Бузрукова Махина Мухамадхоновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Туристик дискурснинг лингвомаданий хусусиятлари ва таржима прагматикаси (инглиз, рус ва ўзбек тиллари материалида)», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Fil648.
Илмий маслаҳатчи: Элтазаров Жўлибой Данабоевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Жўраева Малоҳат Муҳаммадовна, филология фанлари доктори, профессор; Садуллаева Нилуфар Азимовна, филология фанлари доктори, профессор; Тоирова Гули Ибрагимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.    
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз, оъзбек ва рус тилларида туристик дискурснинг лингвомаданий хусусийатларини ва таржима прагматикаси тамойилларини аниқлаш, туризм матнларидаги тил бирликлари ва маданий элементларни уч тил доирасида таққослаш орқали маданийатлараро коммуникацийанинг қийинчиликлари ва имконийатларини белгилаш ҳамда миллий оъзига хосликни сақлашга қаратилган таржима усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
дискурснинг тилшунослик ва бошқа фан соҳаларида лисоний-ижтимоий, лингвомаданий, прагматик, когнитив ҳодиса сифатида баҳолаш зарурлиги асосланиб, туристик дискурснинг сўзловчининг мулоқот муҳитидаги роли, адресат омили, узатилаётган ахборот таркиби, коммуникатив мақсадга йўналтирилганлиги каби прагматик-коммуникатив жиҳатлари аниқланган;
чоғиштирилаётган тилларда туристик дискурснинг лисоний шаклланишида лингвомаданий ахборотнинг муҳимлиги тил воситалари ва коммуникатив стратегиялар танловида акс топишини инобатга олган ҳолда туристик дискурснинг миллий-маданий хусусиятлари билан таниш бўлиш маданиятлараро мулоқот самарасини таъминловчи асосий омил эканлиги далилланган;
туризм соҳаси вакиллари ва саёҳатчилар иштирокида кечадиган туристик дискурс лисоний-семиотик, коммуникатив-прагматик, миллий-маданий, когнитив кўринишдаги таркибий белгиларни қамраб олувчи мураккаб, кўпқиррали ва кўпўлчамли нутқий ҳосила эканлиги функционал-семантик ёндашув негизида исботланган;
туристик дискурс таржимаси шароитида адекватликка эришишнинг асосий шартларидан бўлган тиллараро эквивалентларни топиш таржимоннинг лисоний компетенцияси, лингвокреативлик қобилияти ҳамда прагматик, когнитив, социомаданий, маърифий каби нолисоний омиллар билан шартланиши очиб берилган;
туризм соҳаси бўйича таҳсил олаётган ёшлар учун онлайн машғулотлар, маърузалар ва тақдимотлар ўтказиш учун миллй ва халқаро туристик терминология тизимини ўзига хос даражада сақлаган ҳолда, лисоний ва маданий контекстларга мос келадиган таржима усуллари бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз, оʻзбек ва рус туристик дискурс воқеланишининг миллий-маданий ва прагматик хусусийатларини аниқлашда ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:
туристик дискурснинг лингвомаданий андазаларини тадқиқотда ишлаб чиқилган параметрларга асосланган ҳолда тадқиқ қилиш моделидан Руминиянинг Орадеа университетида (Университй оф Орадеа) бажарилган “Тҳе аналйсе анд генератион оф тҳе моделс анд политиcс фор регионал девелопмент басед он валорисатион оф ҳеритаге анд cултурал идентитиес” мавзусидаги ПН-ИИИ-П1-1.2-ПCCДИ-2017-0686-сон фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Орадеа университетининг 2024 йил 2 ноябрдаги 02/11-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши маданий мероснинг ўзига хос миллий хусусиятларини аниқлаш ва уларни тизимли равишда тавсифлашга имкон берган;
