Yusupov Jasurbek Olimjonovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Qo‘shilgan qiymat solig‘idagi bo‘shliq tahlili”. 08.00.07 – Moliya, pul muomalasi va kredit
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.1.PhD/Iqt2019
Ilmiy rahbar: Hotamov Komil Rabbimovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent Kimyo xalqaro universiteti, DSc.03/31.10.2024.I.133.02.
Rasmiy opponentlar: Ashurova Nasiba Batirovna, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; G‘iyosov Sarvar A’zamovich, iqtisodiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Respublikasi Bank- moliya akademiyasi
II. Tadqiqotning maqsadi qo‘shilgan qiymat solig‘idagi bo‘shliqni aniqlash va kamaytirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
qo‘shilgan qiymat solig‘i hisoboti hamda elektron hisobvaraq-faktura ko‘rsatkichlarini va moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot hamda qo‘shilgan qiymat solig‘i hisobotidagi ma’lumotlarni avtomatlashtirilgan tarzda o‘zaro solishtirish orqali byudjetga qo‘shimcha soliqlar hisoblash algoritmlari ishlab chiqilgan;
uzoq muddatli shartnomalarda soliq bazasi Soliq kodeksining 303-moddasiga muvofiq hisobot davrining oxiriga kelib haqiqatda ijro etish kontraktni bajarish boshlangandan e’tiboran qilingan xarajatlarning solishtirma miqdorini kontraktni bajarishga doir xarajatlarning umumiy summasida hisob-kitob qilish orqali aniqlanadigan qiymat hisobvaraq-fakturalarida to‘g‘ri aks ettirilishi yuzasidan taklif ishlab chiqilgan;
tibbiyot muassasalari tomonidan ko‘rsatiladigan tibbiy xizmatlarni, ayrim dori vositalarini, tibbiyot va veterinariya uchun mo‘ljallangan buyumlarni realizatsiya qilish qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod etish tarzidagi imtiyoz chiqarib tashlash taklifi asoslangan;
qo‘shilgan qiymat solig‘i zanjiridagi uzilishni hisoblash formulasidagi soliq uzilishi koeffisentini hisoblash algoritmi hamda soliq qonunchiligi o‘rtasida tafovut mavjudligi asoslangan hamda amaliyotda qo‘llashni to‘xtatib turish taklifi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Qo‘shilgan qiymat solig‘idagi bo‘shliqlar amal qilishdagi bo‘shliq hamda siyosatdagi bo‘shliqqa bo‘linishini inobatga olgan holda, amal qilish bo‘shlig‘i tarkibiy qismidan biri hisoblashdagi bo‘shliqni kamaytirish yuzasidan qo‘yidagilar:
qo‘shilgan qiymat solig‘i hisoboti hamda elektron hisobvaraq-faktura ko‘rsatkichlarini va moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot hamda qo‘shilgan qiymat solig‘i hisobotidagi ma’lumotlarni avtomatlashtirilgan tarzda o‘zaro solishtirish orqali byudjetga qo‘shimcha soliqlar hisoblash algoritmi bo‘yicha bergan takliflari “Avtokameral” dasturiy mahsulotida o‘z aksini topdi. Buning natijasida byudjetga 2022 yil yanvar`-noyabr` oylarida 346,8 mlrd.so‘m byudjetga qo‘shimcha soliqlar hisoblandi. (Davlat soliq qo‘mitasining 2022 yil 29 dekabrdagi 06/1-170221 -son ma’lumotnomasi);
uzoq muddatli shartnomalarda soliq bazasi aniqlanadigan qiymat hisobvaraq-fakturalarida to‘g‘ri aks ettirilishi yuzasidan bergan taklifi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 14 avgustdagi 489-sonli qarorining 2-ilovasi “Hisobvaraq-fakturalarning shakllari hamda ularni to‘ldirish, taqdim etish va qabul qilish tartibi to‘g‘risida”gi Nizomga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022 yil 22 avgustdagi 471-sonli qarori bilan kiritilgan o‘zgartirishda 591-band, 6-xatboshi sifatida o‘z aksini topdi. Buning natijasida davlat byudjetga qo‘shimcha 350,8 mlrd.so‘m undirildi. (Davlat soliq qo‘mitasining 2022 yil 29 dekabrdagi 06/1-170221 -son ma’lumotnomasi);
tibbiyot muassasalari tomonidan ko‘rsatiladigan tibbiy xizmatlarni (bundan kosmetologik xizmatlar mustasno), ayrim dori vositalarini, veterinariya dori vositalarini, tibbiyot va veterinariya uchun mo‘ljallangan buyumlarni realizatsiya qilish qo‘shilgan qiymat solig‘idan ozod etish tarzidagi imtiyoz chiqarib tashlash taklifi O‘zbekiston Respublikasining 2023 yil 28 dekabrdagi O‘RQ-891-sonli “Soliq va byudjet siyosatining 2024 yilga mo‘ljallangan asosiy yo‘nalishlari qabul qilinganligi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonuni asosida amaliyotga joriy qilindi. (Davlat soliq qo‘mitasining 2024 yil 26 fevraldagi 19-18774-son ma’lumotnomasi);
qo‘shilgan qiymat solig‘i zanjiridagi uzilishni (tax gap) hisoblashda foydalanilgan formulada kamchilik mavjudligi, soliq uzilishi koeffisentini hisoblash algoritmi hamda soliq qonunchiligi o‘rtasida tafovut mavjudligi sababli, ushbu tizimni takomillashtirilmagunga qadar amaliyotda qo‘llash to‘xtatib turish taklifi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023 yil 04 sentyabrdagi PQ-292-sonli qarorining 8-bandi, a-kichik bandida o‘z aksini topdi. (Davlat soliq qo‘mitasining 2024 yil 14 maydagi 16/1-46123-son ma’lumotnomasi).