Матназарова Моҳира Уктамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация иши ҳимояси ҳақида эълон матни

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Кўчманчи чорвадорларнинг ҳудудий жойлашуви ва уларнинг ҳаёт тарзи (Қадимги Хоразм мисолида), 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Tar1316.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Абдуллаев Уткир Исмаилович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.06.2021.Tar.55.05.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети “Ўзбекистон тарихи” кафедраси мудири, т.ф.д. (DSc), проф. Холикулов Ахмаджон Боймахамматович, Тошкент амалий фанлар университети профессори, тарих фанлари доктори, профессор Эгамбердиева Нигора Азадовна
 Етакчи ташкилот номи: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Қадимги Хоразм давлати ва унинг чегара ҳудудларида истиқомат қилган кўчманчи чорвадорларнинг ҳудудий жойлашуви ва уларнинг ҳаёт тарзини ёзма ва археологик маълумотлар асосида таҳлил қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Хоразм воҳаси атрофида яшаган кўчманчи чорвадорлар Қадимги Хоразм давлати билан фаол иқтисодий-савдо алоқаларини олиб борганлиги ва уларнинг турмуш тарзига Қадимги Хоразм аҳолисининг таъсири бўлганлиги аниқланди;
Амиробод ва Қуйисой маданиятини яратган аҳолининг ёзма манбаларда баён қилинган массагетлар эканлиги, уларнинг турли қабилалардан ташкил топганлиги, турли даврларда турли ном билан тарих саҳнасига чиққанлиги археологик тадқиқотлар асосида асосланди;
мил. авв. ИВ асрдан бошлаб кўчманчи чорвадорларнинг ҳаракатлари жонланганлиги туфайли Қадимги Хоразм давлатининг чегаралари бўйлаб мустаҳкам мудофаа тизимининг барпо этилганлиги аниқланди;
кўчманчи чорвадорларнинг бошқарув тизими эркин конфедератив бошқарув бўлганлиги, ҳокимиятни бошқарув авлоддан авлодга ўтганлиги ва ҳокимиятни бошқаришда эркаклар ва аёлларнинг тенг ҳуқуқли бўлганлиги далилланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот Хоразм воҳаси ва унинг атрофидаги кўчманчи қабилаларнинг ҳудудий жойлашуви, ҳаёт тарзи, ёдгорликларини ўрганишга қаратилган бўлиб, амалий таклиф ва тадқиқот натижалари асосида:
Хоразм воҳаси атрофидаги кўчманчи чорвадорлар Қадимги Хоразм давлати билан фаол иқтисодий-савдо алоқаларини олиб борганлиги ва уларнинг турмуш тарзига Қадимги Хоразм аҳолисининг таъсири бўлганлиги аниқланди. Қўлга киритилган хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ томонидан 2024-йил феврал ва август ойларида эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадио компаниясининг 2024-йил 16-сентябрдаги 04-36-1023-сон маълумотномаси). Натижада, улар телетомошабинларнинг Хоразм воҳаси атрофидаги кўчманчи чорвадорларнинг турмуш тарзига оид тасаввурларини кенгайтиришга имкон берган;
Амиробод ва Қуйисой маданиятини яратган аҳолининг ёзма манбаларда баён қилинган массагетлар эканлиги, уларнинг турли қабилалардан ташкил топганлиги, турли даврларда турли ном билан тарих саҳнасига тўғрисидаги археологик тадқиқотларга оид  илмий маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ томонидан 2024-йил феврал ва август ойларида эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадио компаниясининг 2024-йил 16-сентябрдаги 04-36-1023-сонли маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши телетомошабинларни археологик тадқиқотлар натижалардан унумли фойдаланиш борасида амалга оширилаётган чора-тадбирлар ҳақида яқиндан таништиришга хизмат қилган;
тадқиқот ишида мил. авв. ИВ асрдан бошлаб кўчманчи чорвадорларнинг ҳаракатлари жонланганлиги туфайли Қадимги Хоразм давлатининг чегаралари бўйлаб мустаҳкам мудофаа тизимининг барпо этилганлиги аниқланган бўлиб хулоса ва илмий янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари академиясида 2021-2022- йилларда бажарилган “Ўзбек ҳарбий санъати тарихи” номли фундаментал лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа Вазирлигининг 23-сентябр 10/2026-сонли далолатномаси). Натижада, тадқиқот хулосалари ва илмий янгиликларидан лойиҳа доирасида ишлаб чиқилган монография мазмунини бойитишда фойдаланилган.
кўчманчи чорвадорларнинг бошқарув тизими эркин конфедератив бошқарув бўлганлиги, ҳокимиятни бошқарув авлоддан авлодга ўтганлиги ва ҳокимиятни бошқаришда эркаклар ва аёллар тенг ҳуқуқли бўлганлигининг далилланиши билан боғлиқ хулоса ва илмий янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари академиясида 2021 – 2022- йилларда бажарилган “Ўзбек ҳарбий санъати тарихи” номли фундаментал лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа Вазирлигининг 23-сентябр 10/2026-сонли далолатномаси). Натижада,улар талабаларда кўчманчи чорвадорларнинг бошқарув тизими тўғрисидаги билимларини бойитишга хизмат қилган.