Напасов Илхомжон Зубайдуллоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Найсимон суяклар ёпиқ синишларида суяк регенерацияси бузилишлари истиқболини белгилашнинг иммунологик жиҳатлари” ихтисосликлар шифри: 14.00.36 – Аллергология ва иммунология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Tib3947.
Илмий раҳбар: Хамдамов Бахтиёр Зарифович, тиббиёт фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институтида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти ҳузуридаги DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01 рақамли кенгаш.
Расмий оппонентлар: Файзуллаева Нигора Яхёевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Юлдашев Илхом Рузиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
найсимон суяклар ёпиқ синишларида суяк регенерацияси бузилишлари истиқболини белгилашнинг иммунологик жиҳатлари аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
 илк бор найсимон суяклар ёпиқ синиши бўлган беморларда амалга оширилган жарроҳлик амалиёти турига боғлиқ бўлмаган ҳолатда фагоцитларнинг функционал метаболик фаоллиги ва нейтрофиллар сони ишонарли ортиши фонида  CD3+ ва CD19+ лимфоцитлар сонининг кескин  пасайиши сабабли  суяк тўқимасининг меъёрий регенерацияси бузилиши юзага келиши аниқланган;
илк бор остеосинтездан кейинги эрта муддатларда яллиғланишга хос цитокинлар (IL-1α, IL-1β, IL-8 ва TNF-α) ва иммуноглобулинлар (IgA, IgM) миқдорлари ортиши суяк тўқимаси меъёрий регенерациясига, остеомиелитли беморларда узоқ муддатларда яллиғланишга қарши IL-10  цитокини ва IgG миқдориининг кескин ортиши сабабли суяк тўқимаси регенерацияси бузилишига олиб келиши аниқланган;
илк бор суяк тўқимаси регенерациясида ҳужайравий ва гуморал иммунитет кўрсаткичларидаги (лимфоцитоз,  лейкоцитар ва фагоцитар фаолликнинг ортиши, Т ва В-лимфоцитлар экспрессияси кучайиши, яллиғланишга хос цитокинлар ва иммуноглобулинлар миқдори ортиши, макрофаглар ва бошқа лейкоцит популяциялари метаболик фаоллигининг ортиши) ўзгаришлар сабабли синган жойда ўткир циркулятор бузилишлар,  синган жой соҳаси васкуляризацияси, суяк-тоғай қадоғининг шаклланиши ва периостал реакция ортиши исботланган;
илк бор найсимон суяклар ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси фазаларининг ултратовуш манзарасига интеграцияланган мезонлари, маҳаллий йиринг-яллиғланиш асоратлар мавжудлиги ёки мавжуд эмаслиги хамда ҳужайравий ва гуморал иммунитет кўрсаткичлари миқдори суяк тўқимаси регенерациясидаги бузилишларни башоратлаш учун оптимал кўрсаткичлар эканлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича ягона хулоса 2024 йил 26 августдаги 05/65 – сон хулосасига кўра:
Найсимон суяклар ёпиқ синишларида суяк регенерацияси бузилишлари истиқболини белгилашнинг иммунологик жиҳатлари аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги:  илк бор найсимон суяклар ёпиқ синиши бўлган беморларда амалга оширилган жарроҳлик амалиёти турига боғлиқ бўлмаган ҳолатда фагоцитларнинг функционал метаболик фаоллиги ва нейтрофиллар сони ишонарли ортиши фонида  CD3+ ва CD19+ лимфоцитлар сонининг кескин  пасайиши сабабли  суяк тўқимасининг меъёрий регенерацияси бузилиши юзага келиши аниқланганлиги бўйича «Найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини қиёсий баҳолаш» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2024 йил 1 майдаги 88-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича буйруқ 29.05.2024 йилдаги №97-сонли, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали бўйича буйруқ 27.05.2024 йилдаги №97-сонли ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №137-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26-августдаги № 05/65-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларидан ўз вақтида касаллик асоратларини камайтириш, ногиронликни ўз вақтида олдини олиш, ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, беморлар хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали амалий фаолиятларига жорий этилиши касалларда найсимон суякларининг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини қўллаш орқали бир беморни даволашга сарфланган маблағнинг 2150000 сўмгача тежалиши асосланган. Хулоса: найсимон суяклари ёпиқ синиши бўлган беморларда Т-ҳужайравий иммунитет кўрсаткичлари (CD3+, CD19+) микдори ўзгаришлари, гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IL-1α, IL-1β, IL-8, TNF-α, IL-10, IgA, IgM, IgG) микдори ўзгаришларини аниқлаш ва беморларда жарроҳликдан кейинги даврда «IPBR» («Суяк тўқимаси регенерациясини башоратлаш усуллари») дастури кўлланиши асосланган.
