Мавлянова Заррина Носир кизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Андроген алопецияда хужайрадан ташкари матрица параметрларининг клиник хусусиятлари ва даволаш усулини такомиллаштириш», 14.00.11 – Дерматология ва венерология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Tib2253.
Илмий рахбар: Азимова Фотима Вахидовна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази, DSc.04/28.02.2023.Тib.158.01.
Расмий оппонентлар: Ташкенбаева Умида Алишеровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Фахрутдинова Севара Сирожиддиновна, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: хужайрадан ташкари матрикс ва туқималарни қайта қуриш параметрларининг хусусиятларини хисобга олган ҳолда андроген алопецияни терапиясини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
андроген алопеция билан соч фолликуласининг ҳужайрадан ташқари матриксини ремоделлаштириш, "микрояллиғланиш" патологик жараёнининг сурункалашиши, сўнгра ингибитив ва проапоптотик таъсир туфайли, хитиназо-3 га ўхшаш оқсилнинг (YKL-40) 2 баравар ва яллиғланишга қарши ситокинларнинг (TNF - a IL-1 β) 11 маротабагача кўтарилиши ва патологик жараённинг оғирлик даражасини эрта бошланиши билан боғликлиги исботланган;
беморларнинг 42,8% да НГБ кузатилган ва ТМИ>27.4±1.76 кўрсаткичлари ва патологик жараённинг дастлабки дебюти (18-29 ёш) бўлган андроген алопеция билан оғриган беморларнинг 50% да қайд этилган. Беморларнинг ушбу гуруҳида гликолипид спектрининг ўзгариши кузатилди: ДГЭAС - 4,57±0,46 нг/мл (p<0,001), холестерол - 5,29±0,10 (p<0,001), триглицеридлар- 2,74±0,73 ммол/л (p<0,05) нинг ишончли ўсиши ва ЖСБГ 18,4±2,84 нг / мл (p<0,001), ЮЗЛП - 1,98±0,09 ммол/л (p<0,001) нинг ишончли пасайиши исботланган;
андроген алопеция билан оғриган беморларда гликолипид, гормонал даражалар ва ҳужайрадан ташқари матриксни ремоделлаштириш кўрсаткичи ўртасидаги ўтказилган корреляцион боғлиқлик асосида эркакларда андроген алопеция ривожланишининг янги патогенетик механизми исботланган;
андрогеник алопецияли беморларга даволанишда метформинини тизимли ва бош терисига "ASW-ULTRA Fatiderm" дан қўллаш асосида ишлаб чиқилган терапия комплекси анъанавий терапия билан даволанган беморларга нисбатан соч ўсишининг ижобий динамикаси 2,5 бараварга ва соч толасининг диаметрини 5 бараварга ошириши билан исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Андроген алопецияда клиник, иммуно-биохимик тадқиқотлари бўйича олинган илми натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: андроген алопеция билан соч фолликуласининг ҳужайрадан ташқари матриксини ремоделлаштириш, "микрояллиғланиш" патологик жараёнининг сурункалашиши, сўнгра ингибитив ва проапоптотик таъсир туфайли, хитиназо-3 га ўхшаш оқсилнинг (YKL-40) 2 баравар ва яллиғланишга қарши ситокинларнинг (TNF - a IL-1 β) 11 маротабагача кўтарилиши ва патологик жараённинг оғирлик даражасини эрта бошланиши билан боғликлиги исботланган бўлиб, 2023-йил 20-июлдаги 63а-сон буйруққа мувофиқ Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Навоий вилоят ҳудудий филиалида ва 2023 йил 15 июндаги 8и-сон буйруққа мувофиқ "Embryo service" МЧЖ хусусий клиникасида амалий соғлиқни сақлашда клиник амалиётга жорий етилган. Ижтимоий самарадорлиги: соч фолликуласининг ҳужайрадан ташқари матрицасини ремоделлаштириш бўйича таклиф қилинган тадқиқот усули андроген алопеция терапиясининг эрта диагностикаси ва самарадорлигини оширади, соч фолликулалари атрофиясининг ривожланишига тўсқинлик қилади. Иқтисодий самарадорлиги: янги диагностика усулидан фойдаланиш соч фолликулалари атрофияга учрагини ерта аниқлашга ёрдам беради, бунда йилига 1 беморни стационар даволаш учун стационар терапия нархи 30600000 сўм ва амбулатор – 18900000 сўм. Харажатларни қисқартириш ҳисобига алопеция терапиясининг янги усули стационар шароитда 21850000 сўм ва амбулатор шароитда 15300000 сўмни ташкил этди;
