Эдуард Климентиевич Каннинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Экспериментально-теоретические обоснования выбора эксплуатационных режимов работы агрегатов мелиоративных насосных станций”, 05.09.06 – “Гидротехника ва мелиорация қурилиши” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2. DSc /Т731
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Мухаммадиев Мурадулла Мухаммадиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.10.02 рақамли Илмий Кенгаш.
Янгиев Асрор Абдухамидович – “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, “Гидротехника иншоотлар ва мухандислик конструкциялар” кафедраси профессори, техника фанлари доктори (05.09.06).
Жонкобилов Улугмурад Умбарович – Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти, “Гидравлика ва гидроиншоотлар” кафедраси профессори, техника фанлари доктори, профессор (05.09.06, 05.09.07).
Шакиров Бахтияр Махмудович – Андижон қишлоқ хўжалигини ва агротехнологиялар институти, “Электр энергияси ва насос станцияларидан фойдаланиш” кафедра мудири, техника фанлари доктори, профессор (05.09.06).
Етакчи ташкилот – Тошкент архитектура-курилиш университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади замонавий ахборот технологиялари ва ишлаб чиқариш жараёнларини оптималлаштириш усулларидан фойдаланган ҳолда экспериментал ва назарий тадқиқотлар асосида мелиоратив насос станцияларининг насос агрегатларининг иш режимларини танлашнинг илмий асосларини ишлаб чиқишдан иборат..
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Нисбий базавий кўрсаткичлар асосида марказдан қочма насос валини айланиш частотаси ўзгаришига улардаги напорни йўқолиши балансининг характерига таъсирини баҳолаш услубиёти такомиллаштирилди. Частотани ўзгартиргичдан фойдаланганда электр юрутманинг фойдали иш коэффициенти ўзгаришининг график ва аналитик боғлиқликлари олинган;
Насос қурилмасининг рухсат этилган кавитация захирасини аниқлаш услубиёти узатилаётган сувидаги механик аралашмалар таркибининг марказдан қочма насосда кавитация пайдо бўлиш интенсивлигига таъсирининг экспериментал асосланган хусусиятини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилди.
Оқизиқларнинг концентрацияси ҳисобига икки фазали суюқликни кўтаришда марказдан қочма насоснинг фойдали қуввати миқдорининг оширишни ҳисоблаш услубиёти ишлаб чиқилди;
Марказдан қочма насосларнинг босими, қувват характеристикалари ва фойдали иш коэффициенти кўрсаткичлари бўйича аналитик боғланишнинг тузулмавий шакли танлаб олинди ва асослаб берилди ҳамда улардаги коэффициентлар аниқланди ("Сувмаш" АЖ томонидан ишлаб чиқарилган Д типидаги насослар ассортименти мисолида);
Мелиорация насос станцияларининг насос агрегатлари таркибини оптималлаштириш алгоритми ва блок схемаси йўналтирилган қидирув усули бўйича ишлаб чиқилган ва параллел иш пайтида насос параметрларини ҳисоблаш учун "Турбо Паскал 7.0" муҳитида компьютер дастури ишлаб чиқилган.
Мелиоратив насос станцияларининг ўзига хос хусусиятларини ва муаллиф томонидан частота ўзгартиргичидан фойдаланганда электр узатмаси фойдали иш коэффициентининг ўзгаришига боғлиқлигини ҳисобга олган ҳолда насосларни тартибга солиш усулларининг самарадорлигини танлаш ва баҳолаш услубиёти такомиллаштирилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Насос станцияларининг самарадорлигини ошириш технологияларини ишлаб чиқиш ва тадқиқ қилиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
• диссертация иши доирасида илмий тадқиқотлар давомида ишлаб чиқилган, “УЗГИП” МЧЖ ва “Invest Проект Universal” МЧЖ томонидан параллел равишда ишлайдиган марказдан қочма насосларнинг параметрларини ҳисоблаш учун компьютер дастури янги суғориш насос станцияларини лойиҳалаш ва реконструкция қилиш (модернизация қилиш) учун фойдаланиш учун қабул қилинган (Ўзбекистон Республикаси Сув ҳужалиги вазирлигининг 2024-йил 4-апрелдаги 03/17-1200-сон маълумотномаси). Ушбу лойиҳа маҳсулотидан фойдаланиш насос ускунасини танлашни осонлаштиради ва тезлаштиради;
• Норин-Қорадарё ва Аму-Сурхон ҳавзаси ирригация тизимлари (БУИС) насос станциялари ва энергетика бўлимлари томонидан насос агрегатларининг ишлашини тартибга солиш усулининг иқтисодий самарадорлигини танлаш ва баҳолаш бўйича тавсиялар қабул қилинди (Ўзбекистон Республикаси Сув ҳужалиги вазирлигининг 2024-йил 4-апрелдаги 03/17-1200-сон маълумотномаси). Диссертация мавзуси бўйича тадқиқотлар давомида ишлаб чиқилган амалий тавсияларни қўллаш насос станцияларининг ишлаши пайтида сувни тежашга ва энергияни тежашга олиб келиши мумкин.