Умарова Гуландом Тумановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Минтақа аҳолиси бандлигини оширишнинг устувор йўналишлари (Самарқанд вилояти мисолида)», 08.00.12 - Минтақавий иқтисодиёт.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Iqt3878.
Илмий маслаҳатчи: Тухлиев Нурислам, академик, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.I.01.11.
Расмий оппонентлар: иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Бахтияр Рўзметов; иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Нарманов Улуғбек Абдугаппорович.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги ҳузуридаги Меҳнат бозори тадқиқотлари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади аҳоли бандлигини оширишнинг устувор йўналишларига бағишланган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Самарқанд вилоятининг Пастдарғом, Жомбой, Тойлоқ ва Самарқанд туманларида «демографик юк»ни «демографик дивиденд»га айлантиришга ўша ҳудудларни мос равишда тўқимачилик, машинасозлик, озиқ-овқат, маиший техника ишлаб чиқаришга ихтисослаштириш ва шу асосда янги иш ўринларини яратиш  орқали эришишнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
Самарқанд вилояти ҳудудларида аҳоли бандлиги ва даромадлар ўртасидаги тафовутни қисқартиришга Паяриқ, Самарқанд ва Тойлоқ туманларида савдо, умумий овқатланиш, кўнгилочар, туроператор ва турагент хизматларини кўрсатаётган тадбиркорлик субъектлари учун махсус солиқ режими жорий ва шу асосда самарали бандликни ошириш орқали эришиш таклифи ишлаб чиқилган;
минтақада ички миграцияни рағбатлантириш ва географик эгилувчанликни таъминлашга ҳудудларда ўз фаолияти давомида иш ҳақи фондини йилига 1 дан 10 фоизгача оширган кичик тадбиркорлик субъектларига улар томонидан тўланган ижтимоий солиқ суммасининг бир қисмини қайтариб бериш орқали эришиш таклифи асосланган;
минтақада аҳоли бандлигига таъсир қилувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликнинг эконометрик моделини ишлаб чиқиш асосида Самарқанд вилоятида ишчи кучи бандлигининг 2030 йилгача бўлган кўп вариантли прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Аҳоли бандлигини оширишнинг минтақавий хусусиятлари ва уни оширишнинг устувор йўналишлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Самарқанд вилоятининг Пастдарғом, Жомбой, Тойлоқ ва Самарқанд туманларида демографик “юк”ни “демографик дивиденд”га айлантиришга ўша ҳудудларни мос равишда тўқимачилик, машинасозлик, озиқ-овқат, маиший техника ишлаб чиқаришга ихтисослаштириш ва шу асосда янги иш ўринларини яратиш  орқали эришиш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 28 апрелдаги №222-сонли “2022-2026 йилларда Самарқанд вилояти ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва аҳоли турмуш даражасини янада яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарори 2-иловасининг 16-бандини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024–йил 10-сентябрдаги 01/00-03/10-9173-сон ва Самарқанд вилояти камбағалликни қисқартириш ва бандлик бош бошқармасининг 2024–йил 27-июндаги 20/01-1584-сон маълумотномалари). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида вилоят бандликка кўмаклашиш марказларига иш сўраб мурожаат қилган аҳолининг иш билан таъминланишига эришилади;
Самарқанд вилояти ҳудудларида аҳоли бандлиги ва даромадлар ўртасидаги тафовутни қисқартиришга Паяриқ, Самарқанд ва Тойлоқ туманларида савдо, умумий овқатланиш, кўнгилочар, туроператор ва турагент хизматларини кўрсатаётган тадбиркорлик субъектлари учун махсус солиқ режими жорий ва шу асосда самарали бандликни ошириш орқали эришиш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 10 мартдаги 136-сонли “Самарқанд вилоятининг туризм ва транспорт салоҳиятидан самарали фойдаланиш, вилоятни «Самарқанд - Янги Ўзбекистоннинг туризм дарвозаси» консепсияси асосида ривожлантириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарорининг 4-бандини тайёрлашда фойдаланилган  (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024–йил 10-сентябрдаги 01/00-03/10-9173-сон маълумотномаси). Ушбу илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида вилоятнинг ривожланиш даражаси нисбатан паст, экотуризм, рекрацион туризм ҳамда табиий ресурс (эр ресурслари) салоҳияти юқори бўлган Ургут, Самарқанд ва Қўшработ туманларида ўз ички имкониятларидан фойдаланилган ҳолда ўзини-ўзи банд қилиш тизими йўлга қўйилади;
минтақада ички миграцияни рағбатлантириш ва географик эгилувчанликни таъминлашга ҳудудларда ўз фаолияти давомида иш ҳақи фондини йилига 1 дан 10 фоизгача оширган кичик тадбиркорлик субъектларига улар томонидан тўланган ижтимоий солиқ суммасининг бир қисмини қайтариб бериш орқали эришиш таклифидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 30 августдаги ПҚ-366-сонли “Норасмий бандлик улушини қисқартириш ҳамда меҳнат ресурслари балансини замонавий ёндашувлар асосида шакллантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарорининг 3-иловаси 9-бандини тайёрлашда  фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024–йил 10-сентябрдаги 01/00-03/10-9173-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий қилиниши минтақа аҳолининг меҳнатда бандлигини ошириш ва улар фаолиятини мониторинг қилиш имкониятларини кенгайтиради;
минтақада аҳоли бандлигига таъсир қилувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликнинг эконометрик моделини ишлаб чиқиш асосида Самарқанд вилоятида ишчи кучи бандлигининг 2030 йилгача бўлган кўп вариантли прогноз кўрсаткичларидан  Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 28 апрелдаги №222-сонли “2022-2026 йилларда Самарқанд вилояти ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва аҳоли турмуш даражасини янада яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарори 4-иловасининг тегишли бандларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг 2024–йил 10-сентябрдаги 01/00-03/10-9173-сон ва Самарқанд вилояти камбағалликни қисқартириш ва бандлик бош бошқармасининг 2024-йил 27-июндаги 20/01-1584-сон маълумотномалари). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида вилоятда аҳолининг самарали бандлигини таъминлашга эришилади.