Бердияров Шухрат Намазбоевичнинг

фандоктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ҳуқуқий фаолиятда юридик техникани қўллашнинг методологик асосларини такомиллаштириш», 12.00.01–Давлат ва ҳуқуқ назарияси ва тарихи. Ҳуқуқий таълимотлар тарихи (юридик фанлар).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.Dsc/Yu52.

Илмий раҳбар: Тультеев Ильяс Тавасович, юридик фанлар доктори, доцент.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси, DSc.27.06.2017.Yu.23.01.

Расмий оппонентлар: Азизов Ниғмонжон Пардаевич, юридик фанлар доктори, доцент; Туляганов Абдуманноп Абдужаббарович, юридик фанлар доктори, доцент; Каримова Дилафруз Равшановна, юридик фанлар доктори.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси  ҳузуридаги Қонунчилик муаммолари ва парламент тадқиқотлари институти.

Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳуқуқий фаолиятда юридик техникани қўллашнинг методологик асосларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

қонун ҳужжатларининг тузилиши ва юридик конструкциясини ишлаб чиқишнинг замонавий юридик-техник қоидалари, воситалари, принциплари ва усуллари асослантирилган;

қонун лойиҳаларининг концепциясида қонуннинг амал қилиш доираси, ривожланган хорижий давлатларнинг шу соҳадаги тажрибаси, амалдаги халқаро ҳуқуқ принципларига мослиги, ҳуқуқшунос олимлар ва мутахассислар берган таклифлар шарҳи бўлиши зарурлиги илмий асослантирилган;

қонун ҳужжатларини унификациялаш, улардаги ҳаволаки норма ва муқобил шартларни қисқартирган ҳолда қонун ҳужжатининг ўзида ижро механизмларини белгилаш, ҳуқуқ, мажбурият, вазифа ва ваколатларнинг чегаралари, умумистъемолдаги ва махсус атамаларни норматив-ҳуқуқий ҳужжатнинг турига қараб ишлатиш асослантирилган;

«юридик техника» ва «қонунчилик техникаси» тушунчалари норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда бир маънода қўлланилаётганлиги ва «юридик техника» тушунчаси «қонунчилик техникаси»га нисбатан кенгроқ тушунча эканлиги  асослантирилган;

юридик хизмат ходимларининг норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг лойиҳаларини ҳуқуқий экспертизадан ўтказишда холис ва мустақил бўлиши учун шароит яратиш орқали қонун устуворлигини таъминлаш асослантирилган;

ички идоравий ҳужжатнинг тушунчаси, ижтимоий муносабатларни тартибга солиш доираси ҳамда норматив-ҳуқуқий ва ҳуқуқни қўллаш ҳужжатларидан фарқли жиҳатлари асослантирилган;

конституциявий ҳуқуқий нормаларнинг устунлигини таъминлаш мақсадида имтиёз ва чекловлар фақат қонунларда белгиланиши зарурлиги асослантирилган;

ижтимоий, сиёсий, техник, диний ва ҳуқуқий нормаларнинг фарқли жиҳатлари ҳамда жамиятда ижтимоий муносабатларни тартибга солишдаги аҳамияти асослантирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ҳуқуқий фаолиятда юридик техникани қўллашнинг методологик асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

таклиф этилган замонавий юридик техниканинг талаблари асосида «Ички ишлар органлари тўғрисида»ги қонуннинг юридик конструкцияси, ундаги ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг тўғри жойлашуви таъминланишида қонун лойиҳасини тайёрлаш бўйича Ички ишлар вазирлиги экспертлар гуруҳи томонидан инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2016 йил 7 июндаги 33/943-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш «Ички ишлар органлари тўғрисида»ги қонуннинг юридик техника талаблари асосида мукаммал бўлишига хизмат қилган;

