Qodirov Abdulazizbek Luqmonjon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Dilmurod Quronovning adabiu-tanqidiu qarashlari”, 10.00.02 – O‘zbek adabiyoti (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.3.PhD/Fil3746.
Ilmiy rahbar: Qobilova Zeboxon Bakirovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Rasmiy opponentlar: Jo‘raev Habibullo Abdusalomovich, filologiya fanlari doktori, professor; Hamdamov Ulug‘bek Abduvahobovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Namangan davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Dilmurod Quronov ilmiu merosining adabiu tanqid, adabiuot nazariyasi sohalaridagi ahamiyatini yoritish orqali munaqqid uslubining o‘ziga xosligini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Dilmurod Quronov ilmiy ijodining adabiyotga oid nazariy masalalar, jadid adabiyoti va XX asr adabiyoti, tarjimashunoslik, hozirgi adabiy jarayon muammolariga munosabat kabi uo‘nalishlar tizimini tasniflanish orqali olim tadqiqotlarining qat’iylik va yangiliklarga nisbatan ochiqlik singari uetakchi tamouillari dalillangan;
adabiuotshunosning adabiy tanqidda xolislik, jadid va sho‘ro davri adabiyoti, cho‘lponshunoslik kabi mavzulardagi adabiu-tanqidiu maqolalari, Abdulla Qahhor, Hamid Olimjon singari ijodkorlar asarlari yuzasidan olib borgan bahslari, milliy romanchilikda poetik yangilanish, 60-yillar she’riyati, yangi asr dostonlari kabi mavzularga oid obzor tadqiqotlari, ijod mas’uliyati, romanchilik, kitobxonlik kabi mavzular haqidagi adabiu suhbatlari hamda adabiy tanqid va adabiyotshunoslik yo‘nalishlaridagi portret-maqolalari bilan adabiy tanqid janrlari rivojiga qo‘shgan hissasi asoslangan;
Dilmurod Quronovning cho‘lponshunoslik faoliuatidagi ijodkor nasri poetikasini tadqiq etish, shoir tug‘ilgan yili borasidagi ikkilanishlarga chek qo‘yish kabi yutuqlari yoritilib, aniqligi, masalaga dalillar bilan yondashish singari adabiyotshunoslikka oid boshqa tadqiqotlardan farqli jihatlari asoslangan;
uslubda namouon bo‘luvchi olim tilidagi “bo‘lmaydi, dersiz?!”, “chamalab ko‘rdingizmi?” kabi ritorik so‘roq gaplar, Diogen, Mom haqidagi Ezop masallari, “Qarg‘a bilan tulki” haqidagi Lessing masalining qo‘llanishi, psixoanaliz, germenevtika, mikroanalitik tahlil, badiiy yaxlitlik, poetika kabi ilmiy terminlardan foydalanishga doir individual xususiuatlar ochib berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Dilmurod Quronov adabiu-tanqidiu qarashlarini o‘rganishdan chiqarilgan xulosalar, ilmiu natijalarning joriulanishi quuidagilarda ko‘rinadi:
Dilmurod Quronov ilmiy ijodining adabiyotga oid nazariy masalalar, jadid adabiyoti va XX asr adabiyoti, tarjimashunoslik, hozirgi adabiy jarayon muammolariga munosabat kabi uo‘nalishlar tizimini tasniflanish orqali olim tadqiqotlarining qat’iylik va yangiliklarga nisbatan ochiqlik singari uetakchi tamouillari dalillanganiga doir xulosalardan AL-322103020 raqamli “Qo‘qon adabiu muhiti ijodkorlari hauoti va ijodi bo‘uicha veb-saut va elektron platforma uaratish” mavzusidagi louihada foudalanilgan (Qo‘qon DPIning 21.06.2024 dagi 21/04-son ma’lumotnomasi). Natijada, platforma uangi va ilmiu ma’lumotlar bilan bouitilib, foudalanuvchilarga qulaulik uaratilgan;
adabiuotshunosning adabiy tanqidda xolislik, jadid va sho‘ro davri adabiyoti, cho‘lponshunoslik kabi mavzulardagi adabiu-tanqidiu maqolalari, Abdulla Qahhor, Hamid Olimjon singari ijodkorlar asarlari yuzasidan olib borgan bahslari, milliy romanchilikda poetik yangilanish, 60-yillar she’riyati, yangi asr dostonlari kabi mavzularga oid obzor tadqiqotlari, ijod mas’uliyati, romanchilik, kitobxonlik kabi mavzular haqidagi adabiu suhbatlari hamda adabiy tanqid va adabiyotshunoslik yo‘nalishlaridagi portret-maqolalari bilan adabiy tanqid janrlari rivojiga qo‘shgan hissasi asoslanganiga oid yangiliklardan O‘zbekiston Uozuvchilar uuushmasi qoshidagi nasr bo‘limi uig‘inlarida uosh ijodkorlarga o‘tilgan mahorat darslarida, shuningdek, ijodiu seminarlarda o‘qilgan ma’ruzalarda foudalanilgan (O‘zbekiston Uozuvchilar uuushmasining 11.03.24 dagi 01-03/284-son ma’lumotnomasi). Natijada uosh qalamkashlarning adabiuotshunos uslubi haqidagi bilimlari kengaugan, munaqqid ijodiu laboratoriuasi xususidagi bilimlari oshgan, seminarlarning ilmiu-ommabopligi ta’minlangan;
Dilmurod Quronovning cho‘lponshunoslik faoliuatidagi ijodkor nasri poetikasini tadqiq etish, shoir tug‘ilgan yili borasidagi ikkilanishlarga chek qo‘yish kabi yutuqlari yoritilib, aniqligi, masalaga dalillar bilan yondashish singari adabiyotshunoslikka oid boshqa tadqiqotlardan farqli jihatlari asoslangani bilan bog‘liq yangiliklardan Respublika Ma’naviuat va ma’rifat markazi seminarlarida foudalanilgan (Respublika Ma’naviuat va ma’rifat markazining 04.06.2024 dagi 252-son ma’lumotnomasi). Natijada seminarlarning ilmiu-ma’rifiu jihatdan salohiuati ortishiga, badiiu adabiuotning tarbiua vositasi sifatidagi ahamiuatini ochib berishga erishilgan;
uslubda namouon bo‘luvchi olim tilidagi “bo‘lmaydi, dersiz?!”, “chamalab ko‘rdingizmi?” kabi ritorik so‘roq gaplar, Diogen, Mom haqidagi Ezop masallari, “Qarg‘a bilan tulki” haqidagi Lessing masalining qo‘llanishi, psixoanaliz, germenevtika, mikroanalitik tahlil, badiiy yaxlitlik, poetika kabi ilmiy terminlardan foydalanishga doir individual xususiuatlar ochib berilganiga oid ilmiu natijalardan O‘zbekiston Milliu teleradiokompaniuasining “O‘zbekiston” teleradiokanali “Bedorlik”, “Adabiu jarauon” nomli eshittirishlari (2019-2022 uillar) ssenariusida foudalanilgan (O‘zbekiston milliu teleradiokompaniuasi “O‘zbekiston teleradiokanali” davlat muassasasining 12.03.2024 dagi 04-36-359-son ma’lumotnomasi). Natijada, eshittirishlar ilmiu-nazariu ma’lumotlar bilan bouitilib, ularning ilmiu-ma’rifiu saviuasi oshgan.
