Жовлиева Мавлуда Бахтиёр қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Экспериментал бронхоэктаз касаллигида нафас аъзоларининг морфологик ва иммуногистокимёвий хусусиятлари», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Tib4413.
Илмий раҳбар: Хамидова Фарида Муиновна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарканд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Зокирова Наргиза Баходировна, тиббиёт фанлари доктори; Қурбонов Саид Сафарович тиббиёт фанлари доктори, профессор (Тожикистон Республикаси);
Етакчи ташкилот: Хўжа Ахмад Яссавий номидаги қозоқ турк халқаро университети (Қозоғистон Республикаси)
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: экспериментал бронхоэктаз касаллигида нафас олиш аъзоларининг морфологик ва иммуногистокимёвий хусусиятларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
турли калибрли бронхлардаги морфологик полиморфизм бир қаватли кўп қаторли ҳилпилловчи эпителийнинг гиперплазияси, дисплазияси ва унинг кўп қаватли ясси мугузланмайдиган эпителийга метаплазияси, 6 ойлик экспериментал тажрибавий моделида бронхоэктаз касаллигида ҳамда ўпкадаги морфофункционал ўзгаришлар юзага келиши аниқланган;
тажрибавий бронхоэктаз касаллигининг ривожланиш динамикасида тажриба давомида CD20, CD3 ва CD163 маркерларининг ифодаси ошганлиги кузатилиб, иммун компонентлар ва макрофагларнинг аҳамияти исботланган;
иммуногистокимёвий тадқиқотлар яллиғланишнинг экссудация босқичидан бошлаб Кi67 ифодасининг ошиши, нафас йўлларининг турли анатомик қисмларида юқори пролифератив фаоллиги, Bcl-2, CK5/6 ва CK8/18 ифодаларининг паст даражада намоён бўлиши ўрганилган ва бу ҳужайра ҳимоя механизмларининг бузилиши, ҳамда шиллиқ қаватнинг адаптив жараёнларининг сусайганлигини билан исботланган.
қуёнларда бронхоэктазия моделини яратгандан сўнг, сурункали яллиғланиш ва пролифератив жараёнлар билан бирга склеротик ва метапластик жараёнларнинг устунлиги намоён бўлиши, Ki67 ифодасининг нафас аъзоларида юқори пролифератив фаоллигини, ҳамда CК5/6 ва CK-8/18 ифодаси тажрибанинг 9 ойида тўқималарда дифференцировка ва регенератив фаолият жараёнларини жадаллашуви, бу бронхоэктазия шароитида нафас тизимининг мослашувчанлик қобилияти юқорилиги билан исботланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Самарканд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон кенгаш қарорига кўра (илмий янгиликни Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/35-сон хулосаси тасдикланган):
биринчи илмий янгилик: турли калибрли бронхлардаги морфологик полиморфизм бир қаватли кўп қаторли ҳилпилловчи эпителийнинг гиперплазияси, дисплазияси ва унинг кўп қаватли ясси мугузланмайдиган эпителийга метаплазияси, 6 ойлик экспериментал тажрибавий моделида бронхоэктаз касаллигида ҳамда ўпкадаги морфофункционал ўзгаришлар юзага келиши аниқланганлиги тўғрисидаги маълумотлар “Экспериментал бронхоэктазияда нафас олиш аъзолари морфологик ва иммуногистокимёвий текшириш усуллари“ деб номланган услубий тавсиянома таркибига киритилган. Мазкур тавсинома Самарканд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон кенгаш қарори билан тасдиқланган. Бу таклиф Сурхондарё вилояти патологик анатомия бюросининг 5 сентябр 2024 йилдаги 4/1-Т-сон ҳамда Жиззах вилояти Жиззах шахри Патологик анатомия бюроси бўлимлари бўйича 4 сентябр 2024 йилдаги 41-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/35-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: таклиф этилаётган ташхислаш тартиби бронхоэктатик касалликда турли калибрли бронхлардаги морфологик полиморфизм бир қаватли кўп қаторли ҳилпилловчи эпителийнинг гиперплазияси, дисплазияси ва унинг кўп қаватли ясси мугузланмайдиган эпителийга метаплазияси, 6 ойлик экспериментал тажрибавий моделида бронхоэктаз касаллигида ҳамда ўпкадаги морфофункционал ўзгаришлар юзага келиши аниқланган ўрни ва аҳамияти орқали касалликни ташхислаш ҳамда пульмонолог шифокорларга самарали даволаш тактикасини танлаш имкони берган. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф этилаётган усул амалга қўллаш асосида ҳисоблаб чиқилган ва даволаш самарадорлигини ошириш имконини берган. Хулоса: бронхоэктатик касалликнинг экспериментал моделида турли калибрли бронхлардаги морфологик полиморфизм бир қаватли кўп қаторли ҳилпилловчи эпителийнинг гиперплазияси, дисплазияси ва унинг кўп қаватли ясси мугузланмайдиган эпителийга метаплазияси, 6 ойлик экспериментал тажрибавий моделида бронхоэктаз касаллигида ҳамда ўпкадаги морфофункционал ўзгаришлар юзага келишини башорат қилиш харажатларини камайтириш орқали тежашга имкон берди;
