Бекназарова Нилуфар Тулкиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Тижорат банкларида халқаро валюта операцияларини такомиллаштириш”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий раҳбар: Абсаламов Акрам Толлибоевич, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Халқаро университети, DSc.22/29.12.2023.I.175.01
Расмий оппонентлар: Ражабов Шерзод Умурзокович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор;
Ортиқов Ойбек Абдуллаевич, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: АЖ “Пойтахт банк”
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тижорат банкларнинг халқаро валюта операцийаларини такомиллаштиришга йўналтирилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
халқаро тўловларнинг тезлигини ошириш, ҳамда тижорат банкларида валюта операцияларининг хавфсизлигини та'минлаш мақсадида СWИФТ тизимидаги операциялар ҳажмини ошириш орқали тижорат банкларининг очиқ валюта позицияларини қисқартириш асосланган;
ФинТеч компаниялари ва банклар ўртасидаги ҳамкорликни кучайтириш орқали тижорат банкларининг халқаро валюта операцияларни самарадорлигини янада ошириш таклиф этилган;
банклар томонидан деревативлар бозорида матчинг усулидан фойдаланган ҳолда валюта фючерс муддатли валюта инструментларини кенг қоъллаш ва бу орқали банкларни валюта операциялари ҳажмини ошириш асосланган;
тижорат банкларининг хорижий валютадаги операцийалардан оладиган даромадларига таъсир этувчи омиллар матрицасини шакллантириш орқали хорижий валютадаги кредитлар фоизини манзилли бошқариш таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тижорат банкларнинг халқаро валюта операцийаларини такомиллаштириш йўналишлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
халқаро тўловларнинг тезлигини ошириш, ҳамда тижорат банкларида валюта операцияларининг хавфсизлигини та'минлаш мақсадида СWИФТ тизимидаги операциялар ҳажмини ошириш орқали тижорат банкларининг очиқ валюта позицияларини қисқартиришга доир таклифи Гарант банк АЖ фаолиятига жорий этилган (Гарант банк АЖнинг 2024 йил 6 июндаги ОУТ-2528/03-2024/Э-сон маълумотномаси). Натижада, тижорат банкларида очиқ валюта позисиялари белгиланган лимитлардан ошган тақдирда, СWИФТ тизимидаги операциялар ҳажмини ошириш орқали очиқ валюта позисияларини ўрнатилган лимитларгача қисқартирувчи баланслаштирувчи операсияларни самарали амалга ошириш, шу билан бирга халқаро тўловларни тезлаштириш ва валюта операцияларининг хавфсизлигини та'минлашга эришилади.
ФинТеч компаниялари ва банклар ўртасидаги ҳамкорликни кучайтириш орқали тижорат банкларининг халқаро валюта операцияларни самарадорлигини янада оширишга доир таклифи Гарант банк АЖ фаолиятига жорий этилган (Гарант банк АЖнинг 2024 йил 6 июндаги ОУТ-2528/03-2024/Э-сон маълумотномаси). Натижада, рақамли экотизим ва халқаро валюта операциялари ўртасидаги боғлиқликни мустаҳкамлаш орқали операциялар ҳажмини оширишга этишилади.
банклар томонидан деревативлар бозорида матчинг усулидан фойдаланган ҳолда валюта фючерс муддатли валюта инструментларини кенг қоъллаш ва бу орқали банкларни валюта операциялари ҳажмини ошириш доир таклифи Гарант банк АЖ фаолиятига жорий этилган (Гарант банк АЖнинг 2024 йил 6 июндаги ОУТ-2528/03-2024/Э-сон маълумотномаси). Натижада, деревативлар бозорида матчинг усулидан фойдаланган ҳолда савдолар асосий активи АҚШ долларининг сўмга нисбатан курси бўлган валюта фючерс операциялари ҳажми 2023 йилда 40 млрд.сўмга этган.
тижорат банкларининг хорижий валютадаги операцийалардан оладиган даромадларига таъсир этувчи омиллар матрицасини шакллантириш орқали хорижий валютадаги кредитлар фоизини манзилли бошқаришга доир таклифи Гарант банк АЖ фаолиятига жорий этилган (Гарант банк АЖнинг 2024 йил 6 июндаги ОУТ-2528/03-2024/Э-сон маълумотномаси). Натижада, чет эл валютасидаги қисқа муддатли банк кредитлари бўйича фоиз ставкасининг бир фоизга ошиши бир кварталлик кечикиш билан банкнинг хорижий валютадаги операцийалардан даромадларини 3,92 фоизга ошириш илмий асосланган.