Nazarova Sevaraxon Jaxongir qizining    
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmogʼi nomi): “Politaksemalarning diskurs yaratuvchilik xususiyatlari va ularning lingvopragmatik va lingvokulturologik jihatlari qiyosiy tadqiqi (ingliz va o‘zbek tillari materiali asosida)”, 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.2.PhD/Fil2964.
Ilmiy rahbar: Xoshimov G‘anijon Mirzaahmedovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat chet tillari instituti.
IK faoliyat koʼrsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat chet tillari instituti, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Rasmiy opponentlar: Vositov Valijon Abduvaxobovich, filologiya fanlari doktori, dotsent; Alieva Navruza Habibullaevna, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Namangan davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz va o’zbek tillarida ko’p komponentli qo’shma gaplar – politaksemalarning diskurs yaratuvchilik xususiyatlari, shuningdek, ularning lingvopragmatik va lingvokulturologik jihatlarini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning sof va sinkretik (qorishiq) konseptlarni ifodalovchi lingvokognitiv asoslari ochib berilgan va qiyosiy tahlil qilingan, shuningdek, ularning 30 ta struktural-semantik turlari aniqlangan va ular tarkibidagi komponentlarning bog‘lanish usullariga ko’ra modellashtirilgan;
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning diskurs yaratuvchilik xususiyatlari aniqlangan va ularni taqozo etuvchi kontinuum (retrospeksiya/prospeksiya), kogeziya, modallik, referensiya (ekzoforik/endoforik), reduplikatsiya, xiazm kabi  lisoniy va nolisoniy omillar ochib berilgan;
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning direktiv, assertiv, menasiv kabi 12 turdagi nutq aktlarini voqelantiruvchi “lingvopragmemalar” va madaniyat semantikasini ifodalovchi “lingvokulturemalar” sifatidagi maqomi dalillangan;
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning izomorfik va allomorfik jihatlari, ularni taqozo etuvchi lisoniy va nolisoniy omillar ochib berilgan, shuningdek, ularning tillararo mutanosiblik darajasi aniqlangan, tarjima nazariyasi va amaliyoti uchun kommunikativ dinamizm, muallif kommunikativ maqsadini adekvat tarzda saqlash tamoyillari prizmasi asosida tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ingliz va o’zbek tillaridagi politaksemalarning qiyosiy-tipologik tadqiqi asosida:
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning lingvopragmatik jihatlarini ochib berish va ularning muhim nutq aktlarini voqelantiruvchi  “lingvopragmemalar” sifatidagi maqomi, kommunikativ-pragmatik  imkoniyatlari va vazifalarini tahlilga tortish haqida Evropa Ittifoqi tomonidan Erasmus+ dasturining 2016-2018-yillarga mo’ljallangan 561624-EPP-1-2015-UK-EPPKa2-CBHE-SP-ERASMUS+CBHE IMEP: “O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimi jarayonlarini modernizatsiyalash va xalqarolashtirish” nomli innovatsion tadqiqotlar grant loyihasini bajarishda qo’llanilgan (Samarqand davlat chet tillar institutining 27-yanvar 2024-yildagi 200/02-son ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha doirasida yaratilgan moduldagi ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning lingvopragmatik jihatlarini ochib berish va ularning muhim nutq aktlarini voqelantiruvchi “lingvopragmemalar” sifatidagi maqomi, kommunikativ-pragmatik imkoniyatlari va vazifalarini tahlilga tortish bo’yicha tavsiyalar berilgan va auditoriya tomonidan ushbu tavsiyalarga tegishli munosabatni shakllantirishga erishilgan;
ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning diskurs yaratuvchilik jihatlarini qiyosiy tahlil qilish bo’yicha olingan ilmiy xulosalardan, taklif va tavsiyalardan Samarqand davlat chet tillar institutida Evropa ittifoqining Erasmus+ dasturi 58545-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP CLASS: “Computational linguistics at Central Asian Universities” nomli innovatsion tadqiqotlar grant loyihasi doirasida foydalanilgan (Samarqand davlat chet tillar institutining 27-yanvar 2024-yildagi 199/02-son ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha doirasida yaratilgan moduldagi ingliz va o’zbek tillarida politaksemalarning diskurs yaratuvchilik jihatlarini qiyosiy tahlil qilish bo’yicha tavsiyalar berilgan va auditoriya tomonidan ushbu tavsiyalarga tegishli munosabatni shakllantirishga erishilgan;
ingliz va o’zbek tillarida ko’p komponentli qo’shma gaplar (politaksemalar) turlarining tillararo mutanosibligini aniqlash, tarjima nazariyasi va amaliyoti uchun tavsiyalar berish to’g‘risidagi ma’lumotlardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston” teleradiokanali DM “Madaniy-ma’rifiy va badiiy eshittirishlar” muharririyati tomonidan tayyorlangan “Ta’lim va taraqqiyot”, “Bolalar uchun” radioeshittirishlar ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston MTRK, “O‘zbekiston” teleradiokanali 29-yanvar 2024-yildagi 04-36-135-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu teleko’rsatuvlar uchun tayyorlangan media materiallar mazmun jihatdan mukammallashgan.