Рахимов Асрор Эшонқуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қарши чўлининг ўзлаштирилиши тарихи (1950–1980 йй.)”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tar1122
Илмий раҳбар: Тухтабеков Козимбек Азимбекович, тарих фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Обломуродов Наим Халимович, тарих фанлари доктори, профессор; Хушвақтов Ҳусан Очилбоевич, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот номи: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қарши чўлининг ўзлаштирилиши тарихини (1950–1980-йиллар) ёритиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қарши чўлида бунёд этилган Қарши магистрал канали ҳамда унинг энг йирик ирмоғи – Миришкор каналининг, шунингдек, Амударё суви билан суғорилган чўл хўжаликларидаги ички суғориш тармоқларининг қурилиши тарихини уч даврга (“тайёргарлик даври”, “катта қурилиш даври” ва “сўнгги қурилиш даври”) бўлиб ўрганиш лозимлиги асосланган;
Қарши чўли ҳудудидаги энг муҳим ирригация қурилиши босқичида (1963–1974-йиллар), “Қаршиқурилиш” бошқармасининг қурилиш ташкилотлари техника ва автотранспорт воситалари билан тўлиқ таъминланмаганлиги, архив материаллари асосида таҳлил қилиниб, бу ҳолат чўлдаги уй-жой ва ижтимоий обектларнинг қурилиш муддатларининг кечикишига бевосита таъсир кўрсатганлиги аниқланган;
Қарши чўлида яратилган сунъий воҳанинг Ғузор-Қарши воҳасидан ўзига хос бир қатор фарқли хусусиятлари (давлат сиёсати асосида чўлни ўзлаштириш, илмий-техник ёндашувлар ва мустаҳкам инфратузилма талаб қилган ирригация тизимининг жорий этилиши, шунингдек, чўлнинг аҳоли яшамайдиган ҳудудларида янги аҳоли манзиллари ташкил этилиши) аниқланган ва мазкур ҳудудда тараққиёт даражаси, асосан, Амударё сув ресурслари билан боғлиқ тарзда ривожланиши исботланган ҳолда, Қарши чўлидаги сунъий воҳага алоҳида обект сифатида ёндашиш зарурлиги асосланган;
Собиқ Иттифоқ даврида Амударё ҳавзасининг сув ва ер ресурсларидан комплекс фойдаланиш бўйича илмий асосланган тизимли лойиҳа ишлаб чиқилмасдан, Қарши магистрал каналининг қурилиши бошланиши, Қарши чўлини ўзлаштириш жараёнидаги энг муҳим камчиликларни очиб берганлиги, асосий эътибор тезкор иқтисодий фойда олишга қаратилган бўлиб, узоқ муддатли экологик ва иқтисодий барқарорлик инобатга олинмаганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қарши чўлининг ўзлаштирилиши тарихини тадқиқ этиш жараёнида ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва амалий таклифлар асосида:
Қарши чўлида бунёд этилган Қарши магистрал канали ҳамда унинг энг йирик ирмоғи – Миришкор каналининг, шунингдек, Амударё суви билан суғорилган чўл хўжаликларидаги ички суғориш тармоқларининг қурилиши тарихини уч даврга (“тайёргарлик даври”, “катта қурилиш даври” ва “сўнгги қурилиш даври”) бўлиб ўрганиш лозимлигига  оид натижалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 12-июлдаги 02-31/1083-сон маълумотномаси). Натижалар совет ҳокимияти томонидан Қарши чўлида амалга оширилган аграр сиёсатнинг мазмун-моҳиятини кенг жамоатчиликка етказишда аниқ тушунчалар ва хулосаларнинг шаклланишига ёрдам берган.
Қарши чўли ҳудудидаги энг муҳим ирригация қурилиши босқичида (1963–1974-йиллар), “Қаршиқурилиш” бошқармасининг қурилиш ташкилотлари техника ва автотранспорт воситалари билан тўлиқ таъминланмаганлиги, архив материаллари асосида таҳлил қилиниб, бу ҳолат чўлдаги уй-жой ва ижтимоий обектларнинг қурилиш муддатларининг кечикишига бевосита таъсир кўрсатганлигига оид хулосалардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 12-июлдаги 02-31/1083-сон маълумотномаси). Натижалар телетомошабинларнинг мавзу борасидаги дунёқарашларини кенгайтиришга хизмат қилган.
Қарши чўлида яратилган сунъий воҳанинг Ғузор-Қарши воҳасидан ўзига хос бир қатор фарқли хусусиятлари (давлат сиёсати асосида чўлни ўзлаштириш, илмий-техник ёндашувлар ва мустаҳкам инфратузилма талаб қилган ирригация тизимининг жорий этилиши, шунингдек, чўлнинг аҳоли яшамайдиган ҳудудларида янги аҳоли манзиллари ташкил этилиши) аниқланган ва мазкур ҳудудда тараққиёт даражаси, асосан, Амударё сув ресурслари билан боғлиқ тарзда ривожланиши исботланган ҳолда, Қарши чўлидаги сунъий воҳага алоҳида обект сифатида ёндашиш зарурлигига оид хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлиги Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси Нишон, Муборак, Касби, Миришкор, Косон, Қарши туманларида сув хўжалигини ривожлантиришда ҳудудларда ташкил қилинган семинарларда фойдаланилган (Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармасининг 2024-йил 22-августдаги 01-05/931-сон маълумотномаси). Натижалар сув хўжалиги соҳасида сифат кўрсаткичларини яхшилаш ва бу борадаги фаолиятни ривожлантиришга хизмат қилган.
Собиқ Иттифоқ даврида Амударё ҳавзасининг сув ва ер ресурсларидан комплекс фойдаланиш бўйича илмий асосланган тизимли лойиҳа ишлаб чиқилмасдан, Қарши магистрал каналининг қурилиши бошланиши, Қарши чўлини ўзлаштириш жараёнидаги энг муҳим камчиликларни очиб берганлиги, асосий эътибор тезкор иқтисодий фойда олишга қаратилган бўлиб, узоқ муддатли экологик ва иқтисодий барқарорлик инобатга олинмаганлигига оид хулослар Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлиги Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармасининг тадбирлар режасини шакллантиришга хизмат қилган (Аму-Қашқадарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармасининг 2024-йил 22-августдаги 01-05/931-сон маълумотномаси). Натижалар соҳа мутахассисларининг мавзу борасидаги билимларини ошишига хизмат қилган.