Mamajonova E’zozxon Madaminjon qizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Ingliz va o‘zbek tillarida “tam-maza” konseptining kognitiv va lingvomadaniy tadqiqi” 10.00.06 - Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.3.PhD/Fil1636.
Ilmiy rahbar: Shokirov Sherali Ibrohimovich, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi: Namangan davlat universiteti, PhD.03/31.03.2021.Fil.76.05.
Rasmiy opponentlar: Abduvaliev Mahammadjon Arabovich, filologiya fanlari doktori (DSc), professor; Mirsanov G‘aybulla, filologiya fanlari doktori (DSc), professor.
Yetakchi tashkilot: Farg‘ona davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi ingliz va o‘zbek tillarida “ta’m-maza” konseptining kognitiv va lingvomadaniy xususiyatlarini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
tilshunoslikda konsept va freym tushunchasiga doir nazariy qarashlar tahlili asosida uning konsept murakkab idrokiy voqelik, ya’ni tilda verbal vositalar orqali voqelantiriluvchi hodisa ekanligi dalillangan;
ingliz va o‘zbek tillarida “ta’m-maza” konseptini ifodalovchi lisoniy vositalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlangan;
chog‘ishtirilayotgan tillarida “ta’m-maza” konseptining mohiyatini ochib beruvchi leksemalarning tarkibi polisemantik xususiyatga ega ekanligi va ular so‘z birikmalari va frazeologik birikmalar tarkibida kelganda turli-tuman ma’nolar kasb etishi asoslangan;
ingliz va o‘zbek tillarida leksik-semantik va konseptual ma’no va tushuncha o‘rtasidagi “ta’m-maza” konseptining lingvomadaniy mohiyatini ochib berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. “Ingliz va o‘zbek tillarida “tam-maza” konseptining kognitiv va lingvomadaniy tadqiqi” mavzusida olib borilgan tadqiqot ishi asosida:
ingliz va o‘zbek tillarida “ta’m-maza” konseptining kognitiv va lingvomadaniy xususiyatlariga oid ilmiy natijalari Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida 2017-2021-yillarda bajarilgan OT-F1-030-raqamli “O‘zbek adabiyoti tarixi” ko‘p jildlik monografiyasini yaratish nomli fundamental loyihani bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligining 2022-yil 26-dekabrdagi 32-32-7531-son ma’lumotnomasi). Natijada, ilmiy xulosalarning qo‘llanilishi ilmiy-metodik tavsiyalar asosida dastur va ishlanmalar ilmiy-nazariy ma’lumotlar bilan boyitilgan;
chog‘ishtirilayotgan tillarida “ta’m-maza” konseptining mohiyatini ochib beruvchi leksemalarning tarkibi polisemantik xususiyatga ega ekanligi va ular so‘z birikmalari va frazeologik birikmalar tarkibida kelganda turli-tuman ma’nolar kasb etishi asoslangan takliflar O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi chora-tadbirlar dasturining 35-bandi doirasida tadqiqotning chog'ishtirilayotgan tillarda “ta’m-maza” konseptini hosil qiluvchi lisoniy birliklarning semantik jadvallari, turlari va statistik tahlillari, ingliz va o‘zbek tillaridagi “ta’m-maza” konseptual maydonining yadro va periferiyalari aniqlanganligi hamda “ta’m-maza” konseptini ifoda etuvchi leksemalarning badiiy matnlarda, shuningdek, maqola va matallardagi struktural modellari ingliz va o‘zbek tillari materiallari asosida ochib berilganligiga oid natijalari joriylangan (O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligining 2022-yil 26-dekabrdagi 03-12-13-5573-son ma'lumotnomasi). Tadqiqot natijalarining samaradorligi va ular asosida ishlab chiqilgan tavsiyalarning amaliyotga tatbiq etilishi yuzasidan erishilgan ijobiy natijalar “Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbilar dasturi”ning 35-bandi va ilovadagi “Ilm-fanga asoslangan sohalarda bandlik” va “Oliy ma'lumotli ayollarning bandligi” nomli 52-maqsad indikatorni yaratishga doir tavsiyalarning nazariy asosi sifatida foydalangan;
ingliz va o‘zbek tillarida leksik-semantik va konseptual ma’no va tushuncha o‘rtasidagi “ta’m-maza” konseptining lingvomadaniy mohiyatini ochib berilganligiga oid takliflar O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “OʻZBEKISTON” teleradiokanali ijodkorlari tomonidan Andijon davlat universiteti tadqiqotchisi “Assalom O‘zbekiston”, “Yurtim jamoli” kabi ko‘rsatuvlari ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasining 2023-yil 7-maydagi 06-28-790-son ma’lumotnomasi). Natijada Ingliz va o‘zbek tillarida “tam-maza” konseptining kognitiv va lingvomadaniy tadqiqi to‘g‘risidagi ma’lumotlar yuqorida keltirilgan dasturlarning ilmiy va amaliy jihatlarini boyitgan.ilmiy dalillarga boy bo‘lishi ta’minlangan.
