Pardaev Sirojiddin Shokir o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi):    “Madaniyat tili etnomadaniy tafakkur ifodasining shakli  sifatida (lingvo-pragmatik tahlil)”, 10.00.01 – O‘zbek tili (filologiya fanlari).
Dissertatsiya ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Fil3059.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa: O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti.
Ilmiy rahbar: Mirzaev Ibodulla Kamolovich, filologiya fanlari doktori, professor.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Jizzax davlat pedagogika universiteti, PhD.03/04.06.2020.Fil.113.02.
Rasmiy opponentlar: Jo‘raeva Bibish Muhsinovna filologiya fanlari doktori, professor; Turobov Abdurayim Malikovich filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi madaniyat tilining o‘ziga xosligini o‘zbek xalqi etnomadaniy tafakkuri ko‘rinishi shaklida, zamonaviy voqelik va tendensiyalarda o‘zbek tilining yangilanishi, milliy badiiy adabiyotning rivojlanishini hisobga olgan holda ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
madaniyat semiosferaning bir qismi ekanligi til, san’at, aksiologik birliklar: diniy qadriyatlar, etik-estetik qadriyatlar, siyosiy qadriyatlar yani o‘zbekona kiyinish madaniyati, farzandning ota-onaga bo‘lgan hurmati, ayolning erkak kishiga bo‘lgan hurmati, o‘zbek millatiga xos bo‘lgan marosimlar: alla, kelin salom, mavsumiy marosimlar hosil bayrami, qovun sayli, yomg‘ir chaqirish marosimlari, baxshichilik an’analari, urf-odatlarga xos birliklar asosida dalillangan;
“til” va “madaniyat” tushunchalarining muloqot birligi, me’yoriylik, tarixiylik “dinamika-statika” antinomiyasi asosida mavjudligi jihatdan umumiy va xususiy farqlanishi ma’lum bir madaniyatga xos bo‘lgan so‘z, urf-odatlar tilda o‘z aksini topishi, til madaniyatga nisbatan o‘zgaruvchan hodisa ekanligi, til orqali boshqa madaniyatlar hamda kishilar bilan tanishilishi, til odamlarning tafakkuri, dunyoqarashi va xatti-harakatlariga ta’sir qilsh jihatlari ochib berilgan;
madaniyatning kommunikativ tabiati bir davrdan ikkinchisiga axborot tashish, mentalitet, me’yor, ma’no, belgi, ramz shakllanishida namoyon bo‘lishi, shuningdek, suhbat madaniy mavjudlik shakli  sifatida kommunikativ maqsad, makon-zamon, kmommunikativ vaziyat, repertuar kabi vositalar orqali aniqlanishi, globallashuv jarayonida milliy o‘ziga xoslik etnomadaniy jihatdan dalillangan.
