Mirpulatova Luiza Mansurovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi):
“Tijorat banklari faoliyati samaradorligini oshirishda raqamli texnologiyalardan foydalanish yo‘llari”, 08.00.07 – “Moliya, pul muomalasi va kredit”
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.PhD/Iqt3765
Ilmiy rahbar: Jumaev Nodir Xosiyatovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Bank-moliya akademiyasi
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent xalqaro universiteti, DSc.22/29.12.2023.I.175.01
Rasmiy opponentlar: Izbosarov Bobur Baxriddinovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor;
Zunnunova Xulkar Muxtorovna, iqtisodiyot fanlari falsafa doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: G.V.Plexanov nomidagi Toshkent Rossiya iqtisodiyot universiteti Toshkent fililali
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi tijorat banklari faoliyati samaradorligini oshirishda raqamli texnologiyalardan foydalanish yo‘llari bo‘yicha ilmiy-uslubiy va amaliy taklif va tavsiyalarni ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
jismoniy shaxslarni kreditlashda kredit miqdorini kredit oluvchining o‘rtacha oylik ish haqi hamda qarz yukiga nisbatan belgilash orqali kredit kartalari muomalasi ta’minlash taklifi asoslangan;
banklarda SAP tizimi bilan bank mahsulotlari byudjetini rejalashtirish, ular bilan bog‘liq xarajatlarni nazorat qilgan holda bank mahsulotlari samaradorligini aniqlashga sarflanadigan vaqt va resurslarni qisqartirish orqali bank samaradorligini oshirish asoslangan;
tijorat banklariga zamonaviy 24/7 rejimda ishlovchi raqamli texnologiyalarni joriy etgan holda aholiga overdraft va mikroqarz kabi raqamli kredit mahsulotlarni masofadan ko‘rsatuvchi tizimlar orqali sotuvini oshirish taklif etilgan;
tijorat banklari faoliyatini raqamlashtirish va raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali bank kapital rentabelligini oshirishning 2028-yilga qadar prognoz ssenariylari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tijorat banklari faoliyati samaradorligini oshirishda raqamli texnologiyalardan foydalanish yo‘llari bo‘yicha ishlab chiqilgan takliflar asosida:
jismoniy shaxslarni kreditlashda kredit miqdorini kredit oluvchining o‘rtacha oylik ish haqi hamda qarz yukiga nisbatan belgilash orqali kredit kartalari muomalasi ta’minlash taklifi “O‘zsanoatqurilishbank” ATB Boshqaruvining 2024 yil 30 apreldagi 242-sonli qarori bilan tasdiqlangan “O‘zsanoatqurilishbank” ATB tizimida kredit bank karta xizmatini ko‘rsatish to‘g‘risidagi” Tartibning 7, 8 va 14-bandlarini ishlab chiqishda foydalanilgan. (“O‘zsanoatqurilishbank” aksiyadorlik tijorat bankining 2024 yil 30 sentyabrdagi 03-04/1547-son ma’lumotnomasi). Natijasida, «O‘zsanoatqurilishbank» ATB kredit kartochkalar soni 2024 yilda 2023 yilga nisbatan 300 tadan 1700 taga oshdi.
banklarda SAP tizimi bilan bank mahsulotlari byudjetini rejalashtirish, ular bilan bog‘liq xarajatlarni nazorat qilgan holda bank mahsulotlari samaradorligini aniqlashga sarflanadigan vaqt va resurslarni qisqartirish orqali bank samaradorligini oshirishga doir taklifi “O‘zsanoatqurilishbank” ATB Boshqaruvining 2023 yil 21 iyuldagi 159-sonli qarori bilan tasdiqlangan “O‘zsanoatqurilishbank” ATBning Biznes rejalashtirish siyosatini ishlab chiqishda foydalanilgan. (“O‘zsanoatqurilish-bank” aksiyadorlik tijorat bankining 2024 yil 30 sentyabrdagi 03-04/1547-son ma’lumotnomasi). Natijasida, bankda raqamlashgan va avtomatlashgan “Joyda” mobil ilovasi orqali xarajatlarni va vaqtni qisqartirish natijasida onlayn mikroqarz ajratish hajmi 2024 yilning 1-sentyabr holatiga 2023 yilning shu davriga nisbatan 1,5 barobarga oshgan va 75,1 mlrd. so‘mni tashkil etgan.
tijorat banklariga zamonaviy 24/7 rejimda ishlovchi raqamli texnologiyalarni joriy etgan holda aholiga overdraft va mikroqarz kabi raqamli kredit mahsulotlarni masofadan ko‘rsatuvchi tizimlar orqali sotuvini oshirishga doir taklifi “O‘zsanoatqurilishbank” ATBning 2023-2027 yillarda rivojlantirish strategiyasida foydalanildi. (“O‘zsanoatqurilishbank” aksiyadorlik tijorat bankining 2024 yil 30 sentyabrdagi 03-04/1547-son ma’lumotnomasi). Natijasida, raqamli mikroqarzlar hajmining bir foizga o‘sishi kapital rentabelligining (ROE) 7,84 foizga oshishi, overdraft krediti hajmining bir foizga o‘sishi kapital rentabelligining (ROE) 7,21 foizga oshishi, mobil banking amaliyotining bir foizga o‘sishi kapital rentabelligining (ROE) 3,71 foizga oshishi ko‘p omilli chiziqli regressiya (LS) modeli va strukturaviy tenglamani modellashtirish (SEM) regressiya modeli orqali aniqlandi va asoslab berildi.
tijorat banklari faoliyatini raqamlashtirish va raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali bank kapital rentabelligini oshirishning 2028-yilga qadar prognoz ssenariylariga doir taklifi “O‘zsanoatqurilishbank” ATBning 2023-2027 yillarda rivojlantirish strategiyasida foydalanildi. (“O‘zsanoatqurilishbank” aksiyadorlik tijorat bankining 2024 yil 30 sentyabrdagi 03-04/1547-son ma’lumotnomasi). Natijasida, 2024-2028 yillarda tijorat banklari faoliyatiga raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali bank samaradorligi (kapital rentabelligi, ROE) miqdorining kelgusi to‘rt yil uchun ishlab chiqilgan prognozlar asosida tijorat banklari faoliyatiga raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali bank samaradorligi (kapital rentabelligi, ROE) miqdorini aniqlash va bu bo‘yicha qarorlar qabul qilish imkonini beradi.
