Файзиев Зафар Хайдаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи):
“Фаол элементли ўз–ўзини дренаж қиладиган гелиоқурилмаларнинг гидродинамик режимларини такомиллаштириш”, 05.09.03–Иссиқлик таъминоти. Вентиляция, кондиционерлаш. Газ таъминоти ва ёритиш  ихтисослиги бўйича, (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Т4023.
Илмий раҳбар: Рашидов Юсуф Каримович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университетида.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.26/27.02.2020.Т.109.01.
Расмий оппонентлар: Узоқов Ғулом Норбоевич, техника фанлари доктори, профессор.
Эшматов Мансур Мусулмонович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи  ташкилот:  Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади конфусер-диффузор типидаги торайтирувчи қурилмалар кўринишидаги фаол элементларга эга бўлган ўз-ўзини дренаж қиладиган қуёш қурилмаларининг иссиқлик-гидравлик конфигурацияларини ва фаол элементнинг гидродинамик хусусиятларини такомиллаштириш орқали самарадорлигини оширишдан иборат.
III.  Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
конфузор-диффузор типидаги ўз-ўзини тартибга солувчи фаол элементларнинг конструксияларини ва гидродинамик хусусиятларини такомиллаштириш ҳамда термал-гидравлик тақсимлагични қуллаш натижасида гидравлик конфигурациясини яхшилаш асосида қуёш сув иситиш коллекторларини қишда музлашдан ва ёзда иссиқлик ташувчисини қайнашидан ҳимоя қилувчи ўз-ўзини дренаж қиладиган гелиоўрнатмаларнинг энергия самарадорлигини ошириш усули ишлаб чиқилган;
Эйлер тенгламасини қўллаш асосида вариацион ҳисоблаш усули билан конфузор-диффузор типидаги торайиш мосламасининг фаол элементини айланиш сиртининг энг кичик ички оқим юзаси аниқлаш масаласи эчилган, бунинг натижасида ишқаланиш ва гирдоб ҳосил бўлишига босимнинг умумий ё'қотилишини нормал геометрияга эга фаол элементга нисбатан 5-10% гача камайтиришга эришилган;
чегара қатлами назарияси ва нисбий мувофиқлик усулининг замонавий талқинларига асосланиб, конфузор-диффузор типидаги торайтирувчи қурилманинг канални ҳосил қилувчи ишчи сиртнинг ғадрбудурлигини оқим гидродинамик характеристикасига таъсири аниқланган ва гидравлик силлиқ деворга нисбатан қамраб оқиш режимига ғадрбудурликни инобатга олувчи тузатма коеффисенти киритиш тавсия этилган;
энг кичик ички қамраб оқиб ўтувчи сиртга эга, конфузор-диффузор типидаги торайтирувчи қурилманинг актив элементининг сиқилиш даражаси 2 дан 5 гача бўлган, қовушқоқ оқим зонасида харакатланаётган суюқликнинг, маҳаллий қаршилик коеффицентини қийматини ҳисоблаш учун критериал тенглама олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фаол элементли ўз – ўзини дренаж қиладиган гелиоқурилмаларнинг гидродинамик иш режимларини такомиллаштириш бўйича эришилган илмий натижалар асосида қуйидагилар амалиётга татбиқ этилди:
ўз – ўзини дренаж қиладиган гелиоқурилмаларнинг иссиқлик-гидравлик тақсимлагични қўллаш орқали уларнинг гидравлик конфигурациясини такомиллаштириш ва конфузор-диффузор туридаги ўз-ўзидан бошқариладиган фаол элементларнинг гидродинамик характеристикаларини яхшилашга асосланган энергетик самарадорлигини ошириш усули, "ЎзшаҳарсозликЛИТИ" ДУКнинг Самарқанд филиали томонидан Самарқанд вилояти Каттақўрг'он тумани Каттақўрг'он шаҳри, Бобур кўчаси, Сармозор маҳалласида жойлашган беш қаватли 45 хонали турар-жой биносининг қуёш иссиқ сув та'миноти тизимининг самарадорлиги ошириш учун амалиётга татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 9-декабрдаги 20-06/13782-сонли ма'лумотномаси). Натижада, гелиоқурилмада иссиқлик ташувчисини айланиши учун сарфланадиган электр энергияси харажатларини 60-75 фоизга камайтиришга, шунингдек, қуёш энергиясидан фойдаланиш самарадорлигини 17-22 фоизга оширишга эришилган;
ўз – ўзини дренаж қиладиган гелиоқурилмаларнинг иссиқлик-гидравлик тақсимлагични қўллаш орқали уларнинг гидравлик конфигурациясини такомиллаштириш ва конфузор-диффузор туридаги ўз-ўзидан бошқариладиган фаол элементларнинг гидродинамик характеристикаларини яхшилашга асосланган энергетик самарадорлигини ошириш усули, Самарқанд вилояти, Паяриқ тумани "ШУНҚОР АХМЕДОВ" хусусий корхонаси томонидан "Самарқанд вилояти ҳудудида 120 ўринли икки қаватли болалар бог'часи биносини қуриш" лойиҳасини ишлаб чиқишда қуёш иссиқ сув та'миноти тизимининг самарадорлигини ошириш мақсадида, Паяриқ тумани, Эшимоксок қишлог'и, СЖР Ҳакобод "болалар бог'часининг иссиқ сув та'миноти гелио қурилмасида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 9-декабрдаги 20-06/13782-сонли ма'лумотномаси).  Натижада, гелиоқурилмада иссиқлик ташувчисини айланиши учун сарфланадиган электр энергиясининг нархини 60-75% га камайтиришга, шунингдек, қуёш энергиясидан фойдаланиш самарадорлигини 15-20% га оширишга эришилган.