Alieva Xurliman Raxmanbergenovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri: “Xotin-qizlar she’riyatida lirik xarakterning yaratilish masalasi (M.Jumanazarova va P.Mirzabaeva ijodi misolida)”, 10.00.12 – “Qoraqalpoq adabiyoti” (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: V.2022.1.PhD/Fil2358.
Ilmiy rahbarining F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Orazimbetov Quanishbay Kelimbetovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qoraqalpoq davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Qoraqalpoq davlat universiteti, DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01.
Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Bekbergenova Ziyada Utepovna, filologiya fanlari doktori, professor; Mambetov Qabil Pirniyazovich, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot nomi: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi O‘zbek tili, adabiyoti va folklor instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi hozirgi qoraqalpoq she’riyatida ayol ijodkorlar, xususan, M.Jumanazarova va P.Mirzabaevalarning lirik qahramon xarakterini yaratishdagi o‘ziga xosliklarni ochib berishdan  iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:    
lirik xarakter yaratilishida ruhiy kechinma va uning badiiy ifodasi, obrazlar tasvirida tarixiy-madaniy, ijtimoiy-siyosiy vaziyatning aks etishi orqali hissiy ta’sirchanlik hamda axborot ekspressivligini ta’minlash, shakliy-uslubiy izlanishlar, realistik idrok va ifoda madaniyati adabiy-estetik kategoriya sifatida ochib berilgan;   
qoraqalpoq shoiralarining muhabbat, falsafiy-intellektual, publisistik lirikalarida xarakterlarning o‘ziga xos ifodasi, jamiyat psixologiyasidagi o‘zgarishlar zamirida lirik “men”ning M.Jumanazarova va P.Mirzabaevaning she’riyatida shakllanish omillari ko‘rsatilgan;  
shoiralar yaratgan lirik qahramon xarakteri tasvirida lirik subekt va lirik obekt munosabatlariga muvofiq statik hamda dinamik obrazlar ifodasi, badiiy tasvir vositalaridan mohirona foydalanganligi dalillangan;
badiiy tasvir vositalari va ifoda usullari lirik qahramon xarakterini namoyon etishda asosiy g‘oya mohiyatining hissiy-emotsionalligini ta’minlashi M.Jumanazarova va P.Mirzabaevaning  ijodida  muhim ahamiyat kasb etishi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ayollar she’riyatida lirik xarakter yaratish muammosini M.Jumanazarova hamda P.Mirzabaevalar ijodi misolida o‘rganish yuzasidan olingan ilmiy natijalar asosida:
lirik xarakter yaratilishida ruhiy kechinma va uning badiiy ifodasi, obrazlar tasvirida tarixiy-madaniy, ijtimoiy-siyosiy vaziyatning aks etishi orqali hissiy ta’sirchanlik hamda axborot ekspressivligini ta’minlash, shakliy-uslubiy izlanishlar, realistik idrok va ifoda madaniyati adabiy-estetik kategoriya asoslari yoritilgan ilmiy xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi, Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan 2017–2020-yillarda bajarilgan FA-F-1-005 “Qoraqalpoq folklorshunosligi va adabiyotshunosligi tarixini o‘rganish” mavzusidagi loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi, Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2023-yil 18-iyuldagi 290/1-son ma’lumotnomasi). Natijada, qoraqalpoq she’riyatida lirik xarakter yaratish borasidagi ilmiy-nazariy tahlillar takomillashtirilgan;
qoraqalpoq shoiralarining muhabbat, falsafiy-intellektual, publisistik lirikalarida xarakterlarning o‘ziga xos ifodasi, jamiyat psixologiyasidagi o‘zgarishlar zamirida lirik “men”ning M.Jumanazarova va P.Mirzabaevaning she’riyatida shakllanish omillari hamda o‘zaro munosabati bo‘yicha erishilgan  ilmiy natijalardan Berdaq nomidagi Qoraqalpoq adabiyoti tarixi davlat muzeyida M.Jumanazarova va P.Mirzabaeva hayoti va ijodiy faoliyati bilan bog‘liq ko‘rgazmalar hamda muzey eksponatlarini boyitishda zarur manba sifatida foydalanilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Madaniyat vazirligining 2022-yil 31-martdagi 2-03/409-son ma’lumotnomasi). Natijada, ko‘rsatilgan ijodkorlar she’riyatiga xos xususiyatlar, lirik qahramon xarakteri tasviri, hayotiy haqiqat va badiiy mahorat masalalari yuzasidan materiallar shakllantirilgan;  
hozirgi qoraqalpoq she’riyatida xarakter yaratishda lirik qahramon ruhiy kechinmalari bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan obektiv obrazlar, shuningdek, inson ruhiyati, voqelikka munosabati, lirik personajlar hamda ularning ijtimoiy-psixologik asoslari butun murakkabligi bilan tasvirlash, yangi timsollar va obrazlar vujudga kelishi bilan bog‘lik xulosalar Qoraqalpog‘iston teleradiokompaniyasining “Bilimlendiriwde reforma” (“Ta’limdagi islohotlar”) hamda “Qayırlı tań” (“Xayrli tong”) radioeshittirishlari orqali keng ommaga targ‘ib etilgan (Qoraqalpog‘iston teleradiokompaniyasining 2023-yil 25-apreldagi 05-22/213-son ma’lumotnomasi). Natijada, keng jamoatchilikda lirik xarakter va uning o‘ziga xosligi yuzasidan tushunchalari shakllangan, eshittirishlar ilmiy-ommabopligi ta’minlangan holda yangi manba va ma’lumotlar bilan boyitilgan.