Муратова Надежда Юрьевнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Гидроксиапатит ва коллаген асосли материални пастки жағ нуқсонлари пластикасида ишлатишнинг остеоинтеграциясини оптималтириш», 14.00.21 –Стоматология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.DSc/Tib312.
Илмий маслаҳатчи: Абдуллаев Шариф Юлдашевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Шомуродов Қахрамон Эркинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гулямов Сурат Саидвалиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шукпаров Асилбек Баядилович, тиббиёт фанлари доктори (Қозоғистон Республикаси).
Етакчи ташкилот: С.Ж. Aсфендияров номидаги Қозоғистон миллий тиббиёт университети\ (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гидроксиапатит ва коллаген асосидаги комбинацияланган остеопластик материалларни қўллаган ҳолда пастки жағ суяк нуқсонларини жарроҳлик даволаш самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
гидроксиапатит ва коллагенли титан имплантатлар суяк тўқимаси билан қопланиб, бу суяк/имплант чегарасидаги микроҳаракат ва зўриқишларнинг олдини олиши рентгенденситометрия маълумотлари билан исботланган;
эндопротезлашда гидроксиапатит ва коллагеннинг қўлланилиши Т-ҳужайрали ва В-ҳужайрали иммунитет, ҳамда нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллиги маълумотлари бўйича салбий реакцияни чақирмаслиги аниқланган;
ўтказилган даволашнинг рағбатлантирувчи таъсиридан далолат берувчи, фагоцитар фаоллигининг энг сезиларли ўсиши назорат гурухига нисбатан гидроксиапатит ва коллаген қўлланилган беморлар (76,6±3,3%) гуруҳида кузатилганлиги аниқланган;
пастки жағ нуқсонларида чуқур патоморфологик ўзгаришлар нафақат касал, шикастланган томондаги нерв-мушак тизимида, балки соғлом томонда ҳам содир бўлиши электромиографик текширув маълумотлари асосида аниқланган;
m.masseter ва m.temporalis электромиография усулида остеопластик жарроҳлик аралашувларидан сўнг асаб-мушак тизимининг функционал ҳолати, хусусан, биоэлектрик фаоллик узоқ муддатли тикланиш даврини талаб қилиши аниқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент давлат стоматология институтининг 2024 йил 07 майдаги 04-х/39-сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: рентгенденситометрия маълумотлари натижасида гидроксиапатит ва коллаген билан қопланган титан имплантатлар зич суяк тўқимаси билан қопланганиши, бу эса суяк/имплант чегарасида микроҳаракатлар ва зўриқишларни олдини олишга олиб келиши, суяк тузилмавий-функционал тавсифларининг тикланишини оптималлаштиришга кўмаклашиши аниқланган, яъни пастки жағнинг бир босқичли резекцияси ва реконструкциясида титан эндопротезларини қоплаш учун гидроксиапатит ва коллаген қўлланганида жарроҳлик аралашувини ўтказиш вақтида ҳамда келгусида реабилитация даврида техник жиҳатдан хеч қандай қўшимча қийинчиликлар юзага келтирмайди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Остеоматрикс остеопластик препаратидан фойдаланиш анъанавий терапия қўлланилган гуруҳга нисбатан аниқроқ терапевтик таъсирга эришиш ва пастки жағ нуқсонлари бўлган беморларни тиббий реабилитация қилиш вақтини, шу жумладан касалхонада қолиш муддатини қисқартириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: замонавий технологияларни жорий этиш беморни стационар шароитда қисқа муддат даволашга имкон берди, даволашнинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир беморда 1874000 сўмгача тежашни амалга ошириш миқиёсида (n = 32). Даволашда жағ нуқсони соҳасига киритилган Остеоматрикс суяк тўқимаси репарациясини жадаллаштириб, , даво кунини қисрариши билан 17.4% га иқтисод қилиниб,  тиббий ёрдам  харажатларини тежашга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш “Применение гидроксиапатита и коллагена при лечении дефектов нижней челюсти” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларидан Тошкент шаҳар тез тиббий ёрдам клиник шифохонаси ҳамда 7-сонли шаҳар клиник шифохонасига татбиқ этилган. (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи Экспертлар Кенгашидан 2024-йил 14-мартдаги 04-з/53-сонли хулоса олинган.)
