Очилов Жамшид Насидиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сигирларда йўлдошнинг ушланиб қолиши этиологияси, патогенези, даволаш ва олдини олиш”, 16.00.02 – Ҳайвонлар патологияси, онкологияси ва морфологияси. Ветеринар акушерлиги ва ҳайвонлар репродуксияси биотехникаси (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4./PhD/В36
Илмий раҳбар: Кулдашев Отамурод Уразович, ветеринария фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ветеринария илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ветеринария илмий-тадқиқот институти, PhD.06/29.10.2021.В.139.01.
Расмий оппонентлар: Илясов Азиз Саидмуродович, биология фанлари доктори, профессор; Джуманов Собиржон Муродович, ветеринария фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади сигирлар туғгандан кейин йўлдош ушланиб қолиши ва фасллар кесимида учраш даражаси, унинг сабаблари, тарқалиши, патогенези, кечиш турларини аниқлаш, иқтисодий зарари ва этиологиясини таҳлил қилиш, даволаш ва олдини олишда юқори самара берувчи махсус воситалар яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қорамолчилик фермер хўжаликлари шароитида маҳсулдор сигирларда туғгандан кейин йўлдош ушланиб қолиши йил фасллари бўйича тарқалиш динамикаси, унинг турлари (тўлиқ, нотўлиқ ва қисман), касалликнинг хўжаликларга келтирадиган (куйга келмаслиги, сервис даврининг узоқ бўлиши, сут маҳсулдорликнинг 15-20% камайиши) иқтисодий зарари аниқланган;
сигирларда қисирликлар ва туғгандан кийин йўлдош ушланиб қолишининг сабаблари алиментар (Фе, Мг, П, Ретинол, Токоферол), симптоматик (бачдон субинволюцияси, эндомет) ва микроиқлимга (ҳарорат, ҳаво намлиги, аммиак) боғлиқ омиллар эканлиги тадқиқотларда исботланган;
туғгандан кейин йўлдош ушланиб қолишида  сигирлар жинсий аъзоларида кузатиладиган патоморфологик ва қондаги морфологик ўзгаришларни аниқлаш учун замонавий текшириш усулларини қўллашга асосланган диагностик мезонлар ишлаб чиқилган;
сигирларда туғгандан кейинги йўлдош ушланиб қолишининг олдини олиш ва даволашда умумий ҳамда махсус таъсир қилувчи препаратларни (роотикан, ихглюковит-вет, Гонадин, Фертадин) қўллаш орқали даволаш усуллари такомиллаштирилган;
сигирларда туғгандан кейин йўлдош ушланиб қолишининг олдини олиш бўйича препаратларни қўллаб, сервис даврини (25-30 кун) қисқартиришга асосланган профилактик тадбирлар (Ихглюковет-вет, гонадин ва фертодин) мажмуаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сигирлар қисирлиги, туғгандан кийинги йўлдошни ушланиб қолишини даволаш ва олдини олиш усулларини такомиллаштириш бўйича бажарилган илмий тадқиқотлар натижалари асосида:
«Сигирлар туғгандан кийинги гинекологик касалликларини даволаш ва олдини олиш бўйича тавсиялар» (Самарқанд, 2017), «Сигирлар эндометрит касаллигининг олдини олиш ва даволаш бўйича тавсияномалар» (Самарқанд, 2020) ва «Сигирларда йўлдош ушланиб қолишини даволаш ва олдини олиш бўйича тавсиянома»лар (Самарқанд 2024) тадқиқот натижаларига асосан ишлаб чиқилган бўлиб, сигирлар қисирлигини ва туғгандан кийинги йўлдош ушланиб қолишини камайтириш учун «Сигирлар туғгандан кийинги гинекологик касалликларни даволаш ва олдини олиш бўйича», «Сигирлар эндометрит касаллигини олдини олиш ва даволаш бўйича» ва «Сигирларда йўлдош ушланиб қолишини даволаш ва олдини олиш бўйича» тавсиялар тасдиқланиб, ветеринария амалиётига жорий қилинган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил сентябрдаги №02/23-501-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияларни қўллаш натижасида хўжаликларда сигирларни туғгандан кийинги касалликлар билан касалланиши 25-30 фоизга камайган, сервис даври 25 кунга қисқарган ва биринчи куйга келиб оталаниши эса 75-80 фоизни ташкил этган;
«Ихглюковит-вет», «Гонадин» ва «Фертадин» препаратларини сигирларнинг қисирлиги ва туғгандан кийин йўлдошни ушланиб қолишини даволашда мускул орасига «Ихглюковит-вет» препарати 20-25 мл миқдорда икки марта 3 кун оралиғи билан қўллаш, Гонадин ва Фертадин препаратлари 2 мл сигирлар туғган куни қўллаш усули ишлаб чиқилиб Қашқадарё вилояти Чироқчи тумани «Чашма» ва Китоб туманидаги «Гулгунпушт чорваси», Самарқанд вилояти Пастдарғом тумани «Имом ота», Самарқанд тумани «Гулжахон», Нарпай тумани «Нарпай Зариф чорваси» каби фермер хўжаликларига жорий қилинган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг №02/23-501-сон маълумотномаси). Натижада сигирларда туғгандан кийин йўлдош ушланиб қолишини олдини олишда юқори натижа бериши, бачадон инволюсияси яхшиланиб, куйга келиши ва оталанишини тезлаштиришга эришилганлиги туфайли сарфланган 1 сўм ҳаражат қоплами 10,8 сўмни ташкил этган.