иккинчи илмий янгилик: тажрибавий бронхоэктаз касаллигининг ривожланиш динамикасида тажриба давомида CD20, CD3 ва CD163 маркерларининг ифодаси ошганлиги кузатилиб, иммун компонентлар ва макрофагларнинг ўрни исботлангани “Экспериментал бронхоэктазияда нафас олиш аъзолари морфологик ва иммуногистокимёвий текшириш усуллари“ деб номланган услубий тавсиянома таркибига киритилган. Мазкур тавсинома Самарканд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон кенгаш қарори билан тасдиқланган. Бу таклиф Сурхондарё вилояти патологик анатомия бюросининг 5 сентябр 2024 йилдаги 4/1-Т-сон ҳамда Жиззах вилояти Жиззах шахри Патологик анатомия бюроси бўлимлари бўйича 4 сентябр 2024 йилдаги 41-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/35-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: таклиф этилган ташхислаш тартиби тажрибавий бронхоэктаз касаллигининг ривожланиш динамикасида тажриба давомида CD20, CD3 ва CD163 маркерларининг ифодаси ошганлиги кузатилиб, иммун компонентлар ва макрофагларнинг ўрни ва аҳамияти орқали касалликни ташхислаш ҳамда пульмонолог шифокорларга самарали даволаш тактикасини танлаш имкони берган. Иқтисодий самарадорлиги: Таклиф этилаётган усул амалга қўллаш асосида ҳисоблаб чиқилган ва даволаш самарадорлигини ошириш имконини берган. Хулоса: бронхоэктаз касаллиги билан касалланган беморларни ташхислашда иммуногистокимёвий маркерлардан фойдаланиб, яллиғлниш динамикасида CD20, CD3 ва CD163 маркерларининг ифодаси ошганлигининг исботланиши, иммун компонентлар ва макрофагларнинг ўрни ва аҳамияти орқали иқтисод қилиш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: иммуногистокимёвий тадқиқотлар яллиғланишнинг экссудация босқичидан бошлаб Кi67 ифодасининг ошиши, нафас йўлларининг турли анатомик қисмларида юқори пролифератив фаоллиги, Bcl-2, CK5/6 ва CK8/18 ифодаларининг паст даражада намоён бўлиши ўрганилган ва бу ҳужайра ҳимоя механизмларининг бузилиши, ҳамда шиллиқ қаватнинг адаптив жараёнларининг сусайганлигини билан исботлангани “Экспериментал бронхоэктазияда нафас олиш аъзолари морфологик ва иммуногистокимёвий текшириш усуллари“ деб номланган услубий тавсиянома таркибига киритилган. Мазкур тавсинома Самарканд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон кенгаш қарори билан тасдиқланган. Бу таклиф Сурхондарё вилояти патологик анатомия бюросининг 5 сентябр 2024 йилдаги 4/1-Т-сон ҳамда Жиззах вилояти Жиззах шахри Патологик анатомия бюроси бўлимлари бўйича 4 сентябр 2024 йилдаги 41-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/35-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: иммуногистокимёвий тадқиқотлар яллиғланишнинг экссудация босқичидан бошлаб Кi67 ифодасининг ошиши, нафас йўлларининг турли анатомик қисмларида юқори пролифератив фаоллиги, Bcl-2, CK5/6 ва CK8/18 ифодаларининг паст даражада намоён бўлиши ўрганилган ва бу ҳужайра ҳимоя механизмларининг бузилиши, ҳамда шиллиқ қаватнинг адаптив жараёнларининг сусайганлигини билан исботланган ўрни ва аҳамияти орқали касалликни ташхислаш ҳамда пульмонолог шифокорларга самарали даволаш тактикасини танлаш имкони берган. Иктисодий самарадорлиги: таклиф этилаётган усул амалга қўллаш асосида ҳисоблаб чиқилган ва даволаш самарадорлигини ошириш имконини берган. Хулоса: бронхоэктаз касаллиги билан касалланган беморларни ташхислашда иммуногистокимёвий маркерлардан фойдаланиб, иқтисод қилиш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: қуёнларда бронхоэктазия моделини яратгандан сўнг, сурункали яллиғланиш ва пролифератив жараёнлар билан бирга склеротик ва метапластик жараёнларнинг устунлиги намоён бўлиши, Ki67 ифодасининг нафас аъзоларида юқори пролифератив фаоллигини, ҳамда CК5/6 ва CK-8/18 ифодаси тажрибанинг 9 ойида тўқималарда дифференцировка ва регенератив фаолият жараёнларини жадаллашуви, бу бронхоэктазия шароитида нафас тизимининг мослашувчанлик қобилияти юқорилиги билан исботлангани “Экспериментал бронхоэктазияда нафас олиш аъзолари морфологик ва иммуногистокимёвий текшириш усуллари“ деб номланган услубий тавсиянома таркибига киритилган. Мазкур тавсинома Самарканд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 28 августдаги 1-сон кенгаш қарори билан тасдиқланган. Бу таклиф Сурхондарё вилояти патологик анатомия бюросининг 5 сентябр 2024 йилдаги 4/1-Т-сон ҳамда Жиззах вилояти Жиззах шахри Патологик анатомия бюроси бўлимлари бўйича 4 сентябр 2024 йилдаги 41-сонли буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/35-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган ташхислаш усули бизга Ki67, CК5/6 и CК8/18нинг кўпроқ ифодаланиши ўрни ва аҳамиятини, бронхоэктаз касаллиги билан хасталанган беморларни ташхислашда сурункали яллиғланиш ва пролифератив жараёнлар билан бирга склеротик ва метапластик жараёнларнинг устунлиги, шунингдек пульмонолог шифокорлар томонидан самарали даволаш тактикасини танлашни аниқлашга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Таклиф этилаётган усул амалга қўллаш асосида ҳисоблаб чиқилган ва даволаш самарадорлигини ошириш имконини берган. Хулоса: бронхоэктаз касаллиги билан касалланган беморларни ташхислашда иммуногистокимёвий маркерлардан фойдаланиб, иқтисод қилиш имконини берган.