Ахмедова Матлубахон Мухаммаджоновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи: “Болаларда респиратор аллергозларнинг клиник-патогенетик хусусиятлари ва уларнинг иммунореабилитацияси”, 14.00.36 – Аллергология ва иммунология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В 2022.4 DSc/Tib 778.
Илмий маслаҳатчи: Юлдашев Илхом Рузиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса (муассасалар номи): Фарғона жамоат саломатлиги  тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Суяров Акром Амирқулович, тиббиёт фанлари доктори, Нуралиев Неккадам Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор, Шамсиев Фуркат Мухитдинович тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Яголлон тиббиёт университети (Польша).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молиқ.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болаларда респиратор аллергозларнинг клиник-патогенетик хусусиятларини ўрганиш асосида улар иммунологик реабилитацияси самарадорлигини аниқлаш ва баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Фарғона водийсида респиратор аллергозларга болаларда моносенсибилизация ҳолати уй чангига  47,8%, ўсимлик чангига 21,7%, овқат аллергенлари 17,4% ва эпидермал аллергенлар сенсибилизацияси жинсга боғлиқ бўлиб, ўғил болаларда қизларга нисбатан уй чангига сенсибилизация 1,7 марта, ўсимлик чангига 1,5 марта юқори эканлиги исботланган;
респиратор аллергозлар кузатилган бемор болалар қон зардобида яллиғланиш олди ва яллиғланишга қарши цитокинлар - IL-1β, IL-4, IFN-γ ва TNF-α ларнинг номутаносиблигининг диагностик ва прогностик аҳамияти, шунингдек, аллергик касалликлар учун янги клиник патогенетик ўрни аниқланган;
аллерген спецефик иммунотерапия комплексига полиоксидоний препаратининг маълум танланган миқдорини қўшиш болаларда ташҳисланган респиратор аллергозларларида юқори даражадаги ишончли иммуностимулятор эканлиги аниқланган;
болалар орасида бронхиал астманинг ўртача оғир ва оғир кечишида комплекс иммунореабилитация (полиоксидоний, буйрак усти бези соҳасига индуктотермия)нинг базисли давога нисбатан юқори самараси ҳамда касаллик этиологиясида худудуий ўсимликлар аллергенлари: чинор, айлантус, шўра, момоқаймоқ ва бошқалар муҳим ўрин тутиши исботланган;
илк бор болаларда бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида ноананавий довалаш усуллари лазеропунктура (игнарефлексотерапия) нинг клиник-иммунологик, лаборатор функциональ самарадорлиги исботланиб, анъанавий давога нисбатан юқори самараси аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Болаларда респиратор аллергозларнинг клиник-патогенетик хусусиятларини ўрганиш асосида улар иммунологик реабилитaцияси самарадорлигини аниқлаш ва баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор Фарғона вилоятида болалар орасида респиратор аллергозлар этиологиясида уй чанги 46,1%, ўсимлик чанги 21,7%, овқат аллергенлари 17,4% ва эпидермал аллергенлар 13,0% гача эканлиги, шунингдек уларнинг касаллик кечишидаги салбий таъсири даражаси исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2019 йил 4 апрелда 8н-р/110,111-сон билан тасдиқланган «Атопик бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура самарадорлигини баҳолаш» ва «Бронхиал астмани аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида специфик иммунотерапияда полиоксидонийни қўлланилиши» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.03.2019 йилдаги 5/1-сон ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича 15.03.2019 йилдаги 3/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/16-сон хулосасига кўра илмий натижадарни тиббий, иқтисодий самарадорлиги баён қилинган). Ижтимоий самарадорлиги: респиратор аллергозлардан даволаш реабилитация алгоритмини қўлланилиши, аллергик синамаларни вақтида ўтказиш ҳисобига беморлар ҳаёт сифатини яхшиланиши, ҳужайра ва гуморал иммун тизими кўрсаткичларини меъёрга келтириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда респиратор аллергозларда специфик ва носпецифик ташхислаш усулларини қўллаш бемор болаларни шифохонада даволаниш давомийлигини 14 кундан 7 кунга қисқариши хисобига ҳар бир беморга нисбатан иқтисодий самарадорлик 550000 сўмни ташкил этди;
иккинчи  илмий янгилик: респиратор аллергозлар кузатилган бемор болалар қон зардобида яллиғланишни қўлловчи ва унга қарши цитокинлар - IL-1β, IL-4, IFN-γ ва TNF-α ларнинг номутаносиблигининг диагностик ва прогностик аҳамияти, шунингдек, аллергик касалликлар учун янги клиник патогенетик ўрни аниқланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2019 йил 4 апрелда 8н-р/110,111-сон билан тасдиқланган «Атопик бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура самарадорлигини баҳолаш» ва «Бронхиал астмани аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида специфик иммунотерапияда полиоксидонийни қўлланилиши» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.03.2019 йилдаги 5/1-сон ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича 15.03.2019 йилдаги 3/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/16-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: респиратор аллергозларда даволаш реабилитация алгоритмини қўлланилиши ҳисобига беморлар ҳаёт сифатини яхшилаш, ҳужайра ва гуморал иммун тизими кўрсаткичларини меъёрга келтириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш давомийлигини 14 кундан 7 кунга қисқариши хисобига бир нафар беморга нисбатан ҳисобига 220000 сўмни ташкил этди;
