Abdumannatova Nafisa Abdumajit qizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.Umumiy ma’lumotlar.
“Hotamnoma” asarining lingvofolkloristik tadqiqi (“Hotamnomayi turkiy” asari misolida)”, 10.00.01 – O‘zbek tili (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.4.PhD/Fil2805.
Ilmiy rahbar: Shomusarov Shorustam Giyasovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.02.03.
Rasmiy opponentlar: Maxmaraimova Shohista To‘xtashevna, filologiya fanlari doktori, professor; Jumanazarova Guljahon Umrzoqovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Navoiy davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi “Hotamnoma” asarini lingvistik va linvofolkloristik tahlil tamoyillari asosida folklorshunoslik va lingvofolkloristika bo‘limlarining o‘zaro munosabatini ochib berishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
“Hotamnoma” asari matni folklor janrlari, xalq poetik nutqining hududiy xoslanishi va ijrochi ideolektiga xos lisoniy birliklar orqali ochib berilib, asar tili va uslubi, folklorga oid til elementlari hamda madaniy kontekstida urf-odatlar, qadriyatlar, milliy-mental xususiyatlar ustuvorlik qilishi isbotlangan;
“Hotamnoma” asaridagi lingvofokloristik atributlar uch, etti, to‘qqiz, qirq kabi sehrli raqamlar; jin, ajina, pari, dev kabi mifologik obrazlar ko‘hi Nido, dashti Huvaydo, shahri Yaman, vaqti zulmat, subhi sodiq, posila kabi makon-zamon munosabatini ifodalovchi birliklar asosida dalillangan;
“Hotamnoma” matnida nutqda pragmatik qisqalik va aniqlikni ifodalovchi lakonizmlar metaforalar, paremiyalar, topishmoqlar, implikatsiya, parsellyasion qurilma kabi vositalar orqali; fikrlash mantig‘ining buzilishi hisoblangan alogizmlar esa mantiqsiz qiyoslar, miqdor aniqligi va harakat qilish mantig‘ining buzilishi kabi usullar orqali namoyon bo‘lishi lingvofolkloristikaga xos hodisa ekanligi aniqlangan;
“Hotamnoma” asarida jami 218 ta so‘zga izoh berilgan bo‘lib, ularning 97 tasi forscha-tojikcha, 68 tasi arabcha, 53 tasi turkiy va boshqa tillarga oid so‘zlarni tashkil qilishi, ayrim o‘rinlarda muayyan so‘z sa’y, junbush, aqd, niko kabi ham arabcha, ham forscha-tojikcha, ham turkiy variantlarda qo‘llanilishi misollar asosida ochib berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarning joriy qilinishi. O‘zbek tilida “Hotamnoma” asari tilini tadqiq etish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
“Hotamnoma” asari matni folklor janrlari, xalq poetik nutqining hududiy xoslanishi va ijrochi ideolektiga xos lisoniy birliklar orqali ochib berilib, asar tili va uslubi, folklorga oid til elementlari hamda madaniy kontekstida urf-odatlar, qadriyatlar, milliy-mental xususiyatlar ustuvorlik qilishi haqidagi tahlil tamoyillaridan 2021–2023-yillarda bajarilgan F3-201912258. “O‘zbek adabiyotining ko‘p tilli (o‘zbek, rus, ingliz tillarida) elektron platformasini yaratish” nomli amaliy loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining 2023-yil 19-sentyabrdagi 01/10-1844-son ma’lumotnomasi). Natijada “O‘zbek adabiyotining ko‘p tilli (o‘zbek, rus, ingliz tillarida) elektron platformasi” materiallarining mukammalligi ta’minlangan;
“Hotamnoma” asarida jami 218 ta so‘zga izoh berilgan bo‘lib, ularning 97 tasi forscha-tojikcha, 68 tasi arabcha, 53 tasi turkiy va boshqa tillarga oid so‘zlarni tashkil qilishi, ayrim o‘rinlarda muayyan so‘z sa’y, junbush, aqd, niko kabi ham arabcha, ham forscha-tojikcha, ham turkiy variantlarda qo‘llanilishi, shuningdek, asardagi lingvofokloristik atributlar uch, etti, to‘qqiz, qirq kabi sehrli raqamlar; jin, ajina, pari, dev kabi mifologik obrazlar ko‘hi Nido, dashti Huvaydo, shahri Yaman, vaqti zulmat, subhi sodiq, posila kabi makon-zamon munosabatini ifodalovchi birliklar asosida o‘rganilishidan 2017–2021-yillarda bajarilgan OT-F1-030. “O‘zbek adabiyoti tarixi” ko‘p jildlik monografiyani (7jild) chop etish” mavzusidagi fundamental grant loyihasida (asosan chop etgan maqolalaridan) foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining 2023-yil 11-oktyabrdagi 01/102366 -son ma’lumotnomasi). Natijada “O‘zbek adabiyoti tarixi” ko‘p jildlik monografiyasi lingvistik, lingvostatistik, dialektologik, lingvogeografik, lingvomadaniy nuqtayi nazardan boyitilgan;
“Hotamnoma” matnida nutqda pragmatik qisqalik va aniqlikni ifodalovchi lakonizmlar metaforalar, paremiyalar, topishmoqlar, implikatsiya, parsellyasion qurilma kabi vositalar orqali; fikrlash mantig‘ining buzilishi hisoblangan alogizmlar esa mantiqsiz qiyoslar, miqdor aniqligi va harakat qilish mantig‘ining buzilishi kabi usullar orqali namoyon bo‘lishi lingvofolkloristikaga xos hodisa ekanligi haqidagi faktik dalillardan Jizzax viloyati “Istiqbol” mintaqaviy tadqiqot markazining “Jamiyat barqarorligini ta’minlashda yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishning innovatsion omillari” mavzusida 2021-yilda bajarilgan 07-raqamli grant loyihasi ijrosini ta’minlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Jizzax viloyati “Istiqbol” mintaqaviy tadqiqot markazining 2023-yil 21-noyabrdagi ma’lumotnomasi). Natijada jamiyat barqarorligini ta’minlashda yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishning innovatsion omillari o‘zbek folklorshunosligining yangi manbalar bilan boyitilgan.