хорижий мамлакатларнинг таълим ва илмий муассасаларида “Ипак йўли” туризм ва маданий мерос халқаро университети ҳамкорлигида “Ўзбекшунослик” (“Узбек Студиес”) кафедраларини ташкил қилиш ва ривожлантириш йўналишида атоқли киноижодкорлар томонидан яратилган энг сара филмларни инглиз ва рус тилларида субтитрлар билан таъминлаб бориш мақсадида онлайн дарслар, маъруза ва тақдимотлар ўтказишда миллий ва халқаро туристик терминология тизими ўзига хос тарзда сақланган ҳолда, лингвистик ва маданий контекстларга мос келадиган янги таржима усуллари бўйича асосланган таклифлар 2024-йил 12-январдаги ПҚ-19-сон “Ўзбекистон тарихи ва маданияти, ўзбек тили ва адабиётини ўрганишни хорижий давлатларда кенг тарғиб қилиш бўйича чора-тадбирлар” Дастурига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Туризм қўмитасининг 2024 йил 12 ноябрдаги 03-12-17-7910-сон маълумотномаси). Натижада, кинофилмларни инглиз ва рус тилларида субтитрлар билан таъминлаб бориш мақсадида онлайн дарслар, маъруза ва тақдимотлар ўтказишда лингвистик ва маданий контекстларга мос келадиган янги таржима усулларидан фойдаланган;
метафорик моделлар орқали туризм дискурсида маданий ранг-барангликни яратиш ва таъсирчан коммуникация воситаларини кенгайтириш билан боғлиқ натижалар Хитойнинг “Энсуринг Регионал Девелопмент” лойиҳаси доирасида ўтказилган ДЛ2022040003Л-сон “Ресеарч он эхпандинг тҳе интернатионал инфлуенcе оф Силк Роад Cултуре анд Промотинг тҳе Сустаинабле Девелопмент оф Ҳеритаге Тоурисм” номли фундаментал тадқиқот лойиҳасида қўлланилган (Х.Х.Р Нортҳwест университетининг 2024 йил 5 ноябрдаги 05/11-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши Силк Роад маданий меросини глобал майдонда тарғибини кучайтириш ва минтақавий туризм ривожини қўллаб-қувватлаш учун самарали воситалар яратиш имконини берган;
туристик дискурснинг лисоний-семиотик таркиби, прагматик мақсади ва бажарадиган вазифаларини коммуникатив стратегиялари танлови нуқтаи назаридан аниқлашга доир хулосала ва материаларидан Ўзбекистон миллий университетида “Прожеcт №598340-ЭПП-1-2018-1-ЭС-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП Университй Cооператион Фрамеwорк фор Кноwледге – Трансфер ин Cентрал Асиа анд Чина (УНИCАC)” лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий университетининг 2024 йил 15 ноябрдаги 04/11-10703-сон маълумотномаси). Натижада қўлланилган метод “Матн таҳлили”, “Дискурсология”, “Прагмалингвистика”, “Таржимашунослик” каби фанлар назарий асосларини бойитишга хизмат қилган;
туристик мулоқот жараёнида лингвомаданий ахборотнинг ролини аниқлашга ҳамда инсцитуционал кўринишга эга ушбу турдаги дискурс тижорат мақсади билан бир қаторда, билим бериш ва завқ бағишлашини бажаришга оид хулосаларидан Қарши давлат университетида бажарилган СУЗ-800-21ГР-381 “Реинфорcинг Энглиш Лангуаге cомпетенcе ат Карши Стате университй” номли халқаро грант лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Қарши давлат университетининг 2024 йил 19 ноябрдаги 04/3568-сон маълумотномаси). Натижада, олий таълим тизими талабалари маданиятлараро мулоқот кўникмаларини шакллантиришга йўналтирилган тавсиялар ишлаб чиқилган;
туристик дискурс таржимаси шароитида адекватликка эришишнинг асосий шартларидан бўлган тиллараро эквивалентларни топиш таржимоннинг лисоний компетенцияси, лингвокреативлик қобилияти ҳамда прагматик, когнитив, социомаданий, маърифий каби нолисоний омиллар билан боғлиқлиги ҳақидаги хулосалар ва натижалардан “Ўзбекистон-Франция” дўстлик жамиятида бажарилган 56-01/10 “Тарихий ёдгорликлар тарғиботида Ўзбекистон зиёратгоҳлари каталогининг (беш тиллик) инновацион имкониятлари” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (“Ўзбекистон-Франция” дўстлик жамиятининг 2024 йил 05 декабрдаги 117-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг жорий қилиниши таржимонларнинг касбий компетенциясини шакллантириш ва ривожлантиришга доир услубий кўрсатмаларни такомиллаштириш ҳамда амалий машғулотларни ташкиллаштиришга хизмат қилган.