Xoliqnazarov Rashidjon Xomidjonovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda talablarga mos hujjat andozalarini dinamik shakllantirishning axborot tizimi”, 05.01.10 – “Axborot olish tizimlari va jarayonlari” (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/T2478.
Ilmiy raxbar: Akbaraliev Baxtiyorjon Bakirovich, texnika fanlari doktori, dotsent
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, DSc.13/30.12.2019.T.07.01
Rasmiy opponentlar: Xamdamov Utkir Raxmatullaevich, texnika fanlari doktori, professor, Elov Botir Boltaevich, texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat transport universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda ichki hujjat aylanish tizimini takomillashtirish, ruxsat etilgan ma’lumotlar bazasi asosida talab-ehtiyojga mos hujjatlar andozalarini va unga mos yangi hujjatlarni yaratish axborot tizimini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda elektron hujjat oqimlarini boshqarish jarayonini kognitiv modeli va talabga mos hujjat andozalarini dinamik shakllantirish jarayonining funksional modeli ishlab chiqilgan;
mavjud axborot resurslari va ruxsat berilgan API ma’lumotlari asosida  tashqi tizimlardan kiruvchi hujjatlarning talabiga mos hujjat andozalarini shakllantirish jarayonining BPMN modeli ishlab chiqilgan;
obektlararo ma’lumot almashishni boshqarishda daraja-oqim matrisasi asosida yarim tayyor hujjat andozalarini uzatish va yig‘ish jarayonlarining algoritmlari ishlab chiqilgan;
yarim tayyor hujjat andozalari asosida  dinamik hujjat aylanish tizimida hujjatni qayta ishlash jarayonining BPMN modeli ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ilmiy tadqiqotda ishlab chiqilgan algoritmlar asosida yaratilgan “Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda talablarga mos hujjat andozalarini shakllantirish moduli” va “Tashkilotlarda hujjat andozalarini ichki tarmoqda taqsimlash va ma’lumot yig‘ib olish jarayonini samarali boshqarishning dasturiy moduli” dasturlari asosida:
“Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda talablarga mos hujjat andozalarini shakllantirish moduli” va “Tashkilotlarda hujjat andozalarini ichki tarmoqda taqsimlash va ma’lumot yig‘ib olish jarayonini samarali boshqarishning dasturiy moduli” dasturlari Soliq qumitasi huzuridagi Fiskal institutida joriy etilgan (Soliq qumitasi huzuridagi Fiskal institutida 2024 yil 18 yanvardagi dalolatnomasi). Taklif qilinayotgan dasturdan foydalanish natijasida 1 yilda 78000 dona qogʻoz yoki 6240000 soʻmlik qogʻoz sarf qilinishi oldi olindi. Shu bilan birga mehnat samaradorligi oʻrtacha 20-30 %ga oshirilishiga, vaqt va boshqa resurslar sarfini 40%ga qisqartirish imkonini berdi.
“Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda talablarga mos hujjat andozalarini shakllantirish moduli” va “Tashkilotlarda hujjat andozalarini ichki tarmoqda taqsimlash va ma’lumot yig‘ib olish jarayonini samarali boshqarishning dasturiy moduli” dasturlari TATU Farg‘ona filialida joriy etilgan (TATU Farg‘ona filialining 2023 yil 27 dekabrdagi 01/131-sonli dalolatnomasi). Ushbu dasturdan TATU Farg‘ona filialida foydalanish natijasida fiksirlangan kiruvchi hujjatlarni zarur tuzilmali formatda shakllantirish hamda uning ma’lumotlarini xodimlar tomonidan to‘ldirishga ketadigan vaqt 4,4 barobar kam sarflanishi aniqlandi.
“Murakkab tuzilmaviy tashkilotlarda talablarga mos hujjat andozalarini shakllantirish moduli” va “Tashkilotlarda hujjat andozalarini ichki tarmoqda taqsimlash va ma’lumot yig‘ib olish jarayonini samarali boshqarishning dasturiy moduli” dasturlari Namangan muhandislik-qurilish institutida joriy etilgan (Namangan muhandislik-qurilish institutining 2024 yil 1 martdagi dalolatnomasi).
Tadqiqot ishida taklif qilingan dasturiy majmua Namangan muhandislik-qurilish institutining elektron hujjat aylanish tizimiga integratsiya qilindi. Bundan kutilayotgan natija xodimlarning mehnat unumdorligini oshirish, qog‘oz hujjatlarning yo‘qolishini oldini olish, ma’lumotlarni izlashga va talab qilinayotgan hujjatlarni tayyorlashga ketadigan vaqt sarfini kamaytirishdan iborat. Taklif qilingan dasturiy majmua ilmiy-tadqiqot natijalari qo‘llanildi va ijobiy natijalar olindi. Dastlabki tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, keltirib o‘tilgan jarayonlarni avtomatlashtirish natijasida ish unumdorligi o‘rtacha 15-20 % ga ortishiga ish hajmi 20-30 % ga, moliyaviy xarajatlar esa 20-25 % ga kamayishiga erishildi.