tumanidagi Kaltepa, Otaqo‘rg‘on karvonsaroyi, G‘allaorol tumanidagi Xonimqo‘rg‘on, Qoraqo‘yli qishlog‘i yaqinidagi Sarboztepa, Uchtepa janubidagi Ko‘krovot, Qaliyatepa sharqidagi G‘ishttepa)ning vohadagi turizm marshrutlarini kengaytirishdagi o‘rni aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Jizzax vohasining Buyuk Ipak yo‘li tizimidagi o‘rnini tadqiq etish natijasida ishlab chiqilgan ilmiy xulosa, taklif va tavsiyalar asosida:
O‘zbekistonning ilk va rivojlangan o‘rta asrlar davri tarixiy-geografiyasida muhim o‘ringa ega bo‘lgan Ustrushonaning shimoliy-g‘arbiy qismini tashkil etgan Jizzax vohasi Buyuk ipak yo‘lining muhim tarmog‘ida joylashgani va bu holat mintaqaning turli davlatlar o‘rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy aloqalarda hal qiluvchi rol o‘ynaganiga doir xulosalardan Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2021-yil 18-avgustdagi 356-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan guvohnomaga muvofiq Jizzax davlat pedagogika universiteti tarix yo‘na¬lishi talabalari uchun tayyorlangan “Markaziy Osiyo-Buyuk Ipak yo‘li tizimida (qadim va o‘rta asrlar)” nomli o‘quv qo‘llanmani tayyorlashda foydalanilgan (Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqotlar markazining 2023-yil 25-avgustdagi 02/02-01-122-sonli ma’lumotnomasi). Berilgan ma’lumotlar Jizzax vohasining Buyuk Ipak yo‘li taraqqiyotiga qo‘shgan hissasini obektiv baholash va bu borada talabalarning ilmiy-salohiyatini oshirishga xizmat qilmoqda;
Jizzax vohasi aholisining ishlab chiqarish va savdo-sotiq munosabatlarining yetakchi sohalari (temirchilik, gazlamachilik, kulolchilik, to‘qimachilik, ko‘nchilik, bog‘dorchilik, polizchilik), savdo karvonlariga xizmat ko‘rsatadigan infratuzilma ob’ektlari va ularda ko‘rsatiladigan xizmat turlari (tabobat, tarjimonlik, xavfsizlik, sarroflik, pochta-aloqa, ot-ulovga xizmat ko‘rsatish)ning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy vazifalariga doir ma’lumotlardan O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston tarixi” telekanalining 2023-yil 6-iyunda efirga uzatilgan “Taqdimot” ko‘rsatuvining ssenariysini tayyorlash foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasining 2023-yil 20-iyundagi 02-31-993-son ma’lumot¬nomasi). Bu esa teleko‘rsatuv mazmunini mukammal va ilmiy dalillar bilan boyitish, ilmiy-ommabopligini ta’minlash, tarixiy-merosni saqlash va targ‘ib qilishni keng targ‘ib etishga xizmat qilgan;
Jizzax vohasidan o‘tgan Buyuk Ipak yo‘lining turli mintaqalar bilan bog‘lovchi asosiy tarmoqlari va yo‘nalishlarining salohiyati, imkoniyatlari, tarkibiy qismlari, bo‘limlarining ahamiyati, davriy xususiyatlari, mintaqa urbanizatsiyasidagi o‘rni va mintaqa ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga ta’siriga doir ma’lumotlardan O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston tarixi” telekanalining 2023-yil 6-iyunda efirga uzatilgan “Taqdimot” ko‘rsatuvining ssenariysini tayyorlash foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasining 2023-yil 20-iyundagi 02-31-993-son ma’lumot¬nomasi). Bu esa teleko‘rsatuv mazmunini mukammal va ilmiy dalillar bilan boyitish, ilmiy-ommabopligini ta’minlash, tarixiy-merosni saqlash va targ‘ib qilishni keng targ‘ib etishga xizmat qilgan;
Jizzax vohasi hududida joylashgan arxeologik va madaniy meros ob’ektlari (G‘ulbo qishlog‘i shimolidagi To‘rtko‘ltepa, Forish tumanidagi Kaltepa, Otaqo‘rg‘on karvonsaroyi, G‘allaorol tumanidagi Xonimqo‘rg‘on, Qoraqo‘yli qishlog‘i yaqinidagi Sarboztepa, Uchtepa janubidagi Ko‘kravat, Qaliyatepa sharqidagi G‘ishttepa)ning vohadagi turizm marshrutlarini kengaytirishdagi o‘rniga doir ilmiy xulosalardan “Jizzax viloyati madaniyati tarixi” davlat muzeyi ekspozisiyalarini yangi ma’lumotlar bilan boyitishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi madaniy meros agentligining 2023-yil 11-avgustdagi 02-06/2781-sonli ma’lumotnomasi). Natijalar Jizzax viloyati madaniyati tarixi davlat muzeyiga tashrif buyuruvchilarga vohaning Buyuk Ipak yo‘li davriga oid ijtimoiy-iqtisodiy hayot va savdo karvonlariga xizmat qilgan infratuzilma ob’ektlari haqida qimmatli va zarur ma’lumotlarni berishga imkon bergan.