Achilov Azlarxon Bostxon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Afg‘onistondagi etnosiyosiy jarayonlarning Markaziy Osiyo xavfsizligiga ta’siri” mavzusidagi 23.00.04 - “Xalqaro munosabatlar, jahon va mintaqa taraqqiyotining siyosiy muammolari”.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Ss409
Ilmiy rahbar: Sayfullaev Durbek Bahtiyorovich. tarix fanlar doktori, professor
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti, DSc.03/29.12.2022.Ss.21.02
Rasmiy opponentlar:
Xaydarov Abdusamat Ahadovich, siyosiy fanlari doktori, professor.
Kasimov Mutallib, siyosiy fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD)
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Afg‘onistondagi etnosiyosiy jarayonlarning Markaziy Osiyo xavfsizligiga ta’sirini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
Markaziy Osiyo mintaqasida tinchlik, barqarorlik va mustahkam taraqqiyotni ta’minlash jarayonlarida etnoslararo do‘stlik va hamjihatlikning strategik ahamiyatidan kelib chiqib, muvofiqlashtirilgan xavfsizlikni ta’minlash bilan bog‘liq mintaqaviy yondashuvlar “etnik diplomatiya” nazariyasiga ko‘ra asoslab berilgan;
Afg‘onistondagi etnosiyosiy va qabilalararo jarayonlarning Markaziy Osiyo mintaqasidagi xavfsizlikka sezilarli ta’siridan kelib chiqib, afg‘on etnik fragmentatsiyasi media va ijtimoiy tarmoqlar vositasida destruktiv ijtimoiy muhitni yaratishga qaratilgan ziddiyatli qarashlarni keltirib chiqarishga sabab bo‘layotganligi Markaziy Osiyo va Afg‘oniston o‘rtasidagi “etnogibrid ta’sir” konsepsiyasi asosida aniqlangan;
Afg‘onistonda istiqomat qilayotgan turkiy xalqlarning fundamental huquq va manfaatlarini e’tiborga olish, ularni ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy-madaniy jihatdan har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, turkiy xalqlar o‘rtasidagi xalq diplomatiyasini faollashtirish va kuchaytirish maqsadida Afg‘oniston davlatini Turkiy davlatlar tashkilotiga kuzatuvchi sifatida qabul qilish taklifi O‘zbekiston milliy manfaatlariga to‘liq mos kelishi isbotlangan;    
Markaziy Osiyoda millatlararo totuvlik va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalarini mustahkamlash, Afg‘onistonda istiqomat qilayotgan vatandoshlarni qo‘llab-quvvatlash, ular bilan doimiy muloqot tizimini joriy etish va millatlararo munosabatlarda institusonal mexanizmlardan kengroq foydalanishga qaratilgan O‘zbekiston tashqi siyosat strategiyasining ustuvor vazifalaridan kelib chiqqan holda, “o‘zbek va afg‘on madaniyatlararo do‘stlik guruhlari”ni tashkil etish taklifi dalillangan
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Afg‘onistondagi etnosiyosiy jarayonlarning Markaziy Osiyo xavfsizligiga ta’sirini o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy tadqiqot natijalari va xulosalari asosida:
Afg‘onistonda istiqomat qilayotgan turkiy xalqlarning fundamental huquq va manfaatlarini e’tiborga olish, ularni ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy-madaniy jihatdan har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, turkiy xalqlar o‘rtasidagi xalq diplomatiyasini faollashtirish va kuchaytirish maqsadida Afg‘oniston davlatini Turkiy davlatlar tashkilotiga kuzatuvchi sifatida qabul qilish taklifi natijalari, nazariy va amaliy xulosalari, tavsiyalari va ishlanmalaridan O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining Janubiy Osiyo, Yaqin va O‘rta Sharq hamda Afrika mamlakatlari bilan hamkorlik boshqarmasi faoliyatida hamda axborot-tahliliy hujjatlarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining 2023-yil 17-yanvardagi 15/1910-sonli ma’lumotnomasi). Natijada Afg‘onistonda istiqomat qilayotgan turkiy xalqlarning fundamental huquq va manfaatlarini e’tiborga olish, turkiy xalqlar o‘rtasidagi xalq diplomatiyasini faollashtirish va kuchaytirish borasidagi amaliy takliflarni ishlab chiqishga xizmat qilgan.
Markaziy Osiyoda millatlararo totuvlik va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalarini mustahkamlash, Afg‘onistonda istiqomat qilayotgan vatandoshlarni qo‘llab-quvvatlash, ular bilan doimiy muloqot tizimini joriy etish va millatlararo munosabatlarda institusonal mexanizmlardan kengroq foydalanishga qaratilgan O‘zbekiston tashqi siyosat strategiyasining ustuvor vazifalaridan kelib chiqqan holda, “o‘zbek va afg‘on madaniyatlararo do‘stlik guruhlari”ni tashkil etish xulosalaridan millatlararo madaniy-ma’rifiy aloqalarni mustahkamlash, ular bilan o‘zaro foydali hamkorlikni rivojlantirish, uchrashuvlar, ilmiy-amaliy konferensiyalar va tadbirlarni o‘tkazish bo‘yicha rejalar ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xalqlar do‘stligi bo‘yicha qo‘mitasining 2023-yil 16-yanvardagi 14-07-46-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, mazkur takliflar qo‘mitaning sohaviy, axborot-tahliliy materiallarni boyitish va ushbu yo‘nalishdagi chora-tadbirlar samaradorligini oshirishga asos bo‘lgan.
Markaziy Osiyo mintaqasida tinchlik, barqarorlik va mustahkam taraqqiyotni ta’minlash jarayonlarida etnoslararo do‘stlik va hamjihatlikning strategik ahamiyatidan kelib chiqib, muvofiqlashtirilgan xavfsizlikni ta’minlash bilan bog‘liq mintaqaviy yondashuvlar “etnik diplomatiya” nazariyasiga doir ilmiy xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita ish faoliyatida hamda axborot-tahliliy hujjatlarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Din ishlari bo‘yicha qo‘mitasining 2024-yil 3-apreldagi 02-02/1023-sonli ma’lumotnomasi). Natijada mazkur bildirilgan takliflar sohaga oid axborot-taxliliy hujjatlar bazasini takomilashtirish va ularni amaliyotda qo‘llashga xizmat qilgan.