Zairova Firuza Yusupovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Tog‘ jinslari massiviga portlatishning ta’sir etish vaqtini uzaytirish va kon massasini sifatli maydalanishini ta’minlovchi portlatish usulini ishlab chiqish», 04.00.10 – Geotexnologiya (ochiq, er osti va qurilish), 04.00.17 ‒ Konchilikda fizik jarayonlar (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/T4148.
Ilmiy rahbarlar: Umarov Farhodbek Yarkulovich, texnika fanlari doktori, professor; Nasirov O‘tkir Fatidinovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Milliy texnologik tadqiqotlar universiteti «MISIS»ning Olmaliq shahridagi filiali.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Milliy texnologik tadqiqotlar universiteti «MISIS»ning Olmaliq shahridagi filiali, DSc.22/30.12.2019.T.98.01.
Rasmiy opponentlar: Atrushkevich Viktor Arkad`evich, texnika fanlari doktori, professor; Ochilov Shuxratulla Atoevich, texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: kon massasining talab etilgan sifatda maydalanishiga erishish uchun zaboykaning yangi konstruksiyasidan foydalanish orqali PM skvajinali zaryadlarining portlatish jarayonini optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
portlash vaqtida skvajinadagi bosim taqsimotini eng samarali boshqarishga imkon beradigan optimal zaboyka uzunligi aniqlangan;
zaboykaning harakatlanish vaqti va tog‘ jinsiga tashqi ta’sirni hisobga olgan holda skvajina devoriga bosimi o‘rnatilgan, buning natijasida bosim ortishining va zaboykaning skvajina bo‘ylab harakatlanish vaqti kamayishining qonuniyatli tendensiyasi aniqlangan;
portlashning gazsimon mahsulotlari harakatlanishining ishlab chiqilgan matematik modeli asosida tog‘ jinsiga ushbu mahsulotlar ta’sir etish vaqtini uzaytirish hisobiga portlashning samaradorligini oshirishga xizmat qiladigan skvajinadan detonatsiya mahsulotlarini chiqib ketish jarayoni sonli modellashtirilgan;
detonatsiya parametrlarini hisoblash metodikasi ishlab chiqilgan bo‘lib detonatsiyaning turli sharoitlarida PM holatining o‘ziga xosligi hamda amalda keng qo‘llaniladigan va portlatish ishlari xavfsizligining va iqtisodiy samaradorligining yaxshilanishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan PM skvajina zaryadlarida detonatsiya to‘lqinining rejimi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tog‘ jinslari massiviga portlashning ta’sir etish vaqtini uzaytirish hamda kon massasining maydalanish sifatini yaxshilash imkonini beruvchi portlatish usulini ishlab chiqish bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar asosida:
skvajinaning zaboyka qismida foydalanish uchun polimerli konusdan tayyorlangan konstruksiya «Navoiy kon-metallurgiya kombinati» AJning «Auminzo-Amantoy» va «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» AJning «Yoshlik-I» kar`erlarida joriy etilgan («Navoiy kon-metallurgiya kombinati» AJning 2024 yil 7 noyabrdagi 23-01-01-07/691-son; «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» AJning 2024 yil 19 iyundagi SL-591-son ma’lumotnomalari). Natijada, PM detonatsiyasining mukammalligini ta’minlash, impul`s davomiyligi va portlash energiyasidan foydalanish darajasini oshirish hamda tog‘ jinsi bo‘laklarining portlash gazi bilan birga skvajina og‘zidan otilib chiqish jarayonida xavfli sochilishining oldini olish imkonini bergan;
skvajinaning zaboyka qismida polimerli konusdan tayyorlangan konstruksiyadan foydalangan holda PM skvajina zaryadini portlatish usuli «Navoiy kon-metallurgiya kombinati» AJning «Auminzo-Amantoy» va «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» AJning «Yoshlik-I» kar`erlarida joriy etilgan («Navoiy kon-metallurgiya kombinati» AJning 2024 yil 7 noyabrdagi 23-01-01-07/691-son; «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» AJning 2024 yil 19 iyundagi SL-591-son ma’lumotnomalari). Natijada, zaryad bo‘shlig‘ida detonatsiya mahsulotlarini 20 ms ga ushlab qolish, tog‘ jinslari massiviga portlashning ta’sir etish vaqtini uzaytirish va nogabaritlarning hosil bo‘lishini 30-40%ga kamayishi evaziga kon massasining sifatli maydalanishini yaxshilash  imkonini bergan.