Камбаров Давронбек Сайтбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ОТМ талаба қизларида ҳаракат етишмовчилигини гандбол машғулотлари орқали тўлдириш”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Ped1847.
Илмий раҳбар: Акрамов Жасур Анварович Педагогика фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Олимов Мухсинбек Сотиволдиевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Юсупов Зафар Зоирович, педагогика фанлари доктори (DSc).
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади талаба-қизларнинг ҳаракат фаоллигини етишмовчилигини гандбол ва бошқа спорт турлари воситалари билан уйғунлаштирган ҳолда компенсация қилишга мўлжалланган машқлар мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳаракат фаоллиги етишмовчилигини компенсация қилувчи гандбол воситалари ва қўшимча сифатида қўлланилган бошқа спорт турларининг воситалари энергия ҳажмини катталиги бўйича оптимал уйғунликда танланган ҳамда уларни аралаш (аеробли-анаеробли) режимда қўллаш ҳисобига талаба-қизларнинг ҳаракат фаолиятини соғломлаштирувчи самарасини таъминлаш имконияти кенгайтирилган;
талаба-қизларнинг жисмоний тайёргарлик даражасини ошириш усҳун ишлаб сҳиқилган махсус машқлар мажмуаси таркибига енергийа ҳажми енг катта бўлган гандбол воситаларини (тўпни ҳаракатда олиб юриш, узатиш, турли усуллар билан дарвозага отиш, ҳимойада ва ҳужумда техник-тактик) сингдириш ҳисобига юкламаларни қиз болалар организмининг жисмоний ҳолатига мос тарзда ҳамда ошириб борувсҳи машғулот юкламаларини енергетик таъминоти нуқтаи назаридан тизимлаштириш имконийатлари кенгайтирилган;
талаба-қизларнинг жисмоний юклама олди ҳайажонини бартараф етиш мақсадида уларнинг темпераменти, нейродинамик ва екстра-интроверсийа баланси, қўзғалиш ва тормозланиш жараёнлари, ситуатив-психик барқарорлилиги, оёқ ва қўлларининг ҳаракат қобилийати каби компонентларини комплекс назорат қилиш ҳисобига қизларнинг ҳаракат фаоллиги ва спортга бўлган қизиқиши оширилган;
талаба-қизларнинг ҳаракат фаоллиги етишмовчилигини олдини олиш мақсадида, уларнинг саломатлиги ҳолатини ҳисобга олган ҳолда табақалаштирилган гандбол воситаларини фитнес ва эстафета югуришлари билан уйғунликда қўллаш орқали қизларнинг ҳаракат фаолияти самарадорлиги оширилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Талаба-қизларда ҳаракат ётишмовсҳилигини гандбол машғулотлари воситалари орқали тўлдириш бўйисҳа тадқиқотлар натижалари асосида:
талаба-қизларнинг ҳаракат фаоллиги етишмовчилигини компенсатция қилувсҳи гандбол воситалари ва бошқа спорт турларидан қўшимсҳа сифатида қўлланиладиган енергия хажми катта бўлган жисмоний машқлар оптимал уйғунликда танланган ва уларни юкламаларини енергия билан таъминланишини аралаш (аеробли-анаеробли) режимида қўллаш бўйисҳа ишлаб сҳиқилган мажмуаси Гулистон давлат университети Филология факулътети талаба-қизларининг спорт машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Ресрубликаси срорт вазирлигининг 2024 йил 22 майдаги 03-16/5184-сон маълумотномаси). Натижада, тажриба гуруҳи талаба-қизларининг жисмоний ривожланганлиги ўрганилган олтита кўрсаткисҳларини ўртасҳа нисбий ўсиши 12,86%га яхшиланган (назорат гуруҳида ўсиш 6,22%);
талаба-қизларни жисмоний тайёргарлигини ошириш усҳун махсус машқлар мажмуаси таркибига енг катта енергетик хажмли (ҳаракатда тўпни олиб юриш, узатиш, турли усуллар билан дарвозага отиш, химояда ва хужумда техник-тактик) гандбол воситалари Гулистон давлат университети Филология факултети талаба-қизларининг срорт машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Ресрубликаси срорт вазирлигининг 2024 йил 22 майдаги 03-16Ғ5184-сонли маълумотномаси). Натижада, университет талаба-қизларининг жисмоний ривожланиши сезиларли даражада яхшиланди: кўкрак қафаси екскурсияси ўртасҳа 7,89 % га, ЎЦ – 9,33 % га, ўнг ва сҳар қўл кафти кусҳи – 17,58 % га ошган;
талаба-қизларни старт олди ҳаяжонини бартараф етиш усҳун саломатликнинг темперамент, нейродинамик ва (екстра-интроверсия баланси, қўзғалиш ва тормозланиш жараёнлари, ситуатив-руҳий мустахкамлик, оёқ ва қўл иш қобиляти ҳаракатланиш компонетлар кўрсаткисҳларини комплекс назорат қилиш бўйисҳа таклиф ва тавсиялар Тошкент шахар “Сила Знаний” хусусий срорт клуби срорт машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Ресрубликаси срорт вазирлигининг 2024 йил 22 майдаги 03-16/5184-сонли маълумотномаси). Натижада, срорт машғулотлари шуғулланувсҳиларнинг кўкрак қафаси екскурсияси ўртасҳа 6,68 % га, ЎЦ – 8,75 % га, ўнг ва сҳар қўл кафти кусҳи – 15,33 % га ошган ҳамда жойидан туриб узунликка сакраш ўртасҳа – 12,08 см. га, 100 м – 2,15 с. га, мокисимон югуриш натижалари – деярли 1,14 секундга яхшиланишига еришилган;
талаба-қизларнинг ҳаракат фаоллиги йетишмовчилигини олдини олиш усҳун коррексион машқлар мажмуасига саломатлик ҳолатига қараб фитнесс, естафета югуришларни табақалаштирилган гандбол воситаларини мувофиқликда қўллаш бўйисҳа таклиф ва тавсиялар Наманган давлат университети Мактабгасҳа, бошланғисҳ таълим ва жисмоний маданият факултети, бошланғисҳ таълим йўналишлари талаба-қизларининг срорт машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Ресрубликаси срорт вазирлигининг 2024 йил 22 майдаги 03-16/5184-сонли маълумотномаси). Натижада, тажриба гуруҳи талаба-қизларининг умумий жисмоний тайёргарлиги кўрсаткисҳлари яхшиланган: жойидан туриб узунликка сакраш ўртасҳа –13,18 см.га, 100 м масфофага югуриш – 1,97 с.га, мокисимон югуриш натижалари 1,02 секунд йахшиланишига еришилган.