учинчи илмий янгилик: аллерген спецефик иммунотерапия комплексига полиоксидоний препаратининг маълум танланган дозировкасини қўшиш болаларда ташҳисланган респиратор аллергозларларида юқори даражадаги ишончли таъсирга эга эканлиги аниқланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2019 йил 4 апрелда 8н-р/110,111-сон билан тасдиқланган «Атопик бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура самарадорлигини баҳолаш» ва «Бронхиал астмани аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида специфик иммунотерапияда полиоксидонийни қўлланилиши» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.03.2019 йилдаги 5/1-сон ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича 15.03.2019 йилдаги 3/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/16-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: полиоксидони иштирокида ўтказилган АСИТ бемор болалар ҳаёт сифатини яхшиланиши ва рнмиссия даврини узайишига олиб келган. Иқтисодий самарадорлиги: бемор болаларга ўтказилган комплекс АСИТ даволаниш давомийлигини 14 кундан 7 кунга қисқариши хисобига ҳар бир беморга нисбатан истисодий самарадорлик 385800 сўмни ташкил этган;
тўртинчи илмий янгилик: бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида иммун тизимидаги ўзгаришлар даражаси ушбу бемор болаларни даволаш ва иммунореабилитaция тактикасини белгилашда асосий ўрин тутиши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2019 йил 4 апрелда 8н-р/110,111-сон билан тасдиқланган «Атопик бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура самарадорлигини баҳолаш» ва «Бронхиал астмани аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида специфик иммунотерапияда полиоксидонийни қўлланилиши» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.03.2019 йилдаги 5/1-сон ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича 15.03.2019 йилдаги 3/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/16-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: респиратор аллергозларда даволаш реабилитация алгоритмини қўлланилиши ҳисобига беморлар ҳаёт сифатини яхшилаш, ҳужайра ва гуморал иммун тизими кўрсаткичларини меъёрга келтириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: респиратор аллергозларда специфик ва носпецифик ташхислаш усулларини қўллаш бемор болаларни шифохонада даволаниш давомийлигини 14 кундан 6 кунга қисқариши хисобига ҳар бир бемор болага нисбатан иқтисодий самарадорлик 720800 сўмни ташкил этди;
бешинчи илмий янгилик: илк бор болаларда бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура ва тоғ иқлими шароитида игнарефлексотерапиянинг клиник ва иммунологик самарадорлиги исботланиб, анъанавий даволашдан фарқли ўлароқ ишончли таъсири аниқланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2019 йил 4 апрелда 8н-р/110,111-сон билан тасдиқланган «Атопик бронхиал астманинг аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклида лазеропунктура самарадорлигини баҳолаш» ва «Бронхиал астмани аллергик риносинуситлар билан уйғунлашган шаклларида специфик иммунотерапияда полиоксидонийни қўлланилиши» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклифлар Фарғона вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.03.2019 йилдаги 5/1-сон ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича 15.03.2019 йилдаги 3/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган илмий натижаларни тиббий ва иқтисодий самарадорлиги (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/16-сон хулосасида сингдирилган). Ижтимоий самарадорлиги: респиратор аллергозларда даволаш реабилитация алгоритмини қўллаш ҳисобига беморлан ҳаёт сифатини яхшилаш ва даволаш усулларини оптималлаштиришдан иборат. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволашини давомийлигини 14 кундан 6 кунга қисқариши хисобига иқтисодий самарадорлик бир нафар беморга нисбатан 550000 сўмни ташкил этди. Хулоса: респиратор аллергозларнинг ривожланишини олдини олишда хавф гуруҳидаги болаларда аллергия ва унинг турини ташхислаш ва бошқа хавф омилларини аниқлаш ишлаб чиқилиши, касаллик ривожланиши ва унинг асоратларини олдини олиш орқали 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1950000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 550000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Респиратор аллергозлар билан хасталанган болалар қон зардоби ва сўлагида яллиғланишга қарши ва уни қўлловчи цитокинлар диагностик ва прогностик аҳамияти, аллергик касалликлар учун янги клиник-патогенетик ўрни аниқланган. Фарғона вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази томонидан тасдиқланган буйруқ (23.03. 2019 № 5/1) ҳамда Марғилон шаҳар болалар шифохонаси бўйича буйруқ (23.03.2019 № 3/1) билан амалиётга жорий этилди. Хулоса: таклиф қилинган усулларни Фарғона вилояти кўп тармоқли болалар тиббиёт маркази ва Марғилон шахар болалар шифохонаси амалиётларига тадбиқ этилиши болалар хаёт сифатини яхшиланиши касалликни интенсивлигини пасайиши асоратларини олдини олишга ёрдам бериш билан бир қаторда касалликни ремиссия даврини узайишига олиб келди. Таклиф этилган усуллар бўйича иқтисодий самарадорлик жами 1853185 сўмни ташкил этди.

Yangiliklarga obuna bo‘lish