ҳуқуқий фаолиятда юридик техникани қўллашга оид хулосалар Ўзбекистон Республикаси «Ички ишлар органлари тўғрисида»ги қонуннинг концепцияси ва тузилиши (структураси)нинг ишлаб чиқилишида Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси томонидан инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг 2016 йил 4 октябрдаги 01-1/785-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш «Ички ишлар органлари тўғрисида»ги қонуннинг лойиҳасини тайёрлаш ва уни асослантиришга хизмат қилган;

қонун ҳужжатларининг ўзаро мувофиқлигини таъминлашнинг методологиясига оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси томонидан 20 та қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар киритишни назарда тутган «Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги (ҚЛ–325-сон) Қонуни лойиҳасини тайёрлашда инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг 2018 йил 9 мартдаги 06/2-02/2-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш қонунчиликдаги бўшлиқларни тўлдириш ва қонун ҳужжатларининг ўзаро мувофиқлигини таъминлашга хизмат қилган;

норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлаш, юридик-техник жиҳатдан расмийлаштириш ва ҳуқуқий экспертизадан ўтказишга оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг буйруғи билан тасдиқланган Давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киритиладиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлаш, юридик-техник жиҳатдан расмийлаштириш ва ҳуқуқий экспертизадан ўтказиш тартиби тўғрисидаги услубий кўрсатмаларга ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳамда уни такомиллаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг 2016 йил 13 декабрдаги 3/22-3566/1-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш услубий кўрсатмаларнинг такомиллашувига хизмат қилган;

юридик хизматларнинг норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатлар лойиҳаларини кўриб чиқиш билан боғлиқ вазифа ва функцияларини такомиллаштиришга оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси «Юридик таъминлаш ва мурожаатлар билан ишлаш бошқармаси тўғрисида»ги низом лойиҳасини тайёрлашда инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг 2018 йил 25 апрелдаги 15/25-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш Миллий гвардия юридик хизматларининг норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатлар лойиҳаларини кўриб чиқиш фаолиятини такомиллаштиришга ҳисса қўшган;

ички идоравий ҳужжатларни тайёрлашнинг қоидаларини такомиллаштиришга оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясида Ички идоравий ҳужжатларни тайёрлашнинг қоидаларини ишлаб чиқишда инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардиясининг 2018 йил 12 октябрдаги 5337-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш ички идоравий ҳужжатларни юридик техника талаблари асосида ишлаб чиқишнинг қоидаларини такомиллаштирган;

ҳуқуқий фаолиятнинг конституциявий ҳуқуқий муносабатлардаги аҳамиятига оид хулосалар Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги томонидан вазирлик олий таълим муассасалари учун тавсия қилинган ўзбек ва рус тилидаги «Конституциявий ҳуқуқ» (2014) дарслигининг тегишли бобларида ўз аксини топган  (2014 йил 15 август, 2-сон). Илмий натижалардан фойдаланиш имтиёз ва чекловларнинг фақат қонунларда белгиланиши зарурлигини асослашга ва конституциявий ҳуқуқий нормаларнинг ҳуқуқий фаолиятда қўлланилишининг методологик асосларини ёритишга ҳисса қўшган;

ҳуқуқий фаолият, ҳуқуқий тизим ва ҳуқуқ ижодкорлигининг мазмун-моҳиятига оид хулосалар Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги томонидан вазирлик таълим муассасалари учун тавсия қилинган «Юридик тайёргарлик» (2016) дарслигининг тегишли бўлимларида ўз аксини топган (2014 йил 14 ноябрь, 4-сон). Илмий натижалардан фойдаланиш ҳуқуқий фаолиятда муҳим аҳамиятга эга бўлган «ҳуқуқий муносабат», «ҳуқуқ ижодкорлиги» ва «ҳуқуқни амалга ошириш» каби тушунчаларнинг мазун-моҳиятини ҳамда ижтимоий, сиёсий, техник, диний ва ҳуқуқий ҳуқуқий нормаларнинг фарқли жиҳатларини чуқурроқ ёритишга хизмат қилган.