Акбаров Рахматилло Муртозали ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Иккинчи жаҳон уруши йилларида матбуотда сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маданий масалаларнинг ёритилиши (1941 – 1945-йиллар, Ўзбек тилидаги газеталар мисолида)” 07.00.08 – Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Tar752
Илмий раҳбар: Мадраҳимов Зоҳиджон Шарофович, тарих фанлари номзоди, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/31.12.2020.Tar.60.01.-рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш
Расмий оппонентлар: Шодмонова Санобар Бозорбаевна, тарих фанлари доктори, профессор; Хамрақулов Серобжон Солиевич, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Иккинчи жаҳон уруши йилларида Ўзбекистондаги ижтимоий-маданий, иқтисодий-сиёсий ҳаёт соҳадаги жараёнларни ўзбек матбуотида ёритилишини очиб беришдан иборат..
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Иккинчи жаҳон уруши йилларида ўзбек тилида нашр қилинган республика, област ва раён газеталари матбуот ва архив материаллари асосида номма-ном таснифлаб берилган;
Иккинчи жаҳон уруши даври газеталари ҳамда архив манбалари асосида уруш йилларида маҳаллий имкониятлардан фойдаланган ҳолда озиқ-овқат, дори-дармон, турли саноат маҳсулотлари, ишлаб чиқаришдан қолган чиқиндилардан Қизил армия ва халқ хўжалиги учун асбоб-ускуна ва ҳар хил воситалар тайёрлангани “Қизил Ўзбекистон”, “Сталин ҳақиқати”, “Ленин йўли”, “Бухоро ҳақиқати”, “Хоразм ҳақиқати” номли газеталарда нашр этилган маълумотлар асосида далилланган;
Уруш йилларида матбуот саҳифаларида эълон қилиб борилган шеърлар “ижтимоий буюртма” маҳсули сифатида аҳолини урушга сафарбар этиш, жангларда жасорат кўрсатиш, мудофаа фондига маблағ йиғиш, ҳарбий заёмга ёзилиш, кўчирилган аҳолига, айниқса, болаларга ғамхўрлик кўрсатиш, ғаллани кўпайтириш, пахта режасини ошириб бажариш ва бошқа жараёнларга фаол жалб қилишга хизмат қилгани очиб берилган;
Уруш йилларида ўзбек матбуотида чоп этилган тиббиёт соҳасига оид мақолаларни архив маълумотлари билан солиштириш асосида мазкур даврда аҳоли орасида юқумли касалликларнинг тарқалиши кучайгани, ўзбек матбуотининг аҳолига юқумли касалликларга қарши курашиш борасида фаол тарзда тиббий билимлар бериб боргани аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Иккинчи жаҳон уруши даври ўзбек тилидаги газеталардаги материаллар бўйича тадқиқотлардан олинган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
Иккинчи жаҳон уруши йилларида ўзбек тилида нашр қилинган республика, област ва раён газеталари матбуот ва архив материаллари асосида номма-ном таснифлаб берилганлиги ҳамда Иккинчи жаҳон уруши даври газеталари ҳамда архив манбалари асосида уруш йилларида маҳаллий имкониятлардан фойдаланган ҳолда озиқ-овқат, дори-дармон, турли саноат маҳсулотлари, ишлаб чиқаришдан қолган чиқиндилардан Қизил армия ва халқ хўжалиги учун асбоб-ускуна ва ҳар хил воситалар тайёрлангани “Қизил Ўзбекистон”, “Сталин ҳақиқати”, “Ленин йўли”, “Бухоро ҳақиқати”, “Хоразм ҳақиқати” номли газеталарда нашр этилган маълумотлар асосида далилланганлиги каби илмий янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат марказининг 2022 – 2023-йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2023-йил 12-майдаги 178-сонли маълумотномаси). Тақдим қилинган материаллар ёшларда юксак ватанпарварлик, миллий ғурур ва ифтихор туйғуларини ривожлантириш, ҳарбийлар, ватан ҳимоячиларига ҳурмат уйғотиш, Ватанни ҳимоя қилишни энг шарафли бурч эканлигини кенг тарғиб қилиш бўйича амалий чора-тадбирларни йўлга қўйишда хизмат қилган.
Уруш йилларида матбуот саҳифаларида эълон қилиб борилган шеърлар “ижтимоий буюртма” маҳсули сифатида аҳолини урушга сафарбар этиш, жангларда жасорат кўрсатиш, мудофаа фондига маблағ йиғиш, ҳарбий заёмга ёзилиш, кўчирилган аҳолига, айниқса, болаларга ғамхўрлик кўрсатиш, ғаллани кўпайтириш, пахта режасини ошириб бажариш ва бошқа жараёнларга фаол жалб қилишга хизмат қилганлиги ҳамда уруш йилларида ўзбек матбуотида чоп этилган тиббиёт соҳасига оид мақолаларни архив маълумотлари билан солиштириш асосида мазкур даврда аҳоли орасида юқумли касалликларнинг тарқалиши кучайгани, ўзбек матбуотининг аҳолига юқумли касалликларга қарши курашиш борасида фаол тарзда тиббий билимлар бериб борганлиги ҳақидаги илмий янгиликлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2023-йил январ ва май ойларидаги “Миллат ва маънавият”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Таълим ва тараққиёт” дастурларини самарали ташкил этишда, уларнинг дастур ва ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (“Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2023-йил 8-майдаги Ўз/хв 23-31-сонли маълумотномаси). Мазкур маълумотлар Иккинчи жаҳон уруши даврида фашизм устидан қозонилган буюк ғалабада Ўзбекистон халқининг қўшган буюк ҳиссасини бугунги кундаги ёш авлодга етказишга, бу орқали уларни ватанпарварлик, фидокорлик, жасорат каби фазилатларини юксалтиришга, шу билан бирга ўзбек халқининг шонли ўтмишига ҳурмат руҳида тарбиялашга қаратилган ишлар самарадорлигини янада оширишга асос бўлган.