иккинчи илмий янгилик: пастки жағ нуқсонлари бўлган беморларнинг иммунологик ҳолатини ўрганиш асосида титан эндопротезлари билан эндопротезлашда гидроксиапатит ва коллагендан фойдаланиш иммунитетнинг Т-ҳужайрали бўғим, нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллиги, иммунитетнинг В-бўғими кўрсаткичлари нуқтаи назаридан организм томонидан рад этилиш реакциясини чиқармаслиги аниқланган, яъни гидроксиапатит ва коллаген билан қопланган эндопротезлар структураси ва физик-механик хоссалари бўйича суякка яқинлиги туфайли пастки жағнинг нуқсонларини бартараф этишда барқарор функционал таъсир кўрсатади ва беморнинг тўқималар тузилмалари билан яхши остеоинтеграцияни таъминлайди. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: анъанавий терапия қўлланилган гуруҳга нисбатан аниқроқ терапевтик таъсирга эришиш ва пастки жағи нуқсонлари бўлган беморларни тиббий реабилитация қилиш вақтини, шу жумладан касалхонада қолиш муддатини қисқартириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: замонавий технологияларни жорий этиш беморни стационар шароитда қисқа муддат даволашга имкон берди, даволашнинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир беморда 3748000 сўмгача тежашни амалга ошириш миқиёсида (n = 23). Даволашда жағ нуқсони соҳасига киритилган гидроксиапатит суяк тўқимаси репарациясини жадаллаштириб, нуқсон соҳасини анастомозлашган янги суяк тўсинлари билан тўлишига, даво кунини қисрариши билан 28.6% га иқтисод қилиниб,  тиббий ёрдам  харажатларини тежашга имкон беради.Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш “Применение гидроксиапатита и коллагена при лечении дефектов нижней челюсти” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларидан Тошкент шаҳар тез тиббий ёрдам клиник шифохонаси ҳамда 7-сонли шаҳар клиник шифохонасига татбиқ этилган. (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи Экспертлар Кенгашидан 2024-йил 14-мартдаги 04-з/53-сонли хулоса олинган.)
учинчи илмий янгилик: фагоцитар фаолликнинг энг сезиларли ўсиши ўтказилаётган терапиянинг рағбатлантирувчи таъсирини кўрсатадиб, гидроксиапатит ва коллаген қўлланилган беморлар гуруҳларида кузатилганлиги аниқланган, яъни беморнинг реабилитациясини оптималлаштириш ва репаратив остеогенез учун мақбул шарт-шароитларни яратиш мақсадида ишлаб чиқилган суяк ўрнини босувчи композициясидан фойдаланган ҳолда пастки жағнинг суяк нуқсонларини пластик жарроҳлик усули клиник амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: эндопротез юзасида гидроксиапатитни қўллашда суяк тўқималарининг тезроқ шаклланиши ва етилиши содир бўлади. Бу анъанавий терапия қўлланилган гуруҳга нисбатан аниқроқ терапевтик таъсирга эришиш ва пастки жағи нуқсонлари бўлган беморларни тиббий реабилитация қилиш вақтини, шу жумладан касалхонада қолиш муддатини қисқартириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: замонавий технологияларни жорий этиш беморни стационар шароитда қисқа муддат даволашга имкон берди, даволашнинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир беморда 3 748 000 сўмгача тежашни амалга ошириш миқиёсида (n = 23). Даволашда жағ нуқсони соҳасига киритилган гидроксиапатит суяк тўқимаси репарациясини жадаллаштириб, нуқсон соҳасини анастомозлашган янги суяк тўсинлари билан тўлишига, даво кунини қисрариши билан 28.6% га иқтисод қилиниб,  тиббий ёрдам  харажатларини тежашга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш “Применение гидроксиапатита и коллагена при лечении дефектов нижней челюсти” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларидан Тошкент шаҳар тез тиббий ёрдам клиник шифохонаси ҳамда 7-сонли шаҳар клиник шифохонасига татбиқ этилган. (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи Экспертлар Кенгашидан 2024-йил 14-мартдаги 04-з/53-сонли хулоса олинган.)
