Ибрагимов Жасурбек Хабибжанович
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болаларда туғма гидронефрозни жаррохлик йўли билан даволашдаги замонавий тенденциялар», 14.00.35 – «Болалар хирургияси» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/Tib1093
Илмий маслаҳатчи Акилов Хабибулла Атауллаевич, т.ф.д., профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институтида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.95.01
Расмий оппонентлар: Полухов Рамиз Шамил огли, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Озарбайжон Республикаси); Рахматуллаев Акмал Абатбекович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Маметов Равшан Раимбердиевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент (Қирғизистон Республикаси).
Етакчи ташкилот: Доғистон давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: такомиллаштирилган даволаш-ташхислаш алгоритми ва уретеропиелоанастомознинг модификациялаштирилган усулини ишлаб чиқиш асосида гидронефроз билан оғриган болаларни жарроҳлик йўли билан даволаш натижаларини яхшилаш ва юритиш тактикасини оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Фарғона водийсида туғма гидронефроздан азият чекувчи болаларда касалланишнинг даражаси, тузилмаси ва динамикасининг таҳлили асосида касалликнинг тарқалганлик тенденциялари аниқланган ва тиббий кўрикларнинг сифатини ошириш бўйича соғломлаштириш чора-тадбирлари ишлаб чиқилган;
туғма гидронефрозда жарроҳлик тактикасини такомиллаштиришга ҳамда даволаш-ташхислаш алгоритмини оптималлаштиришга имкон берган амалиётдан кейинги асоратлар ва ўлим ҳолатининг тузилмаси ва частотаси аниқланган;
туғма гидронефроз билан оғриган болаларда амалиёт худудини Фолей катетери ёрдамида дренажлаган ҳолда, бир вақтнинг ўзида лапароскопик пиелопластика ва трансуретрал стентлаш усули ишлаб чиқилган;
туғма гидронефроз сабабли ўтказиладиган амалиётларда ноадекват дренажлаш хавфини, дренажлаш муддатларини қисқартирувчи ва аралашув худудининг узоқ муддатда битиш эҳтимолини камайтирувчи буйракни декомпрессион дренажлаш ва трансуретрал стентлаш услубиятлари такомиллаштирилган;
пиелоуретрал сегмент соҳасини пластика қилиш ва вақтинчалик стент қўйилиши натижасида атрофик, склеротик ўзгаришлар суст намоён бўлиши, ҳужайралар пролиферацияси ортиши, сийрак бириктирувчи ва силлиқ мушак тўқималари регенерациясининг авжланиши, жомча-сийдик найи сегменти гистоструктураси соғлом соха гистоструктурасига яқин холатга қайтишини намоён қилиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Гидронефроз билан оғриган болаларни хирургик даволаш натижаларини яхшилаш бўйича илмий тадқиқот натижаларига кўра:
биринчи илмий янгилик: Фарғона водийсида туғма гидронефроздан азият чекувчи болаларда касалланишнинг даражаси, тузилмаси ва динамикасининг таҳлили асосида касалликнинг тарқалганлик тенденциялари аниқланган ва тиббий кўрикларнинг сифатини ошириш бўйича соғломлаштириш чора-тадбирлари ишлаб чиқилганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 февралда 6i-20/u-сон ва 6i-21/u-сон билан тасдиқланган “Болалар туғма гидронефрозида хирургик даволаш тактикасини такомиллаштиришда даволаш-диагностик алгоритм” ва “Болалар туғма гидронефрозини хирургик даволашда лапароскопик ва кам инвазив пиелоуретероанастомоз ўрнатиш усули” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 8 апрелдаги 39, 40-сон ҳамда Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 30 мартдаги 58-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/99-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: болаларда тиббий кўрикларнинг сифатини ошириш туғма гидронефрозни эрта ташхислашни, асоратлар частотасини камайишини ва даволаш сифатини яхшилашни таъминлайди. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: Туғма гидронефроз билан оғриган 1 нафар боланинг шифохонада 1 кунлик даволанишига дори-дармон, озиқ-овқат маҳсулотлари ва тиббий ашёлар учун жами 92000 сўм миқдоридаги давлат бюджети маблағлари сарфланади. Бир нафар бемор болани шифохонада бўлиш муддатини ўртача 3 кунга қисқартириш 276000 сўм давлат бюджети маблағлари иқтисод қилинишига имкон беради. Хулоса: бемор болаларни шифохонада бўлиш муддатини ўртача 3 кунга қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=110) 30360000 сўм давлат бюджети маблағлари тежалишини таъминлайди.