“Shum bola” qissasi matnida o‘zbek xalqining ijtimoiy-madaniy qiyofasi “Bo‘yginangdan girgitton bo‘lay”, “Xudoyi qo‘noq”,  kabi jumlalar, “Savatdan non uzilmasa, ariqdan suv”, “kar qilingan bedanaday”, “tushovi yechilgan toychoqlarday” kabi ta’riflar, “ko‘zim uchib turgandi”, “Maslahatli to‘n tor kelmas”, “O‘zingni ehtiyot tut, qo‘shningni o‘g‘ri tutma” kabi turli paremalar, “dasturxon”, “kavush”, “kafan”, “kigiz” kabi madaniy leksemalar orqali ochib berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Madaniyat tili etnomadaniy tafakkur ifodasining shakli sifatidagi xususiyatlarini aniqlashdan olingan ilmiy-nazariy natijalar asosida:
madaniyat semiosferaning bir qismi ekanligi til, san’at, aksiologik birliklar: diniy qadriyatlar, etik-estetik qadriyatlar, siyosiy qadriyatlar yani o‘zbekona kiyinish madaniyati, farzandning ota-onaga bo‘lgan hurmati, ayolning erkak kishiga bo‘lgan hurmati, o‘zbek millatiga xos bo‘lgan marosimlar: alla, kelin salom, mavsumiy marosimlar hosil bayrami, qovun sayli, yomg‘ir chaqirish marosimlari, baxshichilik an’analari, urf-odatlarga xos birliklar asosida dalillanganligi,  “til” va “madaniyat” tushunchalarining muloqot birligi, me’yoriylik, tarixiylik “dinamika-statika” antinomiyasi asosida mavjudligi jihatdan umumiy va xususiy farqlanishi ma’lum bir madaniyatga xos bo‘lgan so‘z, urf-odatlar tilda o‘z aksini topishi, til madaniyatga nisbatan o‘zgaruvchan hodisa ekanligi, til orqali boshqa madaniyatlar hamda kishilar bilan tanishilishi, til odamlarning tafakkuri, dunyoqarashi va xatti-harakatlariga ta’sir qilsh jihatlariga oid fikrlaridan 2021-2023-yillarda “Musiqa va san’at o‘quv masalalari uchun “Bolalar raqslari” fanidan interaktiv o‘quv-metodik qo‘llanmalar yaratish” mavzusidagi F3-2019081773 raqamli fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi madaniyat vazirligi O‘zbekiston davlat xoreografiya akademiyasining 2024-yil 3-iyundagi 1/04-100 son ma’lumotnomasi). Natijada loyihaning nazariy qismining yangi ilmiy dallillar bilan boyitilishiga erishilgan.
Madaniyatning kommunikativ tabiati bir davrdan ikkinchisiga axborot tashish, mentalitet, me’yor, ma’no, belgi, ramz shakllanishida namoyon bo‘lishi, shuningdek, suhbat madaniy mavjudlik shakli  sifatida kommunikativ maqsad, makon-zamon, kmommunikativ vaziyat, repertuar kabi vositalar orqali aniqlanishi, globallashuv jarayonida milliy o‘ziga xos etnomadaniy jihatlari to‘g‘risidagi xulosalardan Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti  universitetida 2021-2023-yillarda bajarilgan PZ-2020042022 – Turkiy tillarning lingvodidaktik elektron platformasini yaratish amaliy grant loyihasi tadqiqotida foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti  universitetining 2024-yil                     14-sentyabrdagi №04/1-2462-son ma’lumotnomasi.) Natijada loyiha doirasida nashr qilingan monografiya, maqolalarning yangi ma’lumotlar bilan boyitilishiga xizmat qilgan
“Shum bola” qissasi matnida o‘zbek xalqining ijtimoiy-madaniy qiyofasi “Bo‘yginangdan girgitton bo‘lay”, “Xudoyi qo‘noq”,  kabi jumlalar, “Savatdan non uzilmasa, ariqdan suv”, “kar qilingan bedanaday”, “tushovi yechilgan toychoqlarday” kabi ta’riflar, “ko‘zim uchib turgandi”, “Maslahatli to‘n tor kelmas”, “O‘zingni ehtiyot tut, qo‘shningni o‘g‘ri tutma” kabi turli paremalar, “dasturxon”, “kavush”, “kafan”, “kigiz” kabi madaniy leksemalar orqali ochib berilgan o‘rinlaridan O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Samarqand viloyat bo‘limi qoshidagi “Sadoqat” to‘garagi faoliyatida va adabiy kechalarda, ijodkor yoshlar bilan uchrashuvlarda foydalanilgan (O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining 2024-yil 3-iyundagi 07-03/638-son ma’lumotnomasi). Natijada to‘garak a’zolarining  yozuvchining o‘sha davrdagi o‘zbek millatiga xos urf-odatlari, tili, yashash tarzi, madaniyatiga xos bo‘lgan jihatlarni ochib berilganligi haqidagi bilimlari kengayishiga erishilgan.