Абдусаматова Руштия Анвар қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қарилик макуляр дегенерацияси билан касалланган беморларда катарактанинг жаррохлик даволаш самарадорлигини комплекс бахолаш» 14.00.08 – Офтальмология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Tib2429.
Илмий раҳбар: Юсупов Азамат Фархадович, тиббиёт фанлари доктори., профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика иҳтисослаштирилган кўз микрохирургияси илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургияси илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.01.2020.Tib.105.01.
Расмий оппонентлар: Астахов Сергей Юрьиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси); Зохидов Улуғбек Боситович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: РФ ССВ ФДБТМ Уфа кўз касалликлари илмий тадқиқот институти (Россия Федерацияси).
II.    Тадқиқотнинг мақсади: сариқ филтрли интраокуляр линза (ИОЛ) имплантацияси билан катаракта жаррохлигидан сўнг қуруқ қарилик макуляр дегенерациясини (ҚМД) комплекс даволаш самарадорлигини клиник ва функционал баҳолашдан иборат.
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
 макуладаги морфофункционал ва электрофизиологик ўзгаришлар ҳолатини динамик кузатиш маълумотларига асосланиб, ҚМД нинг қуруқ шаклининг ривожланишида 440-500 нм тўлқин узунликга эга кўк нурнинг роли исботланган;
ҚМДда кўк нурни блоклайдиган сариқ филтрли ИОЛни имплантация қилиш макуланинг биопотенциал кўрсаткичларини янада ижобий динамикасини таъминлаши исботланган;
NEI VFQ-25 сўровномасидан фойдаланган ҳолда сўров маълумотларига асосланиб, кўк нурни блоклайдиган сариқ филтрли ИОЛ имплантацияси скотопик кўриш ва циркад ритмларнинг бузилиши билан боғлиқ ножўя таъсирларнинг ривожланишига олиб келмаслиги исботланган;
3-тоифали қуруқ ҚМД ни комплекс даволашда паст интенсив лазер терапиясидан фойдаланиш макуланинг морфометрик, функционал ва электрофизиологик кўрсаткичларининг регрессиясини камайтириш нуқтаи назаридан самарали эканлиги исботланган.
IV.    Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Қарилик макуляр дегенерацияси билан касалланган беморларда катарактанинг жаррохлик даволаш самарадорлигини комплекс бахолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: макуладаги морфофункционал ва электрофизиологик ўзгаришлар ҳолатини динамик кузатиш асосида ҚМД нинг қуруқ шаклининг ривожланишида кўринадиган кўк нурнинг роли исботланган. Ушбу натижалар " Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, катаракта факоемулсификациясидан сўнг сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг қўлланилиши" услубий тавсияларига киритилган (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 15 мартда №н-р\5-сон билан тасдиқланган) ва " Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг имплантациясида узоқ муддатли натижаларни бахолаш " (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 27ноябр №н-р\9-сон билан тасдиқланган). Илмий янгиликни жорий этиш: амалий соғлиқни сақлашга, жумладан, РИКМИАТМ Бухоро филиали (2024 йил 27 сентябрдаги 51-сон буйруғи)ва Термиз филиалида (2024 йил 27 февралдаги 9/1-сон буйруғи). Ижтимоий самарадорлиги: улар катаракта жарроҳлигидан кейинги беморларнинг ҳаёт сифатини баҳолашга қаратилган тадқиқотни тавсифлайди, унинг натижалари ҚМД профилактикаси нуқтаи назаридан сариқ филтрли ИОЛ имплантациясининг самарадорлигини исботлайди, бу эса, ўз навбатида, одамларнинг жамиятдаги меҳнат қобилияти ва фаоллигини чеклашга олиб келадиган патология хисобланади. Иқтисодий самарадорлиги: ҚМД ривожланишида кўринадиган ёруғликнинг исботланган роли сариқ филтрли ИОЛлардан фойдаланишнинг иқтисодий мақсадга мувофиқлигини исботлайди, бу катаракта жарроҳлиги учун харажатларнинг 35% га ошиши билан боғлиқ рангсиз ИОЛлардан фойдаланишга нисбатан. Хулоса: макуладаги морфофунксионал ва электрофизиологик ўзгаришларни узоқ муддатли кузатиш асосида ҚМД нинг қуруқ шаклининг ривожланишида кўринадиган кўк нурнинг роли тасдиқланди.
иккинчи илмий янгилик: ҚМДда кўк нурни блоклайдиган сариқ филтрли ИОЛни имплантация қилиш макуланинг биопотенциал кўрсаткичларини янада ижобий динамикасини таъминлашга имкон бериши исботланган. Ушбу натижалар "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, катаракта факоемулсификациясидан сўнг сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг қўлланилиши " услубий тавсияларига киритилган (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 15 мартда №н-р\5-сонбилан тасдиқланган) ва "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг имплантациясида узоқ муддатли натижаларни бахолаш" (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 27ноябр №н-р\9-сон билан тасдиқланган).  Илмий янгиликни жорий этиш: амалий соғлиқни сақлашга, жумладан, РИКМИАТМ Бухоро филиали (2024 йил 27 сентябрдаги 51-сон буйруғи) ва Термиз филиалида (2024 йил 27 февралдаги 9/1-сон буйруғи). Ижтимоий самарадорлиги: ҚМД билан оғриган беморларда электрофизиологик ЭРГ кўрсаткичларини барқарорлаштириш уларнинг кўриш функциясини сақлаб қолиш ва шунга мос равишда ҳаёт сифати кўрсаткичларини сақлаш билан боғлиқ. Иқтисодий самарадорлиги: сариқ филтрли ИОЛни имплантация қилиш беморга ўртача 3200000 сўмга тушади. Ушбу турдаги ИОЛ ОКТда морфометрик параметрларни барқарорлаштиришга ёрдам беради, қарилик макуляр дегенерацияси (ҚМД) ривожланиш хавфини камайтиради. Бунинг ёрдамида бемор касалликнинг оғирлигига қараб 5000000 сўмдан 12000000 сўмгача бўлган касалликнинг янада ривожланган босқичларини даволаш учун мумкин бўлган харажатлардан қочиб қутула олади. Шуни таъкидлаш керакки, визуал функцияларни тўлиқ тиклаш эҳтимоли жуда паст бўлиб қолмоқда. Хулоса: Сариқ филтрли ИОЛ имплантацияси а- ва б-тўлқинларининг бошланғич амплитудаси ва кечикишини сақлаб қолишга ёрдам бериши аниқланди (24 ой давомида амплитуда ва кечикишнинг бошланғич кўрсаткичининг 10% га камайиши), УФ нурини блокировка қилувчи рангсиз ИОЛ имплантация қилинган кўзлардаги динамикада ўхшаш кўрсаткичларга нисбатан МЕРГ бўйича (24 ой давомида кузатувнинг дастлабки қийматидан амплитуда ва кечикиш узайишининг 10% дан кўпроқ пасайиши) кузатилди.
