Pulatov Murodjon Mirsolix o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Ul`trabinafsha nurlari yordamida gilos mevasini saqlash muddatini uzaytirish texnologiyasini takomillashtirish», 02.00.17 – Qishloq xo‘jalik va oziq-ovqat mahsulotlariga ishlov berish, saqlash hamda qayta ishlash texnologiyalari va biotexnologiyalari (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/T3841.
Ilmiy rahbar: Safarov Jasur Esirgapovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat texnika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent kimyo-texnologiya instituti, DSc.03/30.12.2019.T.04.01.
Rasmiy opponentlar: Dodaev Qo‘chqor Odilovich, texnika fanlari doktori, professor; Qurbonov Jamshid Majidovich, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Farg‘ona politexnika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ul`trabinafsha nurlari yordamida gilos mevasini saqlash muddatini uzaytirish texnologiyasini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
UB nurlari yordamida gilos mevasiga ishlov berishning maqbul masofasi 35 sm va jarayon davomiyligi 6 daqiqa bo‘lganda kimyoviy tarkibi saqlanib qolishi isbotlangan;
nurlanish quvvati 5 kJ/m2 bo‘lgan turli ishlov berish parametrlarida gilos mevasining eng yuqori yorqinlik, barqarorlik, titrlanadigan kislotalilik va maksimal antotsian tarkibi saqlanishi aniqlangan;
5 kJ/m2 nurlanish quvvatida qayta ishlangan gilos mevalari 20 kun davomida saqlanganda ulardagi refraktometrik quruq moddalarning eng past miqdori - 10,1 °Brix, nazorat qilinayotgan namunada 0 kJ/m2da qattiq moddalarning eng yuqori miqdori - 11,9 °Brix bo‘lganligi isbotlangan;
uch hil parametrlarni (quvvat, masofa va vaqt) o‘zgartirish orqali UB nurlari yordamida ishlov berilgan 9 ta namunalar orasida eng yaxshi natijaga quvvat 5 kJ/kg, masofa 35 sm va ishlov berish davomiyligi 6 daqiqa bo‘lishi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Gilos mevasini saqlash muddatini uzaytirish maqsadida ul`trabinafsha nurlari yordamida ishlov berish jarayonini takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
gilos mevasiga ishlov berish texnologiyasi va mahsulotning saqlash muddatini uzaytirish qurilmasi “Sunny Land Products” MChJda ishlab chiqarishga joriy etilgan (O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasining 2024 yil 14 avgustdagi 14-73/08-24-son ma’lumotnomasi). Yuqori samarali texnologiyadan foydalanish natijasida mahsulot ishlab chiqarish 1,9 barobar oshib, xomashyo yo‘qotilishini 12% ga kamaytirish imkonini bergan;
gilos mevasiga ishlov berish usuli “Sunny Land Products” MChJ da ishlab chiqarishga joriy etilgan (O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasining 2024 yil 14 avgustdagi 14-73/08-24-son ma’lumotnomasi). Natijada, gilos mevasini saqlash uchun yuqori samarali texnologiyadan foydalanish hamda mahsulot sifatini 95-100% gacha ta’minlash imkonini bergan;
takomillashtirilgan ul`trabinafsha qurilmasi va gilos mevasiga ishlov berish texnologiyasi “Sunny Land Products” MChJda amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasining 2024 yil 14 avgustdagi 14-73/08-24-son ma’lumotnomasi). Natijada, ul`trabinafsha nurlardan foydalangan holda yuqori samarali qurilmani joriy etish va konstruksiyaning maqbul tanlovi tufayli gilos mevasini saqlash muddatini mavjud texnologiyalar va qurilmalarga nisbatan 2-3 baravar uzaytirish imkonini bergan.