иккинчи илмий янгилик: беморларнинг 42,8% да НГБ кузатилган ва ТМИ>27.4±1.76 кўрсаткичлари патологик жараённинг дастлабки дебюти (18-29 ёш) бўлган андроген алопеция билан оғриган беморларнинг 50 % да қайд етилган. Беморларнинг ушбу гуруҳида гликолипид спектрининг ўзгариши кузатилди: ДГЭAС - 4,57±0,46 нг/мл (p<0,001), холестерол -5,29±0,10 (p<0,001), триглицеридлар- 2,74±0,73 ммол/л (p<0,05) нинг ишончли ўсиши ва ЖСБГ 18,4 ± 2,84 нг / мл (p < 0,001), ЮЗЛП -1,98±0,09 ммол/л (p<0,001) нинг ишончли пасайиши исботланган ва 2023-йил 20-июлдаги 63а-сон буйруққа мувофиқ Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Навоий вилоят ҳудудий филиалида ва 2023 йил 15 июндаги 8и-сон буйруққа мувофиқ "Embryo service" МЧЖ хусусий клиникасида амалий соғлиқни сақлашда клиник амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: андроген алопеция билан оғриган беморларда гликолипид ва гормонал спектрни текширишнинг тавсия этилган усули тавсия этилган терапия самарадорлигини оширади ва беморларнинг ҳаётига таҳдид солувчи метаболик синдром сифатида янада мураккаб касалликларнинг ривожланишига тўсқинлик қилади. Иқтисодий самарадорлиги: ҳисобланган йиллик иқтисодий самарадорликнинг гормонал ва гликолипид спектрини тўғирлаш орқали касалликнинг такрорланишини камайтиришдан иборат: анъанавий даволаш усули билан стационар шароитда 30600000 сўм, амбулатор – 18900000 сўм. Aлопеция терапиясининг янги комплекс усули билан стационар шароитда истеъмол 14566670 сўмни, амбулатор шароитда эса 10200000 сўмни ташкил етди;
учинчи илмий янгилик андроген алопеция билан оғриган беморларда гликолипид, гормонал даражалар ва ҳужайрадан ташқари матриксни ремоделлаштириш кўрсаткичи ўртасидаги ўтказилган корреляцион боғлиқлик асосида эркакларда андроген алопеция ривожланишининг янги патогенетик механизми исботланган. Юқоридаги маълумотлар 2023-йил 20-июлдаги 63а-сон буйруққа мувофиқ Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Навоий вилоят ҳудудий филиалида ва 2023 йил 15 июндаги 8и-сон буйруққа мувофиқ" Embryo service "МЧЖ хусусий клиникасида амалий соғлиқни сақлашда клиник амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: андроген алопеция билан оғриган беморларда гликолипид, гормонал спектр кўрсаткичлари ва соч фолликуласи тўқималарини ремоделлаштириш кўрсаткичлари ўртасидаги корреляцион алоқаларнинг мавжудлиги янги патогенетик алоқаларни аниқлаш мақсадли даволанишни тайинлаш имконияти орқали таклиф қилинган терапия самарадорлигини оширади. Иқтисодий самарадорлиги: андрогеник алопеция ривожланишининг янги патогенетик механизмини аниқлашдан иборат бўлиб, у инсулин қаршилиги ва гипергликемия ва аёлларнинг ТПКС эркак эквиваленти мавжудлигини назарда тутади, бу тўғри ташхис қўйиш орқали терапия нархини 10 дан 7 кунгача камайтиради. Ишлаб чиқилган даволаниш харажатлари 1,4 бараварга камайиб, стационар даволанишда 21420000 сўмни, амбулатор даволанишида 13230000 сўмни ташкил этди, анъанавий терапияда эса стационар даволаниш йилига 1 бемор 30600000 сўмни, амбулатор муолажалари эса 18900000 сўмни ташкил етди;
тўртинчи илмий янгилик: андрогеник алопецияли беморларга давоанишда метформинини тизимли ва бош терисига "ASW-ULTRA Fatiderm" дан қўллаш асосида ишлаб чиқилган терапия комплекси анъанавий терапия билан даволанган беморларга нисбатан соч ўсишининг ижобий динамикаси 2,5 бараварга ва соч толасининг диаметрини 5 бараварга ошириши билан исботланган. Юқоридаги маълумотлар Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Навоий вилоят ҳудудий филиали 2023-йил 20-июлдаги 63а-сон ва "Embryo service" МЧЖ хусусий клиникасининг 2023-йил 15-июндаги 8и-сон буйруғига мувофиқ амалий соғлиқни сақлашда клиник амалиётга жорий етилди. Ижтимоий самарадорлиги: ишлаб чиқилган терапия комплекси юқори самарасини кўрсатган, соч ўсиши тезлиги ва соч тўкилишини камайтириш кўрсаткичлари терапиянинг қисқа муддатларида кузатилди, рецидивлар сони камайди, клиник тикланиш кўрсаткичлари ва сезиларли яхшиланиш гликолипид ва гормонал спектрнинг нормаллашиши туфайли анъанавий терапия олган беморларга нисбатан 3,2 баравар юқори бўлди, яллиғланиш жараёнининг ҳужайрадан ташқари матрицани қайта қуриш фаоллигини камайди. Иқтисодий самарадорлиги: гликолипид, гормонал спектр ва соч фолликуласи тўқималарини қайта қуриш кўрсаткичлари ўртасидаги корреляцион алоқаларни аниқлаш асосида таклиф қилинган терапия алгоритмини жорий этишдан ҳисобланган йиллик иқтисодий самарадорликдан иборат - 85554000 сўм ва ишлаб чиқиш ва амалга ошириш харажатлари самарадорлиги коэффициенти - 7,38.