тўртинчи илмий янгилик: электромиографик тадқиқотлар маълумотлари асосида пастки жағ нуқсонлари ва деформацияларида чуқур патоморфологик ўзгаришлар нафақат касал, шикастланган томондаги нерв-мушак тизимиди, балки соғлом томонда ҳам содир бўлиши аниқланган, яъни титанли эндопротез юзасини композит қопламалар билан пуркаш ғадирбудурликни ҳосил қилади, бу эса амалиётда суяк бўлакларини барқарор маҳкамлашга ва уларни битиш жараёнини оптималлаштиришга имкон беради. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: эндопротез юзасида гидроксиапатитни қўллашда суяк тўқималарининг тезроқ шаклланиши ва етилиши содир бўлади. Бу анъанавий терапия қўлланилган гуруҳга нисбатан аниқроқ терапевтик таъсирга эришиш ва пастки жағи нуқсонлари бўлган беморларни тиббий реабилитация қилиш вақтини, шу жумладан касалхонада қолиш муддатини қисқартириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: замонавий технологияларни жорий этиш беморни стационар шароитда қисқа муддат даволашга имкон берди, даволашнинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир беморда 3 748 000 сўмгача тежашни амалга ошириш миқиёсида (n = 23). Даволашда жағ нуқсони соҳасига киритилган гидроксиапатит суяк тўқимаси репарациясини жадаллаштириб, нуқсон соҳасини анастомозлашган янги суяк тўсинлари билан тўлишига, даво кунини қисрариши билан 28.6% га иқтисод қилиниб,  тиббий ёрдам  харажатларини тежашга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш “Применение гидроксиапатита и коллагена при лечении дефектов нижней челюсти” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларидан Тошкент шаҳар тез тиббий ёрдам клиник шифохонаси ҳамда 7-сонли шаҳар клиник шифохонасига татбиқ этилган. (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи Экспертлар Кенгашидан 2024-йил 14-мартдаги 04-з/53-сонли хулоса олинган.)
бешинчи илмий янгилик: мос равишда ўтказилган остеопластик жарроҳлик аралашувлардан сўнг, асаб-мушак тизимининг функционал ҳолати, хусусан, биоэлектрик фаоллиги узоқ тикланиш даврини талаб қилиши электромиографик усул асосида исботланган, яъни титан эндопротезларини қоплаш учун гидроксиапатит ва коллагенни қўллаш бўйича ишлаб чиқилган технология анатомик узлуксизлиги бузилган орттирилган пастки жағ суяги нуқсонларини бартараф этиш учун тавсия қилинади. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: эндопротез юзасида гидроксиапатит ва коллагенни қўллашда суяк тўқималарининг тезроқ шаклланиши ва етилиши содир бўлади. Бу анъанавий терапия қўлланилган гуруҳга нисбатан аниқроқ терапевтик таъсирга эришиш ва пастки жағи нуқсонлари бўлган беморларни тиббий реабилитация қилиш вақтини, шу жумладан касалхонада қолиш муддатини қисқартириш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Замонавий технологияларни жорий этиш беморни стационар шароитда қисқа муддат даволашга имкон берди, даволашнинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир беморда 6 161 000 сўмгача тежашни амалга ошириш миқиёсида (n = 20). Даволашда жағ нуқсони соҳасига киритилган гидроксиапатит ва коллаген суяк тўқимаси репарациясини жадаллаштириб, нуқсон соҳасини анастомозлашган янги суяк тўсинлари билан тўлишига, даво кунини қисрариши билан 46.0% га иқтисод қилиниб,  тиббий ёрдам  харажатларини тежашга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиш “Применение гидроксиапатита и коллагена при лечении дефектов нижней челюсти” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларидан Тошкент шаҳар тез тиббий ёрдам клиник шифохонаси ҳамда 7-сонли шаҳар клиник шифохонасига татбиқ этилган. (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи Экспертлар Кенгашидан 2024-йил 14-мартдаги 04-з/53-сонли хулоса олинган.)