Mamajonova Ziyodaxon Kobiljon kizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): "Stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida simpatoadrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarning profilaktikasi (UzAvto Motors jamiyati misolida) " 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tib2985.
Ilmiy raxbar: Xujamberdiev Mamazoir Ahmedovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajargan muassasa nomi: Andijon davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat tibbiyot instituti, DSc.04/30.11.2024.Tib.95.03.
Rasmiy opponentlar: Tulabaeva Gavxar Mirakbarovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Yusupova Shaxnoza Kadirjanovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Taqdiqotning maqsadi: UzAvto Motors jamiyatining stressga moyil xodimlarida simpato-adrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni profilaktika usullarini joriy etishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
UzAuto Motors aksionerlik jamiyati (AJ) miqyosida SAT faoliyati tahlil qilinib, uzoq masofaga qatnovchi haydovchilar hamda stressga moyil xodimlarda KA miqdorining oshishi, biogen aminlarning dezaminatsiya fermenti (MAO) faoliyatining pasayishi va KA parchalanishining yakuniy mahsuloti – vanililmindal kislotasi darajasining ortishi asoslangan;
haydovchilarda dovonda va tog‘ yo‘llarda harakat vaqtidagi KA ni sirkad ritm asosidagi ekskresiyasi aniqlangan;
UzAuto Motors AJ orasida psixologik testlar o‘tkazildi, bu testlar Minnesota ko‘p aspektli shaxsiy so‘rovnomasi (MMPI), Bek depressiya shkalasi va Spilbergning xavotirlik darajasini baholash shkalasidan foydalangan holda uzoq masofaga qatnovchi haydovchilarda stressga moyillik darajasi isbotlangan;
uzoq masofaga qatnovchi haydovchilarda GK bilan bog‘liq holda lipoperoksidatsiya (LPO)ning oraliq mahsulotlari, biogen aminlar va MAO fermenti ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi korrelyasion bog‘lanishlar ilmiy asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Stressga moyil uyushgan aholi o‘rtasida simpatoadrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni aniqlash (UzAvto Motors jamiyati misolida) bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: UzAuto Motors AJ miqyosida SAT faoliyati tahlil qilinib, uzoq masofaga qatnovchi haydovchilar hamda stressga moyil xodimlarda KA miqdorining oshishi, biogen aminlarning dezaminatsiya fermenti MAO faoliyatining pasayishi va KA parchalanishining yakuniy mahsuloti — VMK darajasining ortishi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti tomonidan 2024 yil 29 fevraldagi №6 i-24/u-sonli xati bilan rasmiylashtirilgan «Stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida simpato-adrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni profilaktikasi (UzAvto Motors jamiyati misolida)» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Farg‘ona viloyati Farg‘ona shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 5.03.2024 yildagi 20-buyrug‘i, Andijon viloyati Asaka tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 11.03.2024 yildagi 23-sonli buyrug‘i, Namangan viloyati Namangan shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 16.03.2024 yildagi 28-sonli buyrug‘i bo‘yicha tegishli bo‘limlari amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘likni saqlash xuzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 13 noyabrdagi №08/79 son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: uzoqqa qatnovchi haydovchilarda SAT va dezaminatsiyalovchi ferment MAO faoliyatini baholash, nazariy hamda amaliy tasavvurlarni kengaytirgan. Iqtisodiy samaradorligi: stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida SAT faoliyati buzilishlarini tuzatishga qaratilgan profilaktik chora tadbirlar, rejadagi davolanish (9400000 so‘m) dan 4 barobar kamroq byudjet mablag‘lari sarflanishiga imkon berdi;
