Мамажонов Дилшодбек Адхамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “В-ВИИ синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарсларида статик машқларни қўллаш технологиясини такомиллаштириш”, 13.00.04 – Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Ped3724.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Илмий раҳбар: Бойбобоев Баходир Гуламович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Расмий оппонентлар: Алламуратов Шухратулла Иноятович, биология фанлари доктори, профессор; Сарибоев Шухрат Турдибекович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади В-ВИИ синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарсларида статик машқларни қўллаш технологиясини замонавий ёндашувлар асосида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мушакларнинг қисқариш даражасини, биосигналларнинг энергиясини, вақт ва частота бўйича тақсимланиши динамикасини электромиографик таҳлиллар орқали аниқлаш ҳисобига жисмоний тарбия дастуридаги статик машқлар (қўллар ёрдамида бошда тик туриш, орқага умбалоқ ошиб куракларда тик туриш, қўлларда тик туриш, кўприкча хосил қилиб туриш, бурчак осилиш) юкламалари бажариш давомийлигининг функсионал имкониятларга мувофиқ вақти ҳамда миқдорини аниқлаш асосида меъёрлаштирилган;
5-7 синф ўқувчилари жисмоний тарбия дарсларининг тайёрлов ва асосий қисмларида статик ҳамда динамик машқларни комбинациялашган ҳолда қўллаш алгоритмига асосланган умумий жисмоний тайёргарликни, статик фаолиятларга хос жисмоний сифатларни комплекс ривожлантиришга мўлжалланган статик машқлар мажмуасини ишлаб чиқиш ҳисобига ўқувчиларнинг статик мувозанат, куч, эгилувчанлик ва чидамлилик сифатлари ривожлантирилган;
жисмоний тарбия дарсларида виртуал реалликда қайта ишланган визуал, техник ҳамда аналитик босқичли усуллардан фойдаланган ҳолда ўқувчиларнинг ахборотни кўриш орқали қабул қилиш, репродуктив ва аналитик фикрлаш имкониятларини индивидуал ёндашув асосида кенгайтириш ҳисобига жисмоний тарбия дастури мазмунидаги асосий статик машқлар техникасини ўзлаштириш самарадорлиги оширилган;
5-7 синф ўқувчиларининг статик машқларни бажаришлари жараёнида машқ фазалари ҳамда босқичларини, содир бўладиган типик ва нотипик хатоларни инобатга олган ҳолда мултимедиали таълимнинг когнитив назариясига кўра дарс қисмларида қўллашнинг технологик дастурини индивидуал таълим траекторияси асосида ишлаб чиқиш ҳисобига ўқувчиларга статик машқларни ўргатиш технологияси такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. В-ВИИ синф ўқувчиларнинг жисмоний тарбия дарсларида статик машқларни қўллаш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мушакларнинг қисқариш даражасини, биосигналларнинг энергиясини, вақт ва частота бўйича тақсимланиши динамикасини электромиографик таҳлиллар орқали аниқлаш ҳисобига жисмоний тарбия дастуридаги статик машқлар (қўллар ёрдамида бошда тик туриш, орқага умбалоқ ошиб куракларда тик туриш, қўлларда тик туриш, кўприкча хосил қилиб туриш, бурчак осилиш) юкламалари бажариш давомийлигининг функсионал имкониятларга мувофиқ вақти ҳамда миқдорини аниқлаш асосида меъёрлаштирилган ва 5-7 синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарслари жараёнига тадбиқ этилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 4-июндаги 06-36-1037-сон маълумотномаси ва Оʻзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 24-июндаги 03-16-6324-сон маълумотномаси). Натижада, 5-синф ўқувчиларининг статик куч сифати 14,01% га, статик чидамлилик сифати 15,28% га, статик эгилувчанлиги 12,66% га, статик мувозанати 13,05% га, 6-синф ўқувчиларида статик куч сифати 14,78% га, статик чидамлилик сифати 15,7% га, статик эгилувчанлиги 13,34% га, статик мувозанати 14,26% га, 7-синф ўқувчиларида статик куч сифати 15,04% га, статик чидамлилик сифати 17,03% га, статик эгилувчанлиги 15,5% га, статик мувозанати 16,1% га ошган;
5-7 синф ўқувчилари жисмоний тарбия дарсларининг тайёрлов ва асосий қисмларида статик ҳамда динамик машқларни комбинациялашган ҳолда қўллаш алгоритмига асосланган умумий жисмоний тайёргарликни, статик фаолиятларга хос жисмоний сифатларни комплекс ривожлантиришга мўлжалланган статик машқлар мажмуасини ишлаб чиқилган ва 5-7 синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарслари жараёнига тадбиқ этилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 4-июндаги 06-36-1037-сон маълумотномаси ва Оʻзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 24-июндаги 03-16-6324-сон маълумотномаси). Натижада, 5-синф ўқувчиларининг умумий жисмоний тайёргарлик кўрсаткичлари 11,56% га, 6-синф ўқувчиларида 12,29%, 7-синф ўқувчиларида 13,96% га ошган ва ўқувчиларнинг ҳаракат кўникмаларини шакллантириш имкониятлари кенгайтирилган;
жисмоний тарбия дарсларида виртуал реалликда қайта ишланган визуал, техник ҳамда аналитик босқичли усуллардан фойдаланган ҳолда ўқувчиларнинг ахборотни кўриш орқали қабул қилиш, репродуктив ва аналитик фикрлаш имкониятларини индивидуал ёндашув асосида кенгайтирилган ва 5-7 синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарслари жараёнига тадбиқ этилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 4-июндаги 06-36-1037-сон маълумотномаси ва Оʻзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 24-июндаги 03-16-6324-сон маълумотномаси). Натижада, статик машқларни ўзлаштириш самарадорлиги 5-синф ўқувчиларида 14,45% га, 6-синф ўқувчиларида 15,51% га, 7-синф ўқувчиларида 16,72% га яхшиланишига эришилган;
5-7 синф ўқувчиларининг статик машқларни бажаришлари жараёнида машқ фазалари ҳамда босқичларини, содир бўладиган типик ва нотипик хатоларни инобатга олган ҳолда мултимедиали таълимнинг когнитив назариясига кўра дарс қисмларида қўллашнинг технологик дастурини индивидуал таълим траекторияси асосида ишлаб чиқилган ҳамда диссертация иши мавзуси бўйича тадқиқотнинг назарий ва услубий натижалари асосида нашр этилган “Жисмоний маданият назарияси ва методикаси (жисмоний тарбиянинг воситалари)” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган ва 5-7 синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарслари жараёнига тадбиқ этилган, шунингдек, жисмоний маданият таълим йўналиши талабаларига, жисмоний тарбия ўқитувчиларини малакасини ошириш институти тингловчиларига ҳамда жисмоний тарбия фани ўқитувчиларига жисмоний тарбиянинг воситалари мавзусини ўқитишда фойдаланилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 4-июндаги 06-36-1037-сон маълумотномаси ва Оʻзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 24-июндаги 03-16-6324-сон маълумотномаси). Натижада, ўқувчилар, талабалар, тингловчилар ва ўқитувчиларнинг статик машқларнинг мазмуни, тузилиши, бажариш техникаси ва унда содир бўладиган хатолар ҳамда статик машқларни ўргатиш методикасига оид билимларни ҳамда тасаввурларини кенгайтириш имконияти ва уларнинг услубий даражаси сезиларли оширилган.