Хазратова Зухра Мамараимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бўлажак журналистларнинг оммавий ахборот воситалари терминлари асосида лексик компетенсиясини шакллантириш (инглиз тили мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/Ped2001.
Илмий раҳбар: Тешабаева Дилфуза Муминовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, PhD.03/07.06.2024.Ped.27.02.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Рўзана Мирзатуллаевна, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент; Курбанбаев Жавод Аминбаевич, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш асосида бўлажак журналистларнинг лексик компетенсиясини шакллантиришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали лексик компетенсияни шакллантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари Энглиш фор Спеcифиc Пурпосе (ЭСП) тамойили асосида CЛТ методини талабаларнинг касбий ва шахсий эҳтиёжлари, тил ўрганишга мотивация, мулоқот қобилияти, ижтимоий кўникмаларини ривожлантиришга таъсир кўрсатувч омилларини баҳолаш асосида аниқлаштирилган;
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантириш механизми CЛТ методи асосида яратилган аутентик материаллардан иборат дидактик материаллардаги терминлар хусусиятларини структур, лексик-семантик ва прагматик аспектларда ўзбек тили билан солиштириш алгоритмини ишлаб чиқиш асосида такомиллаштирилган;
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантириш методикаси самарадорлиги медиа терминларни мустаҳкамлашга доир айтентик материалларга асосланган рецептив, продуктив, ситуатив- коммуникатив, интерактив машқ ва топшириқларни тизимли қўллашни мақсадли киритиш асосида такомиллаштирилган;
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантиришнинг линводидактик таъминоти шакллантириш (“Форматион”), ривожлантириш (“Девелопинг”), фарқлаш (“Дифферентиатион”), тавсифлаш (“Десcриптион”) ва фойдаланиш (“Усинг”) деб номланувчи беш турдаги машқлар жамланмаси термин хақида билим, кўникма, малака қобилиятларини шакллантириш жараёнига интеграция қилиш асосида такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш асосида бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантириш бўйича олинган натижалар асосида:
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали лексик компетенсияни шакллантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари Энглиш фор Спеcифиc Пурпосе (ЭСП) тамойили асосида CЛТ методини талабаларнинг касбий ва шахсий эҳтиёжлари, тил ўрганишга мотивация, мулоқот қобилияти, ижтимоий кўникмаларини ривожлантиришга таъсир кўрсатувч омилларига оид хулоса ва таклифлардан ЎзДЖТУ ҳузуридаги Чет тилларни ўқитишнинг инновациявий методикаларини ривожлантириш илмий-амалий марказининг Британия кенгаши томонидан тақдим қилинган ЭМИ ин Ҳигҳер Эдуcатион фор Узбекистан (Cо-ординатинг анд Суппортинг Cонтинуинг Профессионал Девелопмент ин ЭМИ) дастури (2020-йил октябр-декабр) дастури доирасида турли мутахассислик йўналишларига тегишли терминларнинг электрон луғат базасини яратишда фойдаланилган (ЎзДЖТУ ҳузуридаги Чет тилларни ўқитишнинг инновациявий методикаларини ривожлантириш илмий-амалий марказининг 2020-йил 30-ноябрдаги 10-05/88-1-сон маълумотномаси). Натижада ушбу электрон луғат соҳага йўналтирилган чет тиллар (ЭСП)ни ўқитиш соҳасидаги терминларни тавсифлаш, бўлажак журналистлар касбий фаолиятини ривожлантириш, соҳага йўналтирилган чет тиллар (ЭСП)ни ўрганувчилар, тадқиқотчилар ва хорижий тилларда мутахассислик бўйича билим ва кўникмаларни ривожлантиришга хизмат қилган;
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантириш механизми CЛТ методи асосида яратилган аутентик материаллардан иборат дидактик материаллардаги терминлар хусусиятларини структур, лексик-семантик ва прагматик аспектларда ўзбек тили билан солиштириш алгоритмига оид хулоса ва таклифлардан ЎзДЖТУ ҳузуридаги Чет тилларни ўқитишнинг инновациявий методикаларини ривожлантириш илмий-амалий марказининг тил ўқитиш модуллари дастурларини яратишда фойдаланилган (ЎзДЖТУ ҳузуридаги Чет тилларни ўқитишнинг инновациявий методикаларини ривожлантириш илмий-амалий марказининг 2021-йил 29-майдаги 10-05/84-сон маълумотномаси). Натижада журналистика соҳасида ҳамда махсус мақсадларда инглиз тилини ўқитиш методикаси такомиллаштирилган;
оммавий ахборот воситалари терминларини инглиз тилида ўқитиш орқали бўлажак журналистлар лексик компетенсиясини шакллантириш методикаси самарадорлиги медиа терминларни мустаҳкамлашга доир айтентик материалларга асосланган рецептив, продуктив, ситуатив- коммуникатив, интерактив машқ ва топшириқларни тизимли қўллашга доир хулоса ва таклифлардан “ТУМЕД – Интернатионал Алумни Ассоcиатион (ТУМЕД – Халқаро битирувчилар уюшмаси)”нинг “Улусларарасı Мезунлар Кариер İнşаасı (Халқаро битиручиларнинг келажак карерасини қуриш)” лойиҳасида фойдаланилган (ТУМЕД – Халқаро битирувчилар уюшмасининг Улусларарасı Мезунлар Дернеги, 5 04/04/2023-сон маълумотномаси). Натижада миллий таълимга халқаро миқёсдаги касбий таълим тенденсияларни киритиш ва ривожлантириш стратегияларини қўллаш имкониятлари ортган.