иккинчи илмий янгилиги: илк бор остеосинтездан кейинги эрта муддатларда яллиғланишга хос цитокинлар (IL-1α, IL-1β, IL-8 ва TNF-α) ва иммуноглобулинлар (IgA, IgM) миқдорлари ортиши суяк тўқимаси меъёрий регенерациясига, остеомиелитли беморларда узоқ муддатларда яллиғланишга қарши IL-10  цитокини ва IgG миқдориининг кескин ортиши сабабли суяк тўқимаси регенерацияси бузилишига олиб келиши аниқланганлиги бўйича «Найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини қиёсий баҳолаш» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2024 йил 1 майдаги 88-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича буйруқ 29.05.2024 йилдаги №97-сонли, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали бўйича буйруқ 27.05.2024 йилдаги №97-сонли ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №137-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26-августдаги № 05/65-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларидан ўз вақтида касаллик асоратларини камайтириш, ногиронликни ўз вақтида олдини олиш, ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, беморлар хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали амалий фаолиятларига жорий этилиши касалларда найсимон суякларининг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини қўллаш орқали бир беморни даволашга сарфланган маблағнинг 2150000 сўмгача тежалиши асосланган. Хулоса: найсимон суяклари ёпиқ синиши бўлган беморларда Т-ҳужайравий иммунитет кўрсаткичлари (CD3+, CD19+) микдори ўзгаришлари, гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IL-1α, IL-1β, IL-8, TNF-α, IL-10, IgA, IgM, IgG) микдори ўзгаришларини аниқлаш ва беморларда жарроҳликдан кейинги даврда «IPBR» («Суяк тўқимаси регенерациясини башоратлаш усуллари») дастури кўлланиши асосланган.
учинчи илмий янгилиги: илк бор суяк тўқимаси регенерациясида ҳужайравий ва гуморал иммунитет кўрсаткичларидаги (лимфоцитоз,  лейкоцитар ва фагоцитар фаолликнинг ортиши, Т ва В-лимфоцитлар экспрессияси кучайиши, яллиғланишга хос цитокинлар ва иммуноглобулинлар миқдори ортиши, макрофаглар ва бошқа лейкоцит популяциялари метаболик фаоллигининг ортиши) ўзгаришлар сабабли синган жойда ўткир циркулятор бузилишлар,  синган жой соҳаси васкуляризацияси, суяк-тоғай қадоғининг шаклланиши ва периостал реакция ортиши исботланганлиги бўйича «Найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини қиёсий баҳолаш» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2024 йил 1 майдаги 88-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича буйруқ 29.05.2024 йилдаги №97-сонли, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали бўйича буйруқ 27.05.2024 йилдаги №97-сонли ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №137-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26-августдаги № 05/65-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларидан ўз вақтида касаллик асоратларини камайтириш, ногиронликни ўз вақтида олдини олиш, ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, беморлар хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали амалий фаолиятларига жорий этилиши касалларда найсимон суякларининг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини қўллаш орқали бир беморни даволашга сарфланган маблағнинг 2150000 сўмгача тежалиши асосланган. Хулоса: найсимон суяклари ёпиқ синиши бўлган беморларда Т-ҳужайравий иммунитет кўрсаткичлари (CD3+, CD19+) микдори ўзгаришлари, гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IL-1α, IL-1β, IL-8, TNF-α, IL-10, IgA, IgM, IgG) микдори ўзгаришларини аниқлаш ва беморларда жарроҳликдан кейинги даврда «IPBR» («Суяк тўқимаси регенерациясини башоратлаш усуллари») дастури кўлланиши асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор найсимон суяклар ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси фазаларининг ултратовуш манзарасига интеграцияланган мезонлари, маҳаллий йиринг-яллиғланиш асоратлар мавжудлиги ёки мавжуд эмаслиги хамда ҳужайравий ва гуморал иммунитет кўрсаткичлари миқдори суяк тўқимаси регенерациясидаги бузилишларни башоратлаш учун оптимал кўрсаткичлар эканлиги асосланганлиги бўйича «Найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини қиёсий баҳолаш» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2024 йил 1 майдаги 88-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича буйруқ 29.05.2024 йилдаги №97-сонли, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали бўйича буйруқ 27.05.2024 йилдаги №97-сонли ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №137-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 26-августдаги № 05/65-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар найсимон суякларнинг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларидан ўз вақтида касаллик асоратларини камайтириш, ногиронликни ўз вақтида олдини олиш, ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, беморлар хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали, Республика ихтисослашган травматология ортопедия илмий амалий маркази Самарканд филиали ҳамда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилоят филиали амалий фаолиятларига жорий этилиши касалларда найсимон суякларининг ёпиқ синишида суяк тўқимаси регенерацияси бузилишларини башорат қилиш усулларини қўллаш орқали бир беморни даволашга сарфланган маблағнинг 2150000 сўмгача тежалиши асосланган. Хулоса: найсимон суяклари ёпиқ синиши бўлган беморларда Т-ҳужайравий иммунитет кўрсаткичлари (CD3+, CD19+) микдори ўзгаришлари, гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IL-1α, IL-1β, IL-8, TNF-α, IL-10, IgA, IgM, IgG) микдори ўзгаришларини аниқлаш ва беморларда жарроҳликдан кейинги даврда «IPBR» («Суяк тўқимаси регенерациясини башоратлаш усуллари») дастури кўлланиши асосланган.