иккинчи илмий янгилик: туғма гидронефрозда жарроҳлик тактикасини такомиллаштиришга ҳамда даволаш-ташхислаш алгоритмини оптималлаштиришга имкон берган амалиётдан кейинги асоратлар ва ўлим ҳолатининг тузилмаси ва частотаси аниқланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 февралда 6i-20/u-сон ва 6i-21/u-сон билан тасдиқланган “Болалар туғма гидронефрозида хирургик даволаш тактикасини такомиллаштиришда даволаш-диагностик алгоритм” ва “Болалар туғма гидронефрозини хирургик даволашда лапароскопик ва кам инвазив пиелоуретероанастомоз ўрнатиш усули” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 8 апрелдаги 39, 40-сон ҳамда Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 30 мартдаги 58-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/99-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: туғма гидронефрозда жарроҳлик тактикасини такомиллаштириш ва даволаш-ташхислаш алгоритмини оптималлаштириш бемор болалар реабилитация муддатини қисқартириш ва муваффақиятли оператив амалиётлар улушини оширишга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: 1 нафар беморни шифохонадан кейинги реабилитацияси учун 1 кунда 75 000 сўм маблағ сарфланади. Реабилитация муддатларини 14 кунгача (20,8±3,2 кундан 6±0,42 кунгача) қисқартириш 1 бемор учун 1050000 сўм маблағ иқтисод қилинади. Хулоса: Реабилитация муддатларини қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=110) 115500000 сўм маблағлар иқтисод қилинишига имкон беради.
учинчи илмий янгилик: туғма гидронефроз билан оғриган болаларда амалиёт худудини Фолей катетери ёрдамида дренажлаган ҳолда, бир вақтнинг ўзида лапароскопик пиелопластика ва трансуретрал стентлаш усули таклиф қилинганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 февралда 6i-20/u-сон ва 6i-21/u-сон билан тасдиқланган “Болалар туғма гидронефрозида хирургик даволаш тактикасини такомиллаштиришда даволаш-диагностик алгоритм” ва “Болалар туғма гидронефрозини хирургик даволашда лапароскопик ва кам инвазив пиелоуретероанастомоз ўрнатиш усули” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 8 апрелдаги 39, 40-сон ҳамда Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 30 мартдаги 58-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/99-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: туғма гидронефроз билан оғриган болаларда бир вақтнинг ўзида лапароскопик пиелопластика ва трансуретрал стентлаш усулини қўллаш оператив амалиётдан кейинги асоратларни камайтиради ва беморларнинг реабилитациясини тезлаштиради. Бу эса даволаш сифатини яхшилашга тикланиш учун зарур бўлган вақтни қисқартиришга ёрдам беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: Тавсия этилган усулдан фойдаланиш асоратларнинг олдини олиш имконини беради, қўшимча даволанишга бўлган эҳтиёжни камайтиради. Стационар даволаниш учун энг кам харажат ҳар бир кун учун 92 000 сўмни ташкил қилгани ҳолда, шифохонада қолиш муддатлари қисқариши ҳисобига 1 нафар беморга 1 кунда 92000 сўм бюджет маблағлари иқтисод қилинади. Хулоса: Тавсия этилган усул келиб чиқиши мумкин бўлган асоратларни камайтиради ва касалхонада бўлиш вақтини қисқартиради ҳамда тадқиқот кўлами бўйича ушбу усул қўлланилган 84 нафар бемор болалар учун 1 кунда 7728000 сўм бюджет маблағлари тежалади;