ikkinchi ilmiy yangilik: haydovchilarda dovonda va tog‘ yo‘llarida harakat davomida sirkad ritm asosida KA darajasini aniqlash bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti tomonidan 2024 yil 29 fevraldagi №6 i-24/u-sonli xati bilan rasmiylashtirilgan «Stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida simpato-adrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni profilaktikasi (UzAvto Motors jamiyati misolida)» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Farg‘ona viloyati Farg‘ona shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 5.03.2024 yildagi 20-buyrug‘i, Andijon viloyati Asaka tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 11.03.2024 yildagi 23-sonli buyrug‘i, Namangan viloyati Namangan shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 16.03.2024 yildagi 28-sonli buyrug‘i bo‘yicha tegishli bo‘limlari amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘likni saqlash xuzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 13 noyabrdagi №08/79 son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: uzoqqa qatnovchi hodimlar orasida gipertoniya xavf omillarini erta aniqlash algoritmi ishlab chiqilish gipertoniya xamda kardio-serebral asoratlarni profilaktikasi va davolashga yordam beradi. Iqtisodiy samaradorligi: stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida SAT faoliyati buzilishlarini tuzatishga qaratilgan profilaktik chora tadbirlar, rejadagi davolanish (9400000 so‘m) dan 4 barobar kamroq byudjet mablag‘lari sarflanishiga imkon berdi;
uchinchi ilmiy yangilik: UzAuto Motors AJ orasida Minnesota ko‘p aspektli shaxsiy so‘rovnomasi (MMPI), Bek depressiya shkalasi va Spilbergning xavotirlik darajasini baholash shkalasidan foydalangan holda uzoq masofaga qatnovchi haydovchilarda stressga moyillik darajasini aniqlash bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti tomonidan 2024 yil 29 fevraldagi №6 i-24/u-sonli xati bilan rasmiylashtirilgan «Stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida simpato-adrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni profilaktikasi (UzAvto Motors jamiyati misolida)» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Farg‘ona viloyati Farg‘ona shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 5.03.2024 yildagi 20-buyrug‘i, Andijon viloyati Asaka tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 11.03.2024 yildagi 23-sonli buyrug‘i, Namangan viloyati Namangan shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 16.03.2024 yildagi 28-sonli buyrug‘i bo‘yicha tegishli bo‘limlari amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘likni saqlash xuzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 13 noyabrdagi №08/79 son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: uyushgan axoli populyasiyasida UzAuto Motors jamiyatida stressni aniqlovchi psixologik test o‘tkazish, hodimlarning xayot sifatini yaxshilanishiga olib kelgan. Iqtisodiy samaradorligi: stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida SAT faoliyati buzilishlarini tuzatishga qaratilgan profilaktik chora tadbirlar, rejadagi davolanish (9400000 so‘m) dan 4 barobar kamroq byudjet mablag‘lari sarflanishiga imkon berdi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: uzoq masofaga qatnovchi haydovchilarda AG bilan bog‘liq holda lipoperoksidatsiya (LPO) ning oraliq mahsulotlari va biogen aminlar o‘rtasidagi korrelyasion bog‘lanishlar ilmiy asosda isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti tomonidan 2024 yil 29 fevraldagi №6 i-24/u-sonli xati bilan rasmiylashtirilgan «Stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida simpato-adrenal tizim faoliyatini baholash va aniqlangan buzilishlarni profilaktikasi (UzAvto Motors jamiyati misolida)» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Farg‘ona viloyati Farg‘ona shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 5.03.2024 yildagi 20-buyrug‘i, Andijon viloyati Asaka tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 11.03.2024 yildagi 23-sonli buyrug‘i, Namangan viloyati Namangan shaxar tibbiyot birlashmasiga qarashli ko‘p tarmoqli markaziy poliklinikasi bo‘yicha 16.03.2024 yildagi 28-sonli buyrug‘i bo‘yicha tegishli bo‘limlari amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘likni saqlash xuzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 13 noyabrdagi №08/79 son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: uzoqqa qatnovchi haydovchilarda ko‘plab xavf omillari orasidan lipid peroksidlanish jarayoni buzilishi oldini olish, profilaktik tadbirlarni engillashtirishi, qulaylik yaratilishi va hodimlar mexnat faoliyatini yaxshilashga asos bo‘lgan. Iqtisodiy samaradorligi: stressga moyil uyushgan aholi populyasiyasida SAT faoliyati buzilishlarini tuzatishga qaratilgan profilaktik chora tadbirlar, rejadagi davolanish (9400000 so‘m) dan 4 barobar kamroq byudjet mablag‘lari sarflanishiga imkon berdi.
