Ураков Шерзод Рахмоновичнинг
фан доктори (DSc) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг касбий фаолиятини баҳолашнинг ташкилий-педагогик механизмини такомиллаштириш”, 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.DSc/Ped383.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети
Илмий маслаҳатчи: Кодиров Мумин Кодирович, физика-математика фанлари доктори.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Олий таълим тизими кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш институти, PhD.03/30.09.2023.Ped.173.01.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Шаҳзода Абдуллаевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Мардонов Шукрулло Қўлдошевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Аскаров Аброр Давлатмирзаевич, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг касбий фаолиятини баҳолашнинг ташкилий-педагогик механизмини такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олий таълим муассасаларида касбий педагогик фаолият функсиялари мазмуни ўқитувчи шахси, фаолияти, касбий сифатларига йўналтирилган ёндашувларга асосланган квалиметрик жараённи функсионал моделлаштиришнинг мантиқий тузилмаси продуктивлиги сабабли талабаларнинг қониқиш категориясига устуворлик бериш орқали аниқлаштирилган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий педагогик фаолиятини баҳолашнинг қадриятли, акмеологик, рефлексив мезонлари таълим ташкилотининг мавқеини белгилаб берадиган академик аспект билан таълим муҳитидан қониқиш даражаси ўртасидаги коррелятсиянинг валидлиги акмеологик стратегия ҳамда мотиватсион-ривожлантирувсҳи рефлекцияга кўра аниқлаштирилган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий фаолиятини баҳолаш омиллари талабаларнинг истеъмолши сифатида баҳолаш позитсиясидан келиб шиқиб академик аспектга асосланган даврий баҳолаш имкониятларини интернал ва экстернал таъсир даражаси профессионал ҳаракат элементларининг аналитик тавсифи объективлигини белгилаш асосида такомиллаштирилган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий фаолиятини баҳолашнинг назарий-педагогик жиҳатлари меҳнат фаолиятига нисбатан рефлексив ва акмеологик позитсиянинг фаолият сифатини баҳолаш элементлари билан назарий конструкт ҳосил қилиш имкониятларини педагогик амалиёт натижалари билан компаративлигига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
профессор-ўқитувшиларнинг фаолиятини баҳолаш методологияси касбий ҳаракатни баҳолаш натижалари ва шахсий тажрибага кўра ахборотларни қабул қилиш позитсиясининг истиқболни башоратлашда ижобий ва салбий эвристиканинг продуктогенлиги инвариантларини ишлаб чиқиш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчиларининг касбий фаолиятини баҳолашнинг педагогик механизмларини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган назарий ва амалий таклифлар асосида:
олий таълим муассасаларида касбий педагогик фаолият функсиялари мазмуни ўқитувчи шахси, фаолияти, касбий сифатларига йўналтирилган ёндашувларга асосланган квалиметрик жараённи функсионал моделлаштиришнинг мантиқий тузилмаси продуктивлиги сабабли талабаларнинг қониқиш категориясига устуворлик бериш орқали аниқлаштирилганлиги ҳамда олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий педагогик фаолиятини баҳолашнинг қадриятли, акмеологик, рефлексив мезонлари таълим ташкилотининг мавқеини белгилаб берадиган академик аспект билан таълим муҳитидан қониқиш даражаси ўртасидаги коррелятсиянинг валидлиги акмеологик стратегия ҳамда мотиватсион-ривожлантирувсҳи рефлекцияга кўра аниқлаштирилганлигига оид таклиф ва тавсиялардан олий таълим муассасалари талабалари учун “Умумий педагогика” номли дарсликни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302-сон буйруғига асосан берилган 302-0605-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада профессор-ўқитувчиларнинг таълим сифатини оширишга йўналтирилган дидактик жараёнга оид ёндашувлари бўйича компетентлилик мазмунини аниқлаш имконияти кенгайтирилган;
олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий фаолиятини баҳолаш омиллари талабаларнинг истеъмолши сифатида баҳолаш позитсиясидан келиб шиқиб академик аспектга асосланган даврий баҳолаш имкониятларини интернал ва экстернал таъсир даражаси профессионал ҳаракат элементларининг аналитик тавсифи объективлигини белгилаш асосида такомиллаштирилганлиги ҳамда олий таълим муассасалари профессор-ўқитувшиларининг касбий фаолиятини баҳолашнинг назарий-педагогик жиҳатлари меҳнат фаолиятига нисбатан рефлексив ва акмеологик позитсиянинг фаолият сифатини баҳолаш элементлари билан назарий конструкт ҳосил қилиш имкониятларини педагогик амалиёт натижалари билан компаративлигига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилганлигига оид таклифлардан Жаҳон Банкининг “Академик Инновасиялар фонди” (АИФ)нинг “Ўзбекистон олий таълим муассасаларида ўқитувчи фаолиятини баҳолаш” мавзусидаги лойиҳада белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат университетининг 2023-йил 11-июлдаги 10-3565-сон маълумотномаси). Натижада ОТМларда профессор-ўқитувчилар касбий-педагогик фаолиятини баҳолашнинг ташкилий педагогик механизмларини аниқлаш ҳамда профессор-ўқитувчилар фаолиятини такомиллаштириш йўналишлари аниқлаштирилган;
профессор-ўқитувшиларнинг фаолиятини баҳолаш методологияси касбий ҳаракатни баҳолаш натижалари ва шахсий тажрибага кўра ахборотларни қабул қилиш позитсиясининг истиқболни башоратлашда ижобий ва салбий эвристиканинг продуктогенлиги инвариантларини ишлаб чиқиш орқали такомиллаштиришга оид таклифлардан Жаҳон Банкининг “Академик Инновасиялар фонди” (АИФ)нинг “Ўзбекистон олий таълим муассасаларида ўқитувчи фаолиятини баҳолаш” лойиҳасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Самарқанд давлат университетининг 2023-йил 11-июлдаги 10-3565-сон маълумотномаси). Натижада ОТМларда профессор-ўқитувчилар фаолиятини баҳолаш бўйича сўровномалар ишлаб чиқиш ҳамда сўровномаларнинг таркибий қисмлари мазмунига оид консептуал модел ишлаб чиқиш имконияти яратилган.