тўртинчи илмий янгилик: туғма гидронефроз сабабли ўтказиладиган амалиётларда ноадекват дренажлаш хавфини, дренажлаш муддатларини қисқартирувчи ва аралашув худудининг узоқ муддатда битиш эҳтимолини камайтирувчи буйракни декомпрессион дренажлаш ва трансуретрал стентлаш услубиятлари такомиллаштирилганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 февралда 6i-20/u-сон ва 6i-21/u-сон билан тасдиқланган “Болалар туғма гидронефрозида хирургик даволаш тактикасини такомиллаштиришда даволаш-диагностик алгоритм” ва “Болалар туғма гидронефрозини хирургик даволашда лапароскопик ва кам инвазив пиелоуретероанастомоз ўрнатиш усули” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 8 апрелдаги 39, 40-сон ҳамда Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 30 мартдаги 58-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/99-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: ушбу услубиятлардан фойдаланиш буйрак жомчасини дренажлаш муддатини 15,2±0,7 кундан 2,6±0,1 кунгача қисқартиришга, такрорий жарроҳлик аралашув хавфини камайтириб беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилашга ва уларни реабилитация қилиш вақтини қисқартиришга имкон беради. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: 1 нафар беморни шифохонадан кейинги реабилитацияси учун 1 кунда 75 000 сўм маблағ сарфланади. Реабилитация муддатларини 14 кунгача (20,8±3,2 кундан 6±0,42 кунгача) қисқартириш 1 бемор учун 1050000 сўм маблағ иқтисод қилинади. Хулоса: Реабилитация муддатларини қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=110) 115500000 сўм маблағлар иқтисод қилинишига имкон беради ва такрорий оператив амалиётларга эҳтиёжни камайтиради.
бешинчи илмий янгилик: пиелоуретрал сегмент соҳасини пластика қилиш ва вақтинчалик стент қўйилиши натижасида атрофик, склеротик ўзгаришлар суст намоён бўлиши, ҳужайралар пролиферацияси ортиши, сийрак бириктирувчи ва силлиқ мушак тўқималари регенерациясининг авжланиши, жомча-сийдик найи сегменти гистоструктураси соғлом соха гистоструктурасига яқин холатга қайтишини намоён қилиши аниқланганлиги Андижон давлат тиббиёт институти Эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 29 февралда 6i-20/u-сон ва 6i-21/u-сон билан тасдиқланган “Болалар туғма гидронефрозида хирургик даволаш тактикасини такомиллаштиришда даволаш-диагностик алгоритм” ва “Болалар туғма гидронефрозини хирургик даволашда лапароскопик ва кам инвазив пиелоуретероанастомоз ўрнатиш усули” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Мазкур таклиф Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 8 апрелдаги 39, 40-сон ҳамда Наманган вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2024 йил 30 мартдаги 58-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 07/99-сон хулосаси). Илмий янгилик натижаларининг ижтимоий самарадорлиги: пиелоуретрал сегмент соҳасини пластика қилиш ва вақтинчалик стент қўйилишини морфологик асослаш ушбу усулнинг такрорий жарроҳлик аралашув хавфини камайтириб беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилашига ва реабилитация муддатларини қисқартиришини таъминлашга асос бўлади. Илмий янгилик натижаларининг иқтисодий самарадорлиги: туғма гидронефроз билан касалланган 1 нафар беморни шифохонадан кейинги реабилитацияси учун 1 кунда 75 000 сўм маблағ сарфланади. Реабилитация муддатларини 14 кунгача (20,8±3,2 кундан 6±0,42 кунгача) қисқартириш 1 бемор учун 1050000 сўм маблағ иқтисод қилинади. Хулоса: Реабилитация муддатларини қисқартириш ҳисобига тадқиқот кўлами бўйича (n=110) 115500000 сўм маблағлар иқтисод қилинишига имкон беради ва такрорий оператив амалиётларга эҳтиёжни камайтиради.
