Маматов Бехзод Абдугафуровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Иқтисодиётни стратегик ривожлантириш шароитида биргаликдаги фаолият бухгалтерия ҳисобини такомиллаштириш», 08.00.08–Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Iqt259.

Илмий раҳбар: Пардаев Мамаюнус Қаршибоевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.27.06.2017.I.17.01.

Расмий оппонентлар: Қўзиев Исломжон Неъматович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Маматқулов Муроджон Шукурович, иқтисодиёт фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон бухгалтерлар ва аудиторлар миллий ассоциацияси.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнингмақсади: иқтисодиётни стратегик ривожлантириш шароитида биргаликдаги фаолият иштирокчиларида биргаликдаги фаолият билан боғлиқ операциялар бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини тaкoмиллaштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан ибoрaт.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

хўжалик юритувчи субъектларнинг кооперацион фаолиятини бухгалтерия ҳисобида тўғри квалификация қилишда «Биргаликдаги фаолият» тушунчасига таъриф ва унинг шаклларини таснифлашнинг соддалаштирилган мезони таклиф этилган;

биргаликдаги фаолият юридик шахс тузмасдан ташкил этилганда бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш тартиби ишлаб чиқилган ва биргаликдаги фаолиятда ҳисоб объектлари аниқланган;

юридик шахс тузмасдан биргаликдаги фаолиятдаги ҳисоб объектлари билан боғлиқ операцияларни иштирокчилар ва ишончли шахснинг  бухгалтерия ҳисобида акс эттириш бўйича тавсиялар ҳамда ушбу операцияларни акс эттириш учун асос бўлувчи ички ҳисоб ҳужжати ва ҳисоботининг намунавий шакллари ишлаб чиқилган;

биргаликдаги фаолият доирасида иштирокчилардан олинган мол-мулкнинг ишончли шахс бухгалтерия ҳисобида алоҳида ҳисобга олиниши бўйича амалдаги счётлар режаси таркиби ҳамда молиявий ҳисобот шакллари такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Биргаликдаги фаолият бухгалтерия ҳисоби услубиётини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар асосида:

Биргаликдаги фаолият тушунчасининг такомиллашган таърифи ва унинг соддалаштирилган таснифи ҳамда биргаликдаги фаолият бухгалтерия ҳисобини ташкил қилиш бўйича таклифлар “Биргаликдаги фаолият бухгалтерия ҳисоби” номли Бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти (БҲМС) лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон бухгалтерлар ва аудиторлар миллий ассоцаициясининг 2018 йил 23 февралдаги 24-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши «биргаликдаги фаолият» тушунчасидан норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда яхлит тусда фойдаланишга ҳуқуқий замин яратган;

юридик шахс тузмасдан ташкил этилган биргаликдаги фаолият амалга оширилганда иштирокчилар ўртасида шакллантириладиган ички ҳисоб ҳужжати ва ҳисоботининг шакллари бўйича ишлаб чиқилган таклифлар “Ўзнефтгазқазибчиқариш” АЖ томонидан ҳисоб сиёсатини шакллантиришда фойдаланилган.  (“Ўзнефтгазқазибчиқариш” АЖнинг 2018 йил 23 мартдаги 6/ММ-27-сон маълумотномаси). Таклиф этилган тартиб ҳамда ички ҳисоб ҳужжати ва ҳисоботининг намунавий шакллари юридик шахс тузмасдан биргаликдаги фаолият бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш ва юритишни соддалаштиришга хизмат қилган;

юридик шахс тузмасдан ташкил этилган биргаликдаги фаолият иштирокчиларида, шу жумладан ишончли шахсда биргаликдаги фаолият билан боғлиқ операцияларни бухгалтерия ҳисобида акс эттириш бўйича тавсиялари “Биргаликдаги фаолият (оддий ширкат шатномаси) билан боғлиқ операцияларни бухгалтерия ҳисобида акс эттириш тартиби тўғрисида Низом”  лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон бухгалтерлар ва аудиторлар миллий ассоцаициясининг 2018 йил 23 февралдаги 24-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиялар биргаликдаги фаолият ҳисоб объектларини аниқлаш ва ушбу ҳисоб объектлари билан боғлиқ операцияларни иштирокчилар, шу жумладан, ишончли шахс  бухгалтерия ҳисобида акс эттиришни янада такомиллаштиришга хизмат қилган;

биргаликдаги фаолият шартномасининг бошқа иштирокчиларга тегишли бўлган ва биргаликдаги фаолиятни амалга ошириш учун берилган мол мулкни биргаликдаги фаолият ишончли шахси томонидан қабул қилиниб олинган ҳолларда уларни балансдан ташқари счётларда акс эттириш тўғрисидаги тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Молия вазирининг 2017 йил 28 апрелдаги 47-сон буйруғи билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти (21-сонли БХМС) “Хўжалик юритувчи субъектлар молиявий-хўжалик фаолиятининг бухгалтерия ҳисоби счётлар режаси ва уни қўллаш бўйича Йўриқнома”га ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги буйруғи ҳамда Ўзбекистон Республикаси молия вазирининг  2017 йил 17 ноябрдаги 155-сон “Молиявий ҳисобот шакллари ва уларни тўлдириш бўйича қоидаларни тасдиқлаш тўғрисида”ги буйруққа ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги буйруғини тайёрлашда фойдаланиш учун қабул қилинган  (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 6 январдаги КА17-01-35/16-сон маълумотномаси). Мазкур таклифлар асосида амалдаги счётлар режасига янги алоҳида балансдан ташқари 015 «Оддий ширкат шартномаси (биргаликдаги фаолият) бўйича олинган мол-мулк» счёти ҳамда Бухгалтерия балансининг балансдан ташқари счётлар қисмига (930-сатрда) «Оддий ширкат шартномаси (биргаликдаги фаолият) бўйича олинган мол-мулк» моддаси киритилган. Натижада биргаликдаги фаолият операциялари билан боғлиқ ҳисоб объектлари бўйича молиявий ҳисоботнинг ахборот имкониятлари  такомиллаштирилган.