Тажибаев Шоҳруҳ Мақсудовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорлик намоён бўлишининг психологик хусусиятлари”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/P806.
Илмий раҳбар: Улуғова Шаҳлола Муслиддиновна, психология фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.10.2024.P.72.06.
Расмий оппонентлар: Баратов Шариф Рамазонович, психология фанлари доктори, профессор; Каршиева Дилафрўз Суюновна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорлик намоён бўлишининг психологик хусусиятлари бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликнинг даражавий ифодаланишига кўра, шахснинг ўз фаолиятини тўғри йўлга қўя олмаслик ёки касбий ўзгаришларга мослаша олмаслик, каузусли вазиятларни оғриқли қабул қилиш билан детерминациялашган ҳолатлар шахснинг ўз хулқ-атворини тартибга солиш даражасининг психологик тузилма сифатида намоён бўлиши натижасида иш тажрибасига боғлиқ дифференциал фарқлар мавжудлиги асосланган;
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни намоён бўлиши шахснинг каузусли вазиятлардаги муаммони ҳал қилиш стратегиясини конфронтацион копинг, масофа сақлаш, ўзини ўзи назорат қилиш, ижтимоий ёрдам излашни жавобгарликни қабул қилиш, муаммодан қочиш стратегиясини ўзини четга олиш хусусиятига уйғун ҳолда юзага чиқишига асосланиб, педагогик жамоанинг ўзини ўзи ижтимоий психологик баҳолаш даражасига идентив эканлиги исботланган;
мактаб ўқитувчиларининг стрессга барқарорлигини намоён бўлишида шахслараро муносабатлардаги рақобатга интилиш ва мослашувчанлик “муаммони ҳал қилиш”, ҳамкорликка интилиш “ижтимоий ёрдам излаш”, муросалиликка интилиш эса “муаммодан қочиш” копинг индикаторларини фаоллаштирганлиги туфайли низоли вазиятлардаги хулқ-атвор стратегияси муҳим психологик омил сифатида далилланган;
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни шакллантириш учун мослашувчанлик, жамоага интерактив таъсир этиш билан боғлиқ профессионал аутоидентификацияни ривожлантириш ҳамда “копинг стратегия”ларнинг “конструктив техника”ларини қўллашга ўргатиш муҳимлигига кўра, шахс психоемоционал соҳасига рационал эмотив ва когнитив усуллар орқали интегратив таъсир этиш зарурати асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорлик намоён бўлишининг психологик хусусиятларини ўрганишга доир олиб борилган илмий-тадқиқот ишлари натижалари асосида:
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликнинг даражавий ифодаланишига кўра, шахснинг ўз фаолиятини тўғри йўлга қўя олмаслик ёки касбий ўзгаришларга мослаша олмаслик, каузусли вазиятларни оғриқли қабул қилиш билан детерминациялашган ҳолатлар шахснинг ўз хулқ-атворини тартибга солиш даражасининг психологик тузилма сифатида намоён бўлиши натижасида иш тажрибасига боғлиқ дифференциал фарқлар мавжудлиги асосланганлигига оид маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябр ПМ-215-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябр ПМ-215-а сон маълумотномаси). Натижада мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорлик даражавий ифодаланишига кўра дифференциал фарқлар аниқлаштирилган;
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни намоён бўлиши шахснинг каузусли вазиятлардаги муаммони ҳал қилиш стратегиясини конфрантацион копинг, масофа сақлаш, ўзини ўзи назорат қилиш, ижтимоий ёрдам излашни жавобгарликни қабул қилиш, муаммодан қочиш стратегиясини ўзини четга олиш хусусиятига уйғун ҳолда юзага чиқишига асосланиб, педагогик жамоанинг ўзини ўзи ижтимоий психологик баҳолаш даражасига идентив эканлиги исботланганлигига оид хулосалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябр ПМ-215-сон буйруғи билан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябр ПМ-215-а-сон маълумотномаси). Натижада мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни намоён бўлишига таъсир этувчи психологик омилларни аниқлаштирилган;
мактаб ўқитувчиларининг стрессга барқарорлигини намоён бўлишида шахслараро муносабатлардаги рақобатга интилиш ва мослашувчанлик “муаммони ҳал қилиш”, ҳамкорликка интилиш “ижтимоий ёрдам излаш”, муросалиликка интилиш эса “муаммодан қочиш” копинг индикаторларини фаоллаштирганлиги туфайли низоли вазиятлардаги хулқ-атвор стратегияси муҳим психологик омил сифатида далилланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябр ПМ-215-сон буйруғи билан “Психокоррексия” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябр ПМ-215-а-сон маълумотномаси). Натижада мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни намоён бўлишига низоли хулқ стратегияси тизимлаштирилган;
мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни шакллантириш учун мослашувчанлик, жамоага интерактив таъсир этиш билан боғлиқ профессионал аутоидентификацияни ривожлантириш ҳамда “копинг стратегия”ларнинг “конструктив техника”ларини қўллашга ўргатиш муҳимлигига кўра, шахс психоемоционал соҳасига рационал эмотив ва когнитив усуллар орқали интегратив таъсир этиш зарурати асосланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-октябр ПМ-215-сон буйруғи билан “Шахс психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 8-октябр ПМ-215-а-сон маълумотномаси). Натижада мактаб ўқитувчиларида стрессга барқарорликни шакллантириш механизмлари очиб берилган.