учинчи илмий янгилик: NEI VFQ-25 сўровномасидан фойдаланган ҳолда сўров маълумотларига асосланиб, кўк нурни блоклайдиган сариқ филтрли ИОЛ имплантацияси скотопик кўриш ва циркад ритмларнинг бузилиши билан боғлиқ ножўя таъсирларнинг ривожланишига олиб келмаслиги исботланган. Ушбу натижалар "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, катаракта факоемулсификациясидан сўнг сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг қўлланилиши" услубий тавсияларига киритилган      (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 15 мартда №н-р\5-сонбилан тасдиқланган) ва "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, сариқ филтрли коъз ичи линзаларининг имплантациясида узоқ муддатли натижаларни бахолаш" (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 27 ноябр №н-р\9-сон билан тасдиқланган).  Илмий янгиликни жорий этиш: амалий соғлиқни сақлашга, жумладан, РИКМИАТМ Бухоро филиали (2024 йил 27 сентябрдаги 51-сон буйруғи)ва Термиз филиалида (2024 йил 27 февралдаги 9/1-сон буйруғи). Ижтимоий самарадорлиги: ушбу кўрсаткичларни билиш беморларнинг ҳаёт сифатини пасайишининг олдини олишга имкон беради, бу қоронғуда кўришнинг ёмонлашиши ва  циркад ритмларнинг ўзгаришлар натижасида уйқу бузилиши билан боғлиқ бўлиши мумкин. Иқтисодий самарадорлиги: сариқ филтрли ИОЛни имплантация қилиш циркад ритмларнинг ўзгаришига олиб келмаслиги исботланган, бу эса беморларга уйқусизликни даволаш учун кераксиз харажатларни талаб қилиши мумкин, бу тахминан 2800000-3400000 туради. Хулоса: олинган маълумотлар, сариқ филтрли ИОЛларни имплантация қилишнинг хавфсизлиги ва сезиларли ножўя таъсирларнинг йўқлигини исботлайди.
тўртинчи илмий янгилик 3 тоифали  ҚМД ни комплекс даволашда паст интенсивликдаги лазер терапиясидан фойдаланиш макуланинг морфометрик, функционал ва электрофизиологик кўрсаткичларининг регрессиясини камайтириш нуқтаи назаридан самарали эканлиги исботланган. Ушбу натижалар "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, катаракта факоемулсификациясидан сўнг сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг қўлланилиши" услубий тавсияларига киритилган (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 15 мартда №н-р\5-сонбилан тасдиқланган) ва "Қарилик макуляр дегенерацияли беморларда, сариқ филтрли кўз ичи линзаларининг имплантациясида узоқ муддатли натижаларни бахолаш" (РИКМИАТМ Экспертлар  кенгаши томонидан 2023 йил 27 ноябр №н-р\9-сон билан тасдиқланган). Илмий янгиликни жорий этиш: амалий соғлиқни сақлашга, жумладан, РИКМИАТМ Бухоро филиали (2024 йил 27 сентябрдаги 51-сон буйруғи) ва Термиз филиалида (2024 йил 27 февралдаги 9/1-сон буйруғи). Ижтимоий самарадорлиги: ушбу кўрсаткичларни билиш беморларнинг ҳаёт сифатини пасайишининг олдини олишга имкон беради, бу қоронғуда кўришнинг ёмонлашиши ва циркад ритмларнинг ўзгаришлар натижасида уйқу бузилиши билан боғлиқ бўлиши мумкин. Иқтисодий самарадорлиги: МАКДЕЛ-08 СПЕCКЛ аппарати ёрдамида кам интенсив лазер терапияси курси 3000000-3 600000 сўмни ташкил қилади. Шу билан бирга, ушбу даволаш морфометрик ОКТ параметрларини барқарорлаштиришга, ҚМД ривожланишини минималлаштиришга имкон беради, бу эса беморнинг касалликнинг оғирлигига қараб 5000000 дан 12000000 гача бўлган касалликнинг илғор босқичларини даволаш учун потенциал харажатларини олдини олишга ёрдам беради.  Хулоса: МАКДЕЛ-08 СПЕКЛ қурилмаси ёрдамида катарактани паст интенсив лазер терапияси билан жарроҳлик йўли билан даволашдан сўнг, 3-тоифали ҚМД қуруқ шаклини даволаш макула соҳасининг морфометрик, функционал ва электрофизиологик кўрсаткичларини барқарорлаштиришга имкон бериши исботланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish