Ювмитов Анвар Сайфуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Кўп қаватли бинолар актив сейсмик ҳимоясининг ноанъанавий усули”, 05.09.01 – Қурилиш констурксиялари, бино ва иншоотлар (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.DSc/Т600
Илмий маслаҳатчилар Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Техника фанлари доктори, профессор Хожметов Гаибназар Хадиевич.
    Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент архитектура-қурилиш университети, ЎзР ФА М.Т. Ўрозбоев номидаги Механика ва иншоотлар    сейсмик мустаҳкамлиги институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент архитектура-қурилиш университети, DSc26/30.12.2019.Т.11.01.
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
1. Техника фанлари доктори, профессор Усманов Валиахмат Файзиллаевич - Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети доценти, техника фанлари доктори, профессор.
2. Техника фанлари доктори, профессор Ишанходжаев Абдурахмон Асимович - Тошкент давлат транспорт университети профессори, техника фанлари доктори, профессор.
3. Физика-математика фанлари доктори, профессор  Мардонов Батиржан - ЎзР ФА Ғ.Мавлонов номидаги Сейсмология институти етакчи илмий ходими, физика-математика фанлари доктори, профессор.
    Етакчи ташкилот номи: Наманган муҳандислик-қурилиш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади замин грунти ва пойдевор орасидаги ўзаро таъсирини ҳисобга олган ҳолда, сейсмик ҳимоя тизимли кўп қаватли биноларни сейсмик таъсирларга ҳисоблаш усулини такомиллаштириш ва кўп қаватли бинолар сейсмик ҳимоясининг янги конструктив ечимини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Диссертация тадқиқотининг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
материалларнинг физик-механик хусусиятлари ва мустаҳкамлик кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда маҳаллий ҳом ашёлардан фойдаланиб кўп қаватли биноларнинг узоқ муддат хизмат қилувчи ноанъанавий сейсмик ҳимоя тизимининг конструктив ечими ишлаб чиқилган;
сейсмик таъсирларнинг турли интенсивлиги ва амплитуда-частотали характеристикаларини ҳисобга олган ҳолда кўп қаватли биноларда фойдаланиш учун донадор муҳит назариясига асосланган грунтли материалларидан тайёрланган сейсмик ҳимоялаш қатламининг математик модели ишлаб чиқилган;
 замин грунти ва пойдевор орасидаги ўзаро таъсирини ҳисобга олиб, сейсмик ҳимоя қатламида сочилувчан грунтнинг донадорлигини ифодаловчи ҳисоб моделини қўллаган ҳолда кўп қаватли биноларни сейсмик таъсирларга ҳисоблаш усули такомиллаштирилган;
ўхшашлик назарияси асосида физик моделлаштирилган ноанъанавий сейсмик ҳимоя тизимли кўп қаватли бинонинг назарий ва экспериментал тадқиқот натижалари асосида, қаватларнинг кўчиш ва тезланишларини сўнишини таҳлил қилиш орқали сейсмик изоляциянинг мақбул кўрсаткичларини танлаш усули ишлаб чиқилган;
бино қаватларига таъсир қилувчи сейсмик кучлар камайиши ва тебранишлар давомийлигини солиштириб, таклиф қилинаётган ноанъанавий сейсмик ҳимоя тизимини қўллаш самарадорлиги олинган қаватлардаги тезланиш ва кўчишлар қийматларининг камайиши билан асосланган;
динамик юкламали пойдеворларни сейсмик ҳимоялашнинг ноанъанавий конструктив ечимини инобатга олган ҳолда, бино ва иншоотларнинг лойиҳалаш бўйича меъёрий ҳужжатларни янгилашга тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кўп қаватли бинолар актив сейсмик ҳимоясининг ноанъанавий усулларининг тадқиқоти бўйича олинган илмий натижалар асосида:
кўп қаватли бино қаватларининг лойиҳавий кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда замин чизиқсизлик хусусиятларини ўзгариш қонуниятларини ҳамда лойиҳалаш учун зарур бўлган биноларнинг амплитуда-частота кўрсаткичларини аниқлаш усули «АНДИЖОНФУҚАРОЛОЙИҲА» МЧЖ лойиҳалаш институтида "Андижон тумани (янги Андижон) Донгқишлоқ ҚФЙда кўп қаватли турар-жой бино (5 қаватли бинолар, б қатор, 25-уй) қурилиши" обектини лойиҳалашда жараёнида фойдаланилган (Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирилигининг 2023 йил 4 декабрдаги 24-06/12630-сонли маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижаларни қурилиш обектининг лойиҳалаш жараёнига қўллаш натижасида ҳисоб-лойиҳа ишларининг бажарилиш вақтини 1,22 мартагача тежаш имконини берган;
замин грунти ва пойдевор конструксиясининг ўзаро чизиқли ва чизиқсиз хусусиятларини инобатга олган ҳолда кўп қаватли биноларни сейсмик кучлар таъсирига ҳисоблаш усули Фарғона вилояти қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги ҳудудий бошқармасида "Фарғона вилояти Фарғона шаҳри, Фарғона кўчаси 67-уйда жойлашган 5 қаватли турар-жой биносини қуриш" обектини лойиҳалаш жараёнида фойдаланилди (Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирилигининг 2023 йил 4 декабрдаги 24-06/12630-сонли маълумотномаси). Илмий натижаларни лойиҳалаш жараёнига қўлланилиши ҳисоблаш ишлари сифати ва меҳнат унумдорлигини 15% ортишига ҳамда ҳисоблаш жараёнлари қисқа муддатларда ҳал бўлишига эришилган;
кўп қаватли биноларда ноанъанавий сейсмик ҳимоя тизимининг янги конструктив ечимини қўллаш бўйича тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигига фойдаланишга топширилиб, ҚР 2.01-23 “Ер иншоотлари. Замин ва пойдеворлар” қурилиш регламентида биноларни лойиҳалаш ва қуришда татбиқ қилинган (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш вазирлигининг 2020 йил                19 августдаги 09-06-6406 – сон маълумотномаси). Натижада сейсмик ҳудудларда зилзилабардош пойдеворларини лойиҳалаш ва қуриш ҳисобига биноларнинг сейсмик хавфсизлигини таъминлашга эришилган;
сейсмик ҳимоялашнинг конструктив ечими динамик юкли машиналар пойдеворларини тебранишларини ҳимоялаш учун "Қишлоққуришлойиҳа" МЧЖда янги таҳриридаги ШНК 2.02.05-22 "Динамик юкламали машиналар пойдеворлари" қурилиш меъёрий ҳужжатини қайта ишлаш жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қурилиш вазирлигининг 2020 йил 19 августдаги 09-06-6406 – сон маълумотномаси). Натижада динамик юкламали машиналар пойдеворларига ҳимоя қатламини ўрнатиш орқали бино ва иншоотларга таъсир қилувчи тебранишларни